تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از دیابت و بیماری‌های قلبی با رازیانه

"رازیانه" یک گیاه دارویی خوش‌طعم و معطر سبز و سفید، با برگ‌های پَرمانند و گل‌های زرد است.

محل رویش گیاه در ایران

در ایران در مناطق شمالی، در دامنه‌های البرز و ارتفاعات ۷۵۰ متری به‌صورت خودرو دیده می‌شود.

قسمت قابل استفاده رازیانه

رازیانه هم به‌شکل دانه و هم پیاز آن قابل استفاده است و خواص درمانی زیادی دارد. رازیانه و دانه‌های آن مملو از مواد مغذی هستند. رازیانه حاوی ویتامین C، کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم و منگنز است.

رازیانه برای تقویت سیستم ایمنی

پیاز رازیانه تازه منبع خوبی از ویتامین C است؛ ویتامین C یک ویتامین محلول در آب است که برای تقویت سیستم ایمنی، ماده‌ای حیاتی به‌شمار می‌رود. ویتامین C رادیکال‌های آزاد را که باعث تخریب بافت‌ها و سلول‌های بدن و بروز بسیاری ازبیماری‌های مزمن می‌شوند، خنثی می‌کند و از این طریق به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

خواص ضدمیکروبی رازیانه

امروزه مطالعات زیادی راجع به استفاده از ترکیبات طبیعی جهت پیشگیری از رشد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و عوامل مولد فساد و افزایش زمان نگهداری مواد غذایی انجام گرفته و یا در حال انجام است. ترکیبات فنولی موجود در اسانس رازیانه و داشتن خاصیت ضدمیکروبی، باعث شده است استفاده از آن به‌عنوان یک ترکیب نگه‌دارنده طبیعی در مواد غذایی پیشنهاد شود.

رازیانه برای رفع بوی بد دهان

رازیانه دارای خاصیت ضدباکتریایی است و با از بین بردن باکتری روی زبان که سبب بوی بد دهان است، بوی بد دهان را ازبین می‌برد.

تقویت استخوان‌ها با رازیانه

هم پیاز و هم دانه‌های رازیانه حاوی ماده معدنی منگنز هستند که برای فعال شدن آنزیم‌ها، سوخت‌وساز، حفاظت سلولی، رشد استخوان، تنظیم قند خون و بهبود زخم‌ها اهمیت دارد. علاوه بر منگنز، رازیانه و دانه‌های آن حاوی مواد معدنی دیگری از جمله پتاسیم، منیزیم و کلسیم هستند که برای سلامت استخوان‌ها حیاتی‌اند.

خواص رازیانه برای پیشگیری از سرطان

ویتامین C موجود در رازیانه به‌خصوص پیاز تازه رازیانه، به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی در بدن عمل می‌کند و از آسیب سلولی ناشی از مولکول‌هایی به‌نام رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند؛ تجمع رادیکال‌های آزاد در بدن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌هایی نظیر سرطان شود.

خواص رازیانه برای مشکلات گوارشی

رازیانه دارای خواص زیادی برای درمان مشکلات گوارشی نظیر زخم معده و یبوست است.

رازیانه برای یبوست

رازیانه می‌تواند نقش ملیّن را ایفا کند و همچنین سطح بالای فیبر موجود در آن به پاک شدن روده‌ها و تقویت حرکات دودی روده کمک می‌کند و درنتیجه مدفوع از روده‌ها عبور می‌کند و دفع می‌شود.

رازیانه برای درمان زخم معده

عفونت با نوعی باکتری بیماری‌زا به‌نام هلیکوباکترپیلوری یکی از عوامل بروز زخم معده است؛ این باکتری از عوامل بروز سرطان معده نیز هست؛ مطالعات نشان داده است که عصاره رازیانه می‌تواند بیشترین تأثیر ممانعت‌کنندگی را روی فعالیت هلیکوباکتر پیلوری داشته باشد و بنابراین در پیشگیری و درمان زخم معده بسیار مؤثر خواهد بود.

خواص ضدالتهابی رازیانه

آنتی‌اکسیدان‌های پلی‌فنول عوامل ضدالتهابی قوی هستند که اثرات قدرتمندی بر سلامت شما دارند. رازیانه سرشار است از این آنتی‌اکسیدان‌ها که به پیشگیری از بیماری‌های التهابی و مزمن کمک می‌کنند.

پیشگیری از دیابت و بیماری‌های قلبی با مصرف رازیانه

مطالعات نشان می‌دهد افرادی که رژیم‌های غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها را دنبال می‌کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ هستند؛ رازیانه به‌دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های زیاد، از بروز این بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.

علاوه بر این، بیش از ۲۸ ترکیب در دانه‌های رازیانه از جمله "انتول"، "فنکون" و "لیمونن" شناسایی شده است. مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که ترکیب "انتول" دارای خواص ضدسرطانی، ضدمیکروبی، ضدویروسی و ضدالتهابی است.

ترکیب گیاهی لیمونن به مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند و نشان داده است که سلول‌های موش را از آسیب‌های ناشی از بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری قلبی محافظت می‌کند.

رازیانه همچنین حاوی فیبر است؛ مطالعات نشان داده است به‌ازای هر ۷ گرم فیبر اضافی که در روز مصرف می‌شود، خطر بیماری قلبی تا ۹ درصد کاهش می‌یابد.

رازیانه برای چاقی

آنتول، یکی از اجزای اصلی اسانس رازیانه است که می‌تواند عامل خصوصیات سرکوب‌کننده اشتهای این گیاه باشد.

دانه‌های رازیانه می‌توانند به غذا‌ها طعم دهند و علاوه بر آن به کاهش اشتها نیز کمک کنند. مطالعه‌ای به‌روی ۹ زن سالم نشان داد کسانی که قبل از خوردن ناهار ۲۵۰ میلی‌لیتر چای تهیه‌شده با ۲ گرم دانه رازیانه می‌نوشند به‌میزان قابل‌توجهی کمتر احساس گرسنگی می‌کنند و کالری کمتری در طول وعده غذایی مصرف می‌کنند.

البته باید توجه داشت که زیاده‌روی در مصرف رازیانه به‌دلیل داشتن خواص شبه‌استروژنی (هورمون جنسی) می‌تواند باعث افزایش وزن نیز بشود.

خواص رازیانه برای کاهش کلسترول

خوردن رازیانه و دانه‌های آن ممکن است از راه‌های مختلفی برای سلامت قلب مفید باشد، زیرا سرشار از فیبر است. فیبر ماده‌ا‌ی است که برخی از عوامل بروز بیماری قلبی مانند کلسترول بالا را کاهش می‌دهد.

خواص رازیانه برای زنان

رازیانه به‌علت ساختار فیتواستروژنی دارای خواص زیادی برای زنان است. فیتواستروژن‌ها مواد موجود در گیاهان هستند که با اتصال به گیرنده‌های هورمون استروژن، عملکرد استروژن را تعدیل و یا تقلید می‌کنند.

رازیانه برای یائسگی

زنان حدود یک‌سوم عمر خود را در دوران یائسگی سپری می‌کنند؛ کاهش میزان هورمون‌ها به‌ویژه استروژن در این دوران منجر به بروز عوارض جسمانی و روانی متعددی برای زنان می‌شود. مطالعات نشان داده است که علائمی، چون گُرگرفتگی و تعریق، درد عضلانی و مفصلی از جمله علائم شایع زنان در دوران یائسگی است که به‌علت تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود و بنابراین مصرف رازیانه به‌دلیل دارا بودن مقادیر زیادی از فیتواستروژن‌ها، می‌تواند به کاهش این علائم کمک بسیار شایانی کند.

رازیانه برای افزایش حجم شیر مادران

تغذیه انحصاری با شیر مادر تا ۶ ماهگی نوزاد و سپس ادامه شیردهی تا دوسالگی منجر به تضمین سلامت جسمی کودکان می‌شود و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن را در بزرگسالی کاهش می‌دهد. با وجود این بسیاری از کودکان پس از مدتی از مزایای شیر مادر محروم می‌شوند که علت عمده آن، حجم ناکافی شیر مادر است.

یکی از رویکرد‌های درمانی برای ناکافی بودن شیر مادران، استفاده از شیرافزاهاست.

شیرافزاها، مواد طبیعی، گیاهان دارویی یا دارو‌هایی هستند که منجر به تقویت شیردهی مادر می‌شوند. رازیانه از رایج‌ترین گیاهان شیرافزاست که تأثیر آن در افزایش حجم شیر مادران به اثبات رسیده است.

خواص رازیانه برای سندرم پیش از قاعدگی

سندرم پیش از قاعدگی ظهور دوره‌ای یک یا چند علامت پیش از آغاز دوران قاعدگی است. این سندرم باعث بروز علائم فیزیکی و روانی زیادی از جمله سردرد، نفخ، درد سینه‌ها، خستگی و کمبود انرژی و عصبانیت و اضطراب و افسردگی در روز‌های پیش از قاعدگی می‌شود. در یک مطالعه که روی زنان ۱۸ تا ۲۵ ساله مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی انجام شد؛ مشخص شد که استفاده از دمنوش رازیانه تا حد بسیار زیادی بر کاهش علائم مذکور، مؤثر است.

خواص رازیانه برای کاهش درد‌های قاعدگی

قاعدگی دردناک که در پزشکی به آن دیسمنوره گفته می‌شود؛ یکی از مشکلات شایع بین زنان است که در برخی از موارد باعث مختل شدن زندگی و فعالیت روزمره آن‌ها می‌شود. در یک مطالعه که در ایران انجام شد، مشخص شده است که مصرف دمنوش رازیانه می‌تواند تأثیر بسیار چشمگیری بر کاهش درد‌های قاعدگی داشته باشد. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که ماده‌ای به‌نام آنتول در رازیانه موجود است که به دوپامین شباهت دارد و بنابراین می‌تواند به گیرنده‌های دوپامین در بدن متصل و باعث کاهش درد شود.

خواص رازیانه برای کیست تخمدان

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یک اختلال غدد درون‌ریز است. تخمدان‌های پلی‌کیستیک، افزایش هورمون‌های مردانه، سندرم متابولیک و مقاومت به انسولین از علائم این بیماری هستند. بیماران مبتلا به PCOS در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم، ناباروری، چاقی، فشار خون بالا و دیابت هستند. شیوع این بیماری در زنان نابارور ۱۵ تا ۲۰ درصد است. مصرف رازیانه می‌تواند باعث کاهش کیست‌های تخمدانی شود.

مردان می‌توانند به‌طور مرتب رازیانه مصرف کنند؟

اگرچه رازیانه دارای خواصی همچون بهبود عملکرد قلب، استحکام ساختار پوست، تقویت سیستم ایمنی و... برای مردان است، اما باید توجه داشت که این گیاه، روی هورمون‌ها نیز تأثیر چشمگیری دارد؛ در یک مطالعه مشخص شد که ماده "آنتول" موجود در رازیانه، خواص استروژنی دارد و افزایش میزان استروژن در مردان باعث کاهش هورمون تستوسترون و در نتیجه کاهش تولید اسپرم می‌شود بنابراین اگرچه این گیاه فواید زیادی برای مردان دارد، اما زیاده‌روی در مصرف آن به هیچ وجه به مردان توصیه نمی‌شود.

خواص رازیانه برای پوست

رازیانه حاوی مقادیر بالای ویتامین C است؛ این ویتامین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و همچنین برای تشکیل کلاژن که منجر به تقویت ساختار پوست می‌شود بسیار مهم و مفید است؛ درنتیجه سبب ممانعت از پیری پوست و کمک به شادابی و طراوت پوست می‌شود.

خواص رازیانه برای تأمین آب بدن

کاهش آب بدن باعث بروز خشکی پوست، یبوست و بسیاری از بیماری‌ها می‎شود. هیدراته ماندن بدن برای سلامت مهم است و یکی از فواید مستقیم چای رازیانه این است که نوشیدنی خوشمزه و بدون کافئینی است که همه افراد می‌توانند به‌مقدار مناسب از آن استفاده کنند.

خواص ضدباکتریایی رازیانه

مطالعات نشان می‌دهد که عصاره رازیانه از رشد باکتری‌ها و میکروب‌هایی مانند اِشریشیا کلی Escherichia coli (عامل شایع عفونت‌های روده و دستگاه ادراری)، استافیلوکوکوس اورئوس (عامل عفونت‌های پوستی و جوش) و کاندیدا آلبیکنس (عامل ایجاد برفک دهان و عفونت‌های دیگر) جلوگیری می‌کند.

خواص رازیانه برای مغز

رازیانه می‌تواند برای سلامت مغز مفید باشد. مطالعات حیوانی نشان داده است که عصاره رازیانه می‌تواند خطر فقدان حافظه مرتبط با افزایش سن را کاهش دهد.

خواص رازیانه برای کولیک

یکی از فواید قابل توجه رازیانه خاصیت ضداسپاسم آن است. یک مطالعه نشان داده است که مصرف چای رازیانه در زنان شیرده ممکن است در کاهش علائم کولیک در نوزادان نیز نقش داشته باشد.

رازیانه برای کاهش قند خون

یک مطالعه حیوانی نشان داد که ترکیبات استخراج‌شده از رازیانه می‌تواند سطح قند خون موش‌های صحرایی مبتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد؛ با توجه به ایمن بودن این گیاه دارویی برای انسان، می‌توان از آن برای کاهش قند خون در بیماران دیابتی نیز استفاده کرد.

رازیانه در طب سنتی

گیاه رازیانه از خانواده چتریان است؛ گیاه این تیره معمولاً علفی و به‌ارتفاع یک تا دو متر و دارای برگ‌های متناوب و مرکب است.

تاریخچه استفاده از رازیانه در طب سنتی

از رازیانه در کتب طب سنتی با نام رازیانج نام برده شده است. طبق نظر حکمای طب سنتی، رازیانه دارای طبع نسبتاً گرم و خشک است. میوه آن گرمتر از برگ و ریشه آن گرمتر از سایر اجزای گیاه است.

خواص رازیانه در طب سنتی شامل بازکنندگی عروق و انسداد مجاری سینه، رفع‌کننده مشکل کبد، طحال، کلیه، مثانه و برای تسکین درد‌های ناشی از سردی مفید است.

رازیانه اثر ضدنفخ، هضم‌کننده، خلط‌آور، آرامبخش و تسکین‌بخش، قاعده‌آور، محرک جنسی و افزایش ترشح شیر دارد.

طرز تهیه دمنوش رازیانه

تخم رازیانه را بکوبید و مقدار یک قاشق چایخوری از آن را به‌همراه دو لیوان آب جوش در یک قوری بریزید و به‌مدت ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت روی شعله غیرمستقیم قرار دهید و دمنوش را پس از صاف کردن با کمی عسل بنوشید، این دمنوش خواص گفته‌شده را دارد.

همچنین می‌توانید دو گرم دانه پودرشده را در ۱۵۰ میلی‌لیتر آب جوش بریزید و پس از مدتی آن را مصرف کنید.

عوارض جانبی رازیانه

مصرف رازیانه در اغلب افراد ایمن است و عوارض خاصی ایجاد نمی‌کند با وجود این، در برخی افراد می‌تواند منجر به بروز عوارضی همچون مشکل در تنفس، حالت تهوع، استفراغ، کهیر و خارش پوست و افزایش خون قاعدگی شود.

رازیانه در دوران بارداری قابل استفاده است؟

مطالعات حیوانی نشان داده است که مصرف زیاد رازیانه در دوران بارداری باعث ایجاد اثرات نامطلوب "تراتوژنیک" یعنی ناهنجاری در جنین می‌شود و بنابراین مصرف آن در دوران بارداری مناسب نیست و در صورت مصرف باید با پزشک معالج مشورت شود.

نسخه‌های خانگی با رازیانه

برای افزایش تولید شیر در دوران شیردهی، روزی ۳ لیوان چای رازیانه همراه با عسل خورده شود.

چهار قاشق غذاخوری دانه رازیانه را به‌مدت ۲۴ ساعت در یک لیتر آب خیس کنید برای به دست آوردن نتیجه عالی از آب تصفیه‌شده استفاده کنید پس از آن آب را خالی کنید و دانه‌های رازیانه را به آب در حال جوش اضافه کنید و پس از جوش‌آمدن مجدد آب شعله زیر آن را خاموش کنید و بگذارید دم بکشد و پس از خنک شدن در یخچال قرار دهید و روز بعد مصرف کنید. با روزی یک یا ۲ لیوان شروع کنید تا مشکلات قاعدگی برطرف شود.

برای بدبویی دهان و درمان گلو‌درد نیز می‌توان دمنوش رازیانه را غرغره کرد و یا بذر آن را داخل دهان گذاشت و چند دقیقه جوید.

رازیانه ضداسپاسم و ضدنفخ است؛ ورم‌های روده و معده را از بین می‌برد؛ به درمان سندرم روده تحریک‌پذیر کمک می‌کند و باعث کاهش میزان اشتها می‌شود؛ به این منظور می‌توانید روزانه یک فنجان دمنوش رازیانه مصرف کنید.