افزایش سن بازنشستگی بخاطر ورشکستگی صندوق‌ها؛ بدون رفع فساد و سوء مدیریت، مشکل حل نخواهد شد
مجلس شورای اسلامی با قبول پیشنهاد دولت، یکی از بند‌های جنجالی برنامه هفتم توسعه در مورد افزایش سن بازنشستگی در ایران را تصویب کرد، طبق این برنامه که توسط سازمان برنامه و بودجه تدوین شده است، بیمه‌پردازانی که ۱۰ سال سابقه بیمه دارند به ازای هر سال مانده تا بازنشستگی باید ۵ ماه بیشتر کار کنند.
بیمه‌پردازان با سابقه ۱۰ تا ۲۰ سال نیز به ازای هر سال مانده به سن بازنشستگی ۴ ماه به سنوات خدمت آنها اضافه می‌شود. این مقدار برای بیمه‌پردازان با سابقه ۲۵ تا ۲۸ سال نیز دو ماه است.
صولت مرتضوی وزیر کار تعاون و رفاه اجتماعی در توجیه افزایش سن بازنشستگی گفت: «این تغییرات به منظور پایداری و تاب‌آوری صندوق‌هاست. ضریب پشتیبانی صندوق‌ها به شدت کاهش یافته، اگر با این روند پیش بروند، در آینده نزدیک قادر به پاسخگویی به ذینفعان نخواهند بود»
اشاره وی به ورشکستگی ۱۷ صندوق از ۱۸ صندوق بازنشستگی در کشور است که به دلیل زیان انباشته، فساد و سوء مدیریت قادر به پرداخت حقوق بازنشستگان نیستند و به ناچار به منابع دولتی متکی هستند.
در سال‌های گذشته صد‌ها گزارش، خبر و یادداشت، از جمله در مرکز پژوهش‌های مجلس با موضوع ابر بحران و فساد‌های مختلف در صندوق‌های بازنشستگی مانند فساد ۸ هزار میلیارد تومانی در رسانه‌ها منتشر شده است، در حال حاضر نیز تعیین مدیر تمام صندوق‌های بازنشستگی علی‌رغم غیردولتی بودن ظاهری از سوی گروه‌های سیاسی خاص انجام می‌گیرد.
مدیرکل بیمه‌های اجتماعی وزارت کار چندی پیش در سخنانی جنجالی که البته منجر به برکناری وی از مقام‌اش هم شد اظهار کرد: «ممکن است از آنجایی که ۳۰۰ هزار شهید دادیم که یه وجب خاک از دست ندیم، به آنجایی برسیم که مجبور شویم کیش، قشم و خوزستان را بفروشیم. تجربه‌ای که یونان طی کرده است. یونان حدود ۱۰۰ جزیره فروخت برای اینکه بتواند مطالباتی که در بازنشستگی در آن گیر کرده بود و استقراضی که از صندوق‌های بین‌المللی کرده بود را پاس کند. ما داریم به آن مسیر می‌رویم.»
هم اکنون حداقل ۱۵ درصد از بودجه عمومی کل کشور برای پرداخت حقوق بازنشستگان و تامین بودجه صندوق‌های بازنشستگی پرداخت می‌شود. این در حالی است که بیمه‌گذاران کشور هر ماه سهم خود برای بازنشستگی را پرداخت کرده‌اند و به‌زعم کارشناسان اگر این منابع درست مدیریت می‌شد، صندوق‌های ایران نه تنها ورشکسته نبودند، بلکه باید مانند دیگر کشور‌ها سودده نیز می‌بودند.
از حمید حاج اسماعیلی، فعال صنفی و کارشناس مسائل کارگری و صندوق‌های بازنشستگی پرسیدیم که اگر در اثر افزایش سن بازنشستگی منابع جدیدی هم ایجاد شود، آیا بدون رفع فساد و سوء مدیریت، مشکل صندوق‌ها حل خواهد شد.
وی در این‌باره گفت: افزایش سن بازنشستگی فرایندی است که در حال حاضر به صورت کاملاً ناقص انجام می‌شود و بدون انجام اصلاحات راهبردی و پارامتریک در صندوق‌های بازنشستگی راه به جای نمی‌برد، علی‌رغم آنکه دولت و مجلس با هماهنگی یکدیگر جدولی را طراحی کرده تا سن بازنشستگی به صورت تدریجی افزایش یابد، اما افزایش سن در واقع اتفاق افتاده و سن بازنشستگی برای مردان به ۶۲ سال و برای زنان به ۵۵ سال افزایش یافته است. ما اعتقاد داریم که باید اول یک اصلاحات فرایندی در صندوق‌ها انجام گیرد و بدون این اصلاحات، افزایش سن بازنشستگی هم نمی‌تواند صندوق‌ها را نجات دهد، دولت باید هزینه‌های سرسام آور در صندوق‌ها را مدیریت کند. این صندوق‌ها کاملاً سنتی اداره می‌شود، از فناوری به روز برای ارتباط با بیمه‌شدگان در صندوق‌ها استفاده نشده، آنها دفاتر و کارکنان بسیار زیادی دارند، کارکنانی که برای یک کار کم در آنجا مشغول هستند، کاغذبازی بی‌دلیلی در صندوق‌ها وجود دارد. هم تامین اجتماعی و هم صندوق‌های بازنشستگی بهره‌وری بسیار پایینی دارند، به ویژه شرکت‌های زیر مجموعه آنها، چون توسط افراد سیاسی، افراد خودمانی، اداره می‌شود، بستگان خودشان را به صندوق‌ها گمارده‌اند، افرادی که نه تخصص دارند، نه کارآمدی.
حاج اسماعیلی در ادامه گفتگو با آفتابنیوز اظهار کرد: اگر دارایی‌های صندوق‌ها به درستی مدیریت نشود، مانند یخ آب می‌شود و منابع جدید هم کمکی به صندوق‌های بازنشستگی نمی‌کند، دولت و مجلس تعهدات مختلفی برای صندوق‌ها تعریف می‌کنند، مثلاً خیلی از مشاغل را به عنوان سخت و زیان آور تعریف می‌کنند، بدون آنکه به بار مالی این تعهدات برای صندوق‌ها فکر کنند. خیلی از افراد که آشنا داشته‌اند از بازنشستگی پیش از موعد بهره‌مند شده‌اند و بعضاً ۴۰ سال حقوق بازنشستگی دریافت کرده‌اند. دومین مسئله است که این صندوق‌ها باید توسط افراد متخصص اداره شود نه وابستگان سیاسی، طی ۴ دهه گذشته تمام افراد منصوب شده اغلب غیرمتخصص و از جمله وابستگان به جریانات سیاسی بوده‌اند. در حال حاضر تا دلتان بخواهد از این افراد سیاسی و غیرمرتبط در این صندوق‌ها حضور دارند، در ماه‌های گذشته هم از این انتصابات بسیار صورت گرفته است. دولت همچنین باید بدهی‌های انباشته شده خود به صندوق‌ها بابت تعهداتی که خودش بر صندوق‌ها تحمیل کرده را پرداخت کند. با توجه به ارتباط صندوق‌ها به امنیت عمومی دولت همچنینی بایستی در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری نمایید. بدون انجام این اصلاحات و رفع فساد و سوء مدیریت اگر در اثر افزایش سن بازنشستگی منابع جدیدی هم ایجاد شود، مانند ریختن پول در چاه خلاء است و کمک اساسی به حیات صندوق‌ها صورت نمی‌گیرد.
