گیاه رازیانه از مهمترین و پرمصرفترین گیاهان معطر و دارویی میباشد و از اقلام صادراتی ایران است.
رازیانه دارای اسانس بوده و دانه های آن مهمترین اندام تولید کنندهی اسانس است و مهمترین ترکیب آن را آنتول تشکیل میدهد.
اسانس این گیاه در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. از مواد موثره این گیاه در داروسازی برای مداوای سرفه، دل درد، نفخ، سوء هاضمه در کودکان و تحریک شیردهی در مادران شیرده استفاده میشود.
اسانس رازیانه به دلیل داشتن ویژگیهای ضدمیکروبی و ضداکسایشی که به علت حضور فلاونوئیدها، ترپنوئیدها، کاروتنوئیدها و کومارینهاست در انواع مواد غذایی و نوشیدنیها به عنوان طعم دهنده نیز استفاده میشود.
کم خونی را درمان میکند. علاوه بر درمان نفخ شکم و سوء هاضمه، از یبوست نیز جلوگیری میکند، خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد و از سلامت قلب محافظت میکند.
عملکرد مغز را بهبود میبخشد، فشار خون را کاهش میدهد، درمان اسهال، درمان قولنج، اختلالات قاعدگی را کاهش میدهد، سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند، از بروز اختلالات تنفسی جلوگیری میکند، بوی بد دهان را درمان میکند، از چاقی جلوگیری میکند، مشکلات گوارشی را کاهش میدهد.
رازیانه در نسخههای طب سنتی
در حال حاضر از رازیانه میتوان جهت درمان آسم و نرم کردن سینه و خلط آوری استفاده کرد، جوشانده رازیانه برای سیاه سرفه مفید است.
خوردن کمی رازیانه بعد از غذا باعث عمر طولانی همراه با سلامتی میباشد.
از مواد موثره رازیانه برای مداوای دل پیچه استفاده میشود. بذر گیاه به درمان سنگ کلیه کمک کرده و همراه با سایر گیاهان ضدعفونی کننده برای درمان ورم مثانه موثر است.
ریشه رازیانه دیورتیک است و اثر مدر قوی دارد. اوره و اوریک اسید دفع میکند. ریشه به علت مدر بودن در موارد کمی دفع ادرار، سنگ کلیه، نفریت و بیماریهایی نظیر آن مصرف میشود.
علاوه بر موارد ذکر شده جوشانده پودر رازیانه برای درمان مالیخولیا، دم کردهی آن برای رفع سردردهای میگرنی و اسانس رازیانه اثر گشاد کننده برونش و محافظ کبد داشته و ضد فیبروز کبدی است.
عوارض جانبی
از مصرف این گیاه در دوزهای درمانی عوارض جانبی خاصی گزارش نشده است. به ندرت واکنشهای آلرژیک پس از مصرف آن ممکن است مشاهده شود. حساسیت متقاطع درمیان بیماران مبتلا به آلرژی با کرفس ممکن است مشاهده شود.
به جز دمنوش و خود گیاه تمام انواع فرآوردههای آن در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارند.
رازیانه با وجود خواص بیشماری که برای سلامت بدن به همراه دارد در برخی مواقع دارای عوارض جانبی نیز میباشد. زمانی که به صورت خوراکی و به حد معمول در غذاها استفاده میشود تا حد زیادی ایمن بوده و دارای عوارض جانبی نمیباشد.
در بعضی افراد حساسیتهای پوستی بعد از مصرف رازیانه مشاهده میشود. مخصوصاً افرادی که به کرفس، هویج و شوید حساسیت دارند احتمال زیاد وجود دارد که به رازیانه هم حساس باشند.
رازیانه همچنان میتواند پوست را نسبت به اشعه خورشید بسیار حساس سازد و باعث شود که پوست به راحتی دچار آفتاب سوختگی گردد. توصیه میشود اگر دارای پوست نازکی هستید بعد از مصرف رازیانه حتما از کرمهای ضدآفتاب و کلاههای سایه بان استفاده کنید.
احتیاطها و هشدارهای ویژه
بهتر است در دوران بارداری از مصرف این گیاه پرهیز کرد.
در دوران شیر دهی رازیانه تا حدی پرخطر و غیر ایمن میباشد.
رازیانه میتواند روند انعقاد خون را کند سازد. مصرف رازیانه احتمال خونریزی یا کبود شدگی در افرای که مبتلا به اختلالات انعقادی خون هستند را افزایش میدهد.