هوش مصنوعی اوراق امتحانی را تصحیح می کند؟
حسین معافی- با توجه به نهایی شدن دروس پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم در خرداد ۱۴۰۳ یکی از دغدغه‌های آموزش و پرورش تصحیح برگه‌ها به صورت نیمه الکترونیکی خواهد بود. تجربه اول در سال گذشته نشان داد که تصحیح سیستمی اوراقی که اسکن شده‌اند، برای بسیاری از مصححان دشوار است و با توجه به حق‌الزحمه‌های کم آن، معلمان استقبال چندانی از این موضوع نکردند و امسال با بیشتر شدن اوراق امتحان نهایی این چالش بیشتر خواهد شد.
علی مدنی؛ مسئول هوش مصنوعی آموزش و پرورش درباره استفاده از هوش مصنوعی برای تصحیح اوراق امتحانات نهایی گفت: «هم‌اکنون مصححان، اوراق امتحانات نهایی را تصحیح می‌کنند و با هوش مصنوعی نیست». وی در توضیح این فرآیند گفت: هر برگه امتحانی یک پاسخنامه دارد و پاسخنامه‌های اولیه توسط طراحان سؤال کدگذاری شده است؛ زمانی که دانش‌آموز به سؤالات پاسخ می‌دهد، برگه او توسط مصححان تصحیح می‌شود و در مرحله آخر هوش مصنوعی، برگه‌های امتحانی دانش‌آموزان را با پاسخنامه بررسی می‌کند و در نهایت نمره‌ای که ماشین ارائه کرده است با نمره مصححان مقایسه و نمره نهایی ثبت می‌شود.
الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند الگو‌ها را تشخیص دهند و بر اساس معیار‌های از پیش تعریف شده پاسخ‌ها را ارزیابی کنند، این امر تضمین می‌کند که ارزیابی ثابت و دقیقی انجام شود.
هوش مصنوعی همچنین برای افزایش امنیت و کارایی امتحانات آنلاین استفاده می‌شود، و آن‌ها را جزء ضروری آموزش مدرن می‌کند.
در برخی کشور‌ها مانند ژاپن، چین و فرانسه از هوش مصنوعی برای تصحیح اوراق امتحانی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در ژاپن در دانشگاهی به نام دانشگاه توهوکو، سیستمی به نام "AI-Scoring" برای تصحیح اوراق امتحانی درس ریاضی برای دانشجویان استفاده شده است. این سیستم با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق، قادر است پاسخ‌های دانشجویان را تشخیص داده و نمره‌بندی کند.
در یک مورد دیگر، سازمان بین‌المللی (IBO) از یک هوش مصنوعی برای تعیین نمرات نهایی بر اساس دوره‌های آموزشی استفاده کرد، اما بسیاری از نمرات با نمرات پیش‌بینی شده همخوانی نداشت، که منجر به بسیاری از اعتراضات شد. نگرانی‌هایی نیز در خصوص توانایی هوش مصنوعی در حفظ یکپارچگی علمی وجود دارد، زیرا دانش‌آموزان ممکن است از هوش مصنوعی برای حل مسائل خانگی یا اخذ آزمون‌ها استفاده کنند.
تکنولوژی‌های AI مانند پردازش زبان طبیعی و یادگیری عمیق (Deep Learning) اجازه می‌دهند تا سیستم‌های هوشمند قادر به تشخیص و تصحیح پاسخ‌های دانش‌آموزان در امتحانات باشند.
راهکار‌های تصحیح اوراق امتحانی با استفاده از هوش مصنوعی معمولاً به صورت زیر عمل می‌کنند:
تشخیص نوشته: ابتدا، سیستم با استفاده از الگوریتم‌های تشخیص نوشته، قسمت‌های مربوط به پاسخ‌های دانش‌آموزان را از برگه‌های امتحانی استخراج می‌کند.
پردازش زبان طبیعی: سپس، با استفاده از تکنیک‌های پردازش زبان طبیعی، سیستم به تحلیل و فهم محتوای پاسخ‌ها می‌پردازد. این شامل تشخیص اصطلاحات کلیدی، ساختار جملات، و ترتیب منطقی ارائه شده توسط دانش‌آموز است.
ارزیابی پاسخ‌ها: با توجه به معیار‌های ارزیابی مشخص شده (مانند درستی، کاملیت و دقت علمی)، سیستم پاسخ‌ها را ارزیابی می‌کند و نمره‌بندی می‌کند.
بازخورد به دانش‌آموزان: در نهایت، سیستم می‌تواند بازخورد و توضیحات مربوط به نتایج امتحان را به دانش‌آموزان ارائه دهد. این بازخورد می‌تواند شامل نکات قوت و ضعف پاسخ، راهنمایی‌های تقویتی و پیشنهادات برای بهبود عملکرد آینده باشد.
به هر حال، استفاده از هوش مصنوعی در تصحیح اوراق امتحانی همچنان در مراحل آزمایشی و توسعه قرار دارد و در بسیاری از موارد هنوز نیاز به بررسی و تأیید انسانی دارد تا اطمینان حاصل شود که نتایج دقیق و قابل اعتمادی ارائه می‌شود.
با این حال، تصحیح پاسخ‌های تشریحی با هوش مصنوعی همچنان یک چالش است و نیاز به توسعه و آزمایش بیشتر دارد. پاسخ‌های تشریحی معمولاً شامل جوانب گوناگونی مانند خلاقیت، نوآوری و دیدگاه شخصی است که ممکن است توسط سیستم‌های هوش مصنوعی به طور کامل تشخیص داده نشوند. بنابراین، در اکثر موارد، تصحیح نهایی پاسخ‌های تشریحی توسط ارزیابان انسانی یا اساتید انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که نمره‌دهی صحیح و عادلانه انجام شده است. هوش مصنوعی می‌تواند در اینجا به عنوان یک ابزار کمکی مورد استفاده قرار گیرد تا فرآیند تصحیح را سریع‌تر و بهینه‌تر کند، اما تصمیم نهایی ارزیابی به عهده انسان خواهد بود.
هوش مصنوعی می‌تواند در جمع زدن نمرات، تصحیح سوالات چندگزینه‌ای، سوالات کوتاه پاسخ و انتخابی، مصححان را کمک کند تا با سرعت بالاتری این کار صورت پذیرد. امید است که در آینده و با گسترش علم و فناوری و پیشرفت هوش مصنوعی بتوان تمامی اوراق امتحان نهایی را به درستی و با دقت بالا تصحیح نمود و در کشور ایران نیز از این فناوری‌ها و تکنولوژی‌ها استفاده نمود.
