صادرات ۱ میلیارد دلاری از دست رفت!

جهانگیر مجیدی افزود: انجمن صنایع چرم ایران متشکل از ۲۲۰ عضو از تولیدکنندگان تبریز، تهران و مشهد است، اما بیشتر کارخانه‌های تولیدی، به خاطر ناقص بودن زنجیره ارزش، مشکلات ارزی و تحریم ها، با ۳۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند.

وی گفت: در ایران به لحاظ جمعیت قابل توجه دام سبک و سنگین، مزیت نسبی برای رونق و رقابت پذیری صنعت چرم وجود دارد به شرط اینکه دولت و بانک مرکزی حمایت کند.

مجیدی افزود: به گفته صنعتگران دنیا و محیط زیست، صنعت چرم، یک صنعت سبز تلقی می‌شود به این معنا، حیوانی که برای مصرف کشتار می‌شود اگر پوست آن فراوری نشود باعث آلودگی محیط زیست می‌شود.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: چرا صنعت چرم را صنعت سبز تلقی می‌شود؟ زیرا در صنعت چرم، می‌توان بخش قابل توجهی از مواد اضافی که به خاطر کشتار حیوانات اعم از گاو، گوسفند، بز، شتر مرغ و شتر ایجاد می‌شود را به یک محصول زیبا و ماندگار تبدیل کرد.

مجیدی گفت: صنعت چرم این وظیفه را دارد پوست حیوانات کشتار شده، که متشکل از مواد آلی و فساد پذیر است را به یک ماده ز یبا و ماندگار تبدیل کند.

وی افزود: ۵۴ میلیون راس آمار جمیعت گوسفند ایران است که سالیانه تقریبا یک سوم آن کشتار می‌شود و ایران رتبه چهارم دنیا را از نظر جمیعت گوسنفدی دارد، همچنین ۲۷ میلیون راس جمعیت بز در ایران است که سالیانه ۸ میلیون راس آن در سال کشتار می‌شود و رتبه هفتم جهانی را داریم ضمن اینکه سالیانه حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار راس در کشور گاو پرورش داده می‌شود که تقریبا یک سوم آن کشتار می‌شود و در این بحش هم ایران رتبه ۳۷ جهان را به خود اختصاص داده است. 

دبیر انجمن صنعت چرم کشور گفت: با توجه به اینکه مواد اولیه صنعت چرم در کشور موجود است باید شرایط نسبی را به مزیت رقابتی تبدیل کرد، اما، چون زنجیره ارزش در داخل تکمیل نیست مواد اولیه ما به صورت خام یا سالامبور به کشور‌های متقاضی مثل هند، پاکستان، ترکیه، ایتالیا صادر می‌شود و با مواد اولیه ما صنعت و اشتغال آن‌ها رونق می‌گیرد و محصول نهایی را با چند برابر قیمت به ما می‌فروشند. 

وی با اشاره به جمعیت بالقوه گاو، گوسفند و بز کشور، افزود: می‌توانیم سهم قابل توجهی در صنعت چرم داشته باشیم، اما، چون زنجیره ارزش تکمیل نیست جایگاه خوبی در این صنعت نداریم.

مجیدی ادامه داد: زنجیره ارزش زمانی تکمیل می‌شود که پوست به درستی استحصال و به چرم تبدیل شود و صنعتگران بتوانند چرم تولید شده را به محصول نهایی یعنی پوشاک، کیف، کفش و کمربند تبدیل کنند.

وی با بیان اینکه چرم سنگین یا همان چرم گاوی تا حدودی نیاز داخل را تامین می‌کند گفت: اگر مواد اولیه (چرم سنگین) وارد شود، با توجه به ظرفیت، توانایی و نیروی انسانی مطلوبی که در کشور وجود دارد می‌توانیم چرم را به محصول نهایی تبدیل کنیم، اما به دلیل سیاست‌های غلط، این هدف تحقق پیدا نمی‌کند و به تولید ضربه وارد می‌شود.

مجیدی گفت: از چرم بزی (چرم سبک) , بیشتر برای آستری داخل کفش استفاده می‌شود و اگر کیفیت آن مناسب باشد می‌توان در تولید کفش و پوشاک هم از آن استفاده کرد؛ چون زنجیره ارزش چرم سبک گوسفندی در کشور ناقص است فقط تا مرحله اول یعنی تا چیدن پشم از روی پوس، آن هم به صورت سنتی و غیر علمی انجام می‌شود که هزینه بر هم است برای اینکه پوست‌ها فاسد نشوند آن‌ها را ترشی می‌اندازند در اصطلاح بین المللی پیکِل می‌کند تا سالم بماند تا به دست مشتریان ترکیه ایی، هندی، ایتالیای برسد تا آن‌ها تبدیل به پوشاک گران قیمت کنند.

این کارشناس اقتصادی گفت: گوسفندان ایرانی به دلیل داشتن دنبه، پوست آن‌ها همیشه نرم و لطیف است به همین دلیل لطیف‌ترین چرم گوسفندی دنیا از پوست استحصال شده گوسفندان ایرانی است که در دنیا بی نظیر است.

مجیدی افزود: سال ۱۳۴۴ سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) , به علت مزیتی نسبی که در ایران وجود داشت، کشور ما را مرکز فراوری چرم غرب آسیا قرار داد و مرکز آموزشی بسیار قوی هم در میدان کشتار ایجاد کرد و دولت هم سرمایه گذاری خوبی در بخش چرم سبک داشت، اما به علت سیاستگذاری غلط کارگاه‌های چرم سبک تعطیل شد و هم اکنون ایران با داشتن مزیت‌های خوب، تامین کننده مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های چرم سازی جهان با حداقل ارزش افزوده شده است.

وی با بیان اینکه کاربرد چرم سنگین با چرم سبک متفاوت است گفت: از چرم‌های گاوی و گوسفندی، می‌شود پوشاک، کیف و کمر بند و کفش تولید می‌شود وارد کردن دانش فنی آن مشکلی ندارد، اما باید در این زمینه سرمایه گذاری کرد. 

دبیر انجمن صنعت چرم کشور افزود: اگر ۲۰ خط فراوری چرم سبک در کشور ایجاد شود می‌توان پوست ۱۵ میلیون کشتار سالیانه را استحصال کرد و به جای اینکه پوست خام را صادر کنیم آن را به حلقه بعدی یعنی تکمیل زنجیره ارزش و تولید پوشاک تبدیل کرد.

مجیدی با اشاره به اینکه در ایران به غیر از چند استان که سردسیر است پوشیدن لباس چرمی خیلی کاربرد ندارد گفت: با سرمایه گذاری حدود ۴۰ میلیون دلاری برای ایجاد ۲۰ خط فراوری چرم، می‌توان پوست مورد نیاز برای تهیه چرم را استحصال و آن را به پوشاک تبدیل و به کشور‌های سردسیر صادر کردو در مدت کوتاهی (دو تا سه سال)‌سرمایه گذاری که در این زمینه شده است را به کشور بازگرداند؛ ضمن اینکه سالیانه ۸۰۰ میلیون دلار تا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از صادارت پوشاک چرمی می‌توان درآمد ارزی داشت. 

وی افزود: از ۱۵ میلیون کشتاری که سالیانه انجام می‌شود می‌توان ۴ میلیون دست لباس (۲۰۰ دلار) تولید کرد که با صادرات محصول نهایی ارزآوری قابل توجهی می‌شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه باید سیاستی اتخاذ شود که پوست دام‌ها سالم و باکیفیت باشد گفت: برای افزایش ارزش افزوده زنجیره، باید دامداری‌ها اصلاح شود، در مواردی با گزیده شدن دام، سوراخی در پوست دام ایجاد می‌شود، وقتی هم این پوست تبدیل به چرم شود، همین سوراخ روی چرم باقی می‌ماند حتی باید به چوپان‌ها هم آموزش داد که به پوست دام آسیب وارد نکنند، چون جای هر آسیبی به پوست دام در هنگام تبدل پوست به چرم، نمایان می‌شود بنابراین یک اراده همگانی نیاز است که با آموزش چوپان، دامداری ها، استحصال درست پشم از پوست، کشتار و تبدیل پوست به چرم، این صنعت را از حداقل ارزش افزوده به حداکثر ارزش افزوده تبدیل کنیم.

مجیدی افزود: اگر فرایند زنجیره ارزش این صنعت از دامداری، کشتار، استحصال پوست، چرم سازی و پوشاک و محصول نهایی علمی و اصولی انجام شود این صنعت ارزش افزوده بالایی دارد و به اقتصاد کشور کمک می‌کند.

وی اضافه کرد: در نخستین حلقه (تبدیل پوست خام به سالامبور) برای هر ۱۰۰۰ جلد پوست گوسفند, ۷ نفر اشتغال و ۱۳ درصد ارزش افزوده، در دومین حلقه (تبدیل سالامبور به وت بلو)‌, ۴ نفر اشتغال و ۱۰ درصد ارزش افزوده، حلقه سوم (وت بلو به کراست) ۱۲ نفر اشتغال و ۴۰ درصد ارزش افزوده و در مرحله تکمیل زنجیره (کراست به چرم) ۱۰ نفر اشتغال و ۳۷ درصد ارزش افزوده، افزایش می‌یابد بنابراین برای هر ۱۰۰۰ جلد پوست, ۳۰ نفر اشتغال با ۱۰۰ درصد ارزش افزوده خواهیم داشت.

مجیدی گفت: هیچ صنعتی در کشور وجود ندارد که ارزش افزوده ۱۰۰ درصدی داشته باشد فقط اراده ملی می‌خواهد صنعت پوشاک چرمی رونق بگیرد.

وی گفت: هم اکنون منابع ارزی کشور، به دلیل مسائل بین المللی و کاهش صادارت نفت، کم شده است، بنابراین یک اراده‌ای ملی می‌خواهد مزیت‌هایی که در کشور وجود دارد را به تولید انبوه، به رقابت پذیر بودن تبدیل کند.

مجیدی افزود: برای راه اندزای صفر تا صد یک کارخانه تقریبا به ۲ میلیون یورو سرمایه گذاری نیاز است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه بعضی از کالا‌ها مثل پوست اگر در گمرک دپو شود فاسد می‌شود گفت: هم اکنون زمانبر بودن صدور مجوز برای واردات پوست سنگین (پوست گاوی) یکی از معظلاتی است که تولید را با مشکل مواجه کرده است گاهی اوقات ۳ تا ۴ ماه پوست وارداتی در گمرک به دلیل کاغذ بازی‌های اداری معطل می‌شود که در نهایت پوست از حیث انتفاع خارج شده و دیگر قابل استفاده نمی‌شود.

مجیدی افزود: حدود ۱۰ سال پیش دولت طبق مصوبه ای، سازمان محیط زیست را ملزم به ایجاد فضایی برای دفن پسماند صنعت چرم کرد، اما تا کنون این مصوبه اجرایی نشده است و صنعت چرم جای مشخصی برای دفن پسماند ندارد.

وی با اشاره به اینکه در همه جای دنیا، از صنعت چرم به عنوان صنعت سبز یاد می‌شود گفت: سالیانه ۱۷ تا ۱۸ میلیون پوست از دام جداسازی می‌شود اگر پسماند آن مدیریت نشود حتما به محیط زیست آسیب می‌رساند؛ متاسفانه سازمان‌های مربوطه تکلیف خود را در زمینه دفن پمساند چرم انجام نمی‌دهند و صنعت چرم را به خاطر تولید پسماند، جریمه سنگین می‌کنند.

دبیر انجمن صنعت چرم کشور تکمیل نشدن زنجیره ارزش را مهمترین چالش صنعت چرم برشمرد و افزود: با تکمیل زنجیره ارزش، اشتغال، صنعت و تولید هم توسعه خواهد یافت.

مجیدی همچنین دیوان سالاری و بروکراسی اداری را مشکل دیگر این صنعت نام برد و گفت: اگر به تشکل‌هایی که شناخته شده و نماینده صنعتگران و تولیدکنندگانی که میلیارد‌ها تومان سرمایه گذاری کردند اختیارات داده شود، تولید رونق می‌گیرد، زیرا کاغذ بازی اداری و زمانبر بودن صدور مجوز‌ها و معطلی در ترخیص مواد اولیه از گمرک، به صنعت و تولید لطمه می‌زند.

وی افزود: در بیشتر کشور‌های توسعه یافته، دولت ۲ درصد تولید را به آموزش اختصاص می‌دهد,، زیرا معتقد است نیروی انسانی تامین کننده و تعیین کننده‌ترین فاکتور در تولید صنعتی و کیفیت آن است متاسفانه، در کشور ما برای ارتقای مهارت، درست هزینه نمی‌شود.

این کارشناس اقتصادی، معضل بعدی صنعت کشور را پایین بودن حجم تولید بیان کرد و گفت: اگر حجم تولید واحد‌های تولیدی کشور پایین باشد قدرت رقابت پذیری در سطح جهان را نخواهیم داشت بنابراین باید با آموزش و مهارت، حجم تولید واحد‌های تولیدی ارتقاء یابد تا قدرت رقابت پذیری و صادرات داشته باشیم.

مجیدی با اشاره به اینکه هم اکنون ظرفیت خوبی از لحاظ تامین نیاز مواد مورد نیاز صنعت کفش و کیف وجود دارد افزود: ۱۲ هزار واحد تولیدی کفش در کشور فعالیت می‌کنند، اما در هر واحد تولیدی به صورت میانگین ۲۰ جفت کفش تولید می‌شود که اگر این واحد‌ها و کارگاه‌های تولیدی با افراد ماهر و متخصص و ماشین آلات پیشرفته و به روز مجهز کنم شود حجم تولیدات را می‌توان به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون جفت کفش در سال افزایش داد.

وی ادامه داد: برای اینکه بتوانیم حجم تولید را افزایش دهیم و در زمینه صادرات حرفی برای گفتن داشته باشیم باید زنجیره ارزش تکمیل شود؛ صنعت چرم ظرفیت تامین نیاز صنعت کفش، کیف، کمرند و پوشاک را دارد، اما تا زماینکه نگاه منطقی به این صنعت با ارزش افزوه بالا نشود هیچ اتفاقی در این زمینه صورت نمی‌گیرد.

این کارشناس اقتصادی در خصوص صنعت ماشین سازی صنعت چرم هم گفت: در گذشته صنعتگران چرم دستگاه پاشش رنگ را از کشور‌هایی مثل ایتالیا و آلمان که قدمت ۲۰۰ ساله دارند وارد می‌کردند، اما هم اکنون این دستگاه توسط متخص داخلی تولید شده و قابل رقابت با نمونه خارجی آن است.

مجیدی افزود: دو کشور، هندوستان و پاکستان به لحاظ بالا بودن جمعیت گوسفندی و به ویژه بز، تولید چرم بالایی دارد و جزء نخستین‌های تولیدات پوشاک چرمی محسوب می‌شوند، اما به لحاظ شرایط آب و هوایی، استفاده از پوشاک چرمی برای مردم این دو کشور خیلی کاربرد ندارد بنابراین به علت مزیت جمعیت دامی به تجارت جهانی وصل شدند و تولیدات را صادر می‌کنند در کشور ایران هم ظرفیت و مزیت نسبی برای تولید پوشاک چرم و کفش وجود دارد و جز، برخی از استان‌های سردسیر، استفاده از پوشاک چرم خیلی کاربرد ندارد ما نیز می‌توانیم این مزیت را رقابت پذیر کنیم و با تولید و صادرات آن به کشور‌های هدف، ارزی آوری خوبی برای کشور داشته باشیم.

مجیدی گفت: خوشبختانه در چند سال اخیر، چند تولیدکننده در زمینه تولید چرم شتر مرغ ورود کرده اند، اگر درست فراوری و به محصول نهایی تبدیل شود، ارزش افزوده بالایی دارد؛ زیرا یکی از گرانترین چرم‌های جهان محسوب می‌شود.

وی افزود: با توجه به اینکه ایران رتبه چهارم جمعیت دامی و یک درصد جمعیت جهان را دارد انتظار می‌رود یک درصد از پوشاک چرمی دنیا از آن ایران باشد بنابراین باید شرایط و زمینه‌ها مساعد باشد تا یک درصد ارزش افزوده جهان، را کسب کنیم.

دبیر انجمن صنعت چرم کشور اضافه کرد: با همه مشکلات داخلی و بین المللی، اما تنوع و رنگ محصولات چرمی ایران خیلی زیاد است؛ ظرفیت‌های خوبی در تولید پوشاک و کفش با کیفیت در کشور وجود دارد و زمینه‌های رقابت با رقبای خارجی هم فراهم است به شرط اینکه دولت و بانک مرکزی شرایط را برای افزایش تولید مهیا کند.

مجیدی با اشاره به اینکه بازار داخلی توسط تولیدکنندگان داخلی تامین می‌شود گفت: سالیانه ۳۰ تا ۴۵ میلیون دلار از صادرات ۱۵ میلیون جلد سالامبور ارز آوری می‌شود.

این کارشناس صنعت افزود: صادر کردن منابع نفتی که خدادادی است هنر نیست، هنر آن است که پوست را فرآوری و به پوشاک یک میلیارد دلاری تبدیل کرد.