سناریو‌های احتمالی جهان در ۲۰۲۴
عادی‌سازی روابط ایران و عربستان، ادامه یافتن جنگ اوکراین، آغاز طوفان‌الاقصی به عنوان بزرگترین و پرکشته‌ترین جنگ اسرائیل و فلسطین در قرن ۲۱ و همچنین تنش‌ها در قفقاز از جمله اصلی‌ترین اتفاقات امسال بودند که عمدتا پرونده‌هایشان در سال آینده نیز باز است.
جهان در ۲۰۲۴ نیز شاهد اتفاقات مهمی خواهد بود؛ اتفاقاتی که می‌تواند نتیجه تمام این پرونده‌ها را روشن کند. روسیه در ماه مارس انتخابات ریاست جمهوری را در پیش رو دارد تا سکاندار کرملین و یکی از اصلی‌ترین تصمیم‌گیران جهان برای ۶ سال آتی مشخص شود. در آمریکا نیز مردم در ماه نوامبر به پای صندوق‌های رای می‌روند تا تعیین کنند آیا قرار است همچنان یک دموکرات نفر اول آمریکا باقی بماند یا این بار اداره کاخ سفید به دست یک جمهوری‌خواه (احتمالا ترامپ) سپرده می‌شود.
اگرچه در مورد هر دو واقعه و علی‌الخصوص انتخابات روسیه می‌توان حدس‌هایی نزدیک به یقین زد، اما تجربه مناسبات بین‌الملل نشان داده همواره ممکن است در آخرین لحظات و علی‌رغم تمام گمانه‌زنی‌ها، ورق برگردد و اتفاقی رخ دهد که تمام معادلات را عوض می‌کند.
داریوش پایسته، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه ۲۰۲۳ نسبت به سال‌های اخیر پرتنش‌ترین سال بود، اظهار کرد: مهمترین اتفاقی که امسال در سیاست خارجی ایران رخ داد، عادی‌سازی روابط با عربستان بود. در سطح بین‌الملل ادامه یافتن جنگ اوکراین و آغاز جنگ در غزه مهمترین اتفاقات سال جاری بود. همچنین یکی بحران‌های مهم امسال بین چین و آمریکا بود که با آغاز جنگ در غزه، طرفین تصمیم گرفتند کمی از شدت این بحران بکاهند و سفر رئیس‌جمهور چین به آمریکا نیز در همین راستا انجام شد.
وی با اشاره به مسئله انتخاب نخست‌وزیر در عراق که با روی کار آمدن گروه‌های طرفدار ایران به نفع جمهوری اسلامی تمام شد، افزود: در شمال غربی کشور نیز منازعه قرهباغ با دخالت‌های ترکیه در حال تبدیل شدن به یک بحران بزرگ منطقه‌ای بود که تحت تاثیر بروز اتفاقات دیگر و در اولویت قرار گرفتن سایر مسائل منطقه‌ای تا حدی کنترل شد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به اختلافات ایران و افغانستان بر سر حقابه رود هیرمند به عنوان موضوعی دیگر که می‌توانست تبدیل به بحران شود، اضافه کرد: این موضوع به درستی کنترل شد، زیرا در غیر این صورت می‌توانست تبدیل به دردسری بزرگ در شرق کشور شود.
پایسته با اشاره به اینکه کودتای داخل پاکستان و مشکلات بر سر انتخاب نخست‌وزیر جدید این کشور نیز از دیگر حوادث سال گذشته بود، بیان کرد: همچنین جدیدا بحرانی در نیجریه و سودان در حال شکل‌گیری است که به نظر من تا سال آینده هم ادامه خواهد یافت. جدیدترین بحران این روزها نیز درگیری‌ها در تنگه باب‌المندب و هدف قرار گرفتن کشتی‌های تجاری توسط نیروهای مقاومت یمن است. موضوع دیگری که امسال بروز پیدا کرد و ممکن است در آینده تبدیل به بحران شود، حمایت برخی از کشورهای فرامنطقه‌ای نظیر چین و روسیه از ادعاهای امارات در مورد جزایر سه‌گانه ایرانی است.
وی با بیان اینکه در این میان قطعا ایران به دنبال حل و فصل بحران‌ها بوده است، عنوان کرد: مثلا در منازعه قرهباغ، ایران با هشدار به آذربایجان و حمایت همزمان از ارمنستان، باعث شد تا حدی این بحران کنترل شده و تغییری در مرزهای ژئوپلیتیکی ایجاد نشود. همچنین در بحران اوکراین نیز ایران به گونه‌ای نقش‌آفرینی کرد که به اتهامات غرب در خصوص فروش سلاح به روسیه توسط جمهوری اسلامی دامن زده نشود و دایره این اتهامات گسترش نیابد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص پیش‌بینی خود از آینده جهان در سال ۲۰۲۴، گفت: در سال آینده انتخابات آمریکا و روسیه را پیش رو داریم و همچنین با قرارگیری دولت سیزدهم در سال پایانی فعالیت خود، تب‌وتاب و تحرکات انتخاباتی در ایران نیز آغاز می‌شود. در خصوص انتخابات روسیه که از همین حالا تقریبا مسجل است که همچنان پوتین موقعیت خود را حفظ خواهد کرد و در آمریکا نیز اگر مجددا بایدن انتخاب شود، احتمال تداوم دولت آقای رئیسی در دور بعدی ریاست جمهوری افزایش می‌یابد و فضای جهان به سمت تثبیت پیش خواهد رفت.
پایسته ادامه داد: اما چنانچه در سال بعد ترامپ یا هر جمهوری‌خواه دیگری پیروز انتخابات آمریکا شود، حمایت آمریکا از اسرائیل منطقه را وارد مرحله جدیدی خواهد کرد، تمایل عربستان به گسترش روابط با آمریکا افزایش می‌یابد و روابط آمریکا و چین رو به تنش بیشتر خواهد گذاشت و ترامپ دوباره شرکت‌های آمریکایی را مجبور خواهد کرد که سرمایه‌گذاری در چین را به حداقل ممکن برساند.
وی با بیان اینکه در صورت به پیروزی رسیدن ترامپ تنش در روابط بین آمریکا و روسیه کاهش می‌یابد، اضافه کرد: در گذشته نیز روند روابط پوتین و ترامپ خارج از اندیشه‌های دموکراسی‌خواهانه آمریکایی بود. ترامپ شخصیتی اهل معامله است و روسیه نیز اکنون در شرایطی است که نیاز دارد با انجام یک معامله، از بحران‌های اقتصادی‌اش خارج شود و احتمال دارد این معامله بر سر ایران صورت گیرد، کما اینکه چندی پیش نیز دیدیم که روسیه برای به دست آوردن اعتماد اعراب مجددا بر سر تمامیت ارضی ایران معامله کرد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با تاکید بر لزوم توازن‌بخشی در سیاست خارجی ایران، گفت: در غیر این صورت، خصوصا چنانچه ترامپ پیروز انتخابات شود، سال‌های سختی را در پیش رو خواهیم داشت. باید با اروپا و کشورهای رقیب آمریکا نظیر هند و چین وارد ائتلاف شویم. اکنون سایه جنگ منطقه‌ای از هر زمان دیگری پررنگ‌تر است و با توجه به مطالبی که گفته شد و هچنین حرکتی که در روزهای اخیر از روسیه مشاهده کردیم، واضح است که دیگر بیش از این نمی‌توان سیاست خارجی را با تکیه صرف بر شرق به پیش برد، خصوصا اینکه اگر ترامپ روی کار بیاید و تنش‌های آمریکا با چین افزایش یابد، صلح‌آفرینی چین در منطقه نیز کاهش خواهد یافت.
پایسته همچنین با بیان اینکه اکنون جنگ غزه وارد مرحله فرسایشی شده است، اظهار کرد: تاکنون هیچ گاه بین اسرائیل و حماس آتش‌بس دائم وجود نداشته و نخواهد داشت و آتش‌بس‌ها در حد نه جنگ و نه صلح است. در سال آینده آمریکا و اروپا حمایت‌هایشان از ارتش اسرائیل را کاهش خواهند داد تا قدرت پیش‌روی خود را از دست دهد و رفته‌رفته عقب‌نشینی کند و همچنین اجازه نخواهند داد حماس تقویت شود تا در آینده نزدیک مجددا شاهد حمله مقاومت به اسرائیل نباشند.
وی با اشاره به دیگر اتفاقات احتمالی سال آینده، بیان کرد: همچنین ترکیه نیز به شدت در حال تلاش برای افزایش مشروعیت منطقه‌ای است تا بتواند خود را در جایگاه اصلی‌ترین کشور اسلامی قرار دهد و با انجام کارهای تبلیغاتی می‌خواهد جایگاه خود در جهان اسلام را جلوتر از ایران و عربستان تثبیت کند. این موضوع حتی از تنش‌ها با اسرائیل هم می‌تواند برای ایران خطرناک‌تر باشد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تاکید کرد: اکنون فضای جهان به شدت شبیه اوایل قرن بیستم است و اتفاقات آن سال‌ها تکرار می‌شود. جنگ جهانی اول، شرایط پس از پایان بحران همه‌گیری طاعون و... همه از اتفاقاتی است که در جهان امروز نیز مصداق دارد.
