«بلاگران حجاب» یا کاسبان میلیونی؟
دنیا از سال ۱۹۶۹ میلادی از یک ارتباط محدود بین انسان‌ها پای خود را فراتر گذاشت و به فضایی به نام اینترنت دست پیدا کرد. شاید رابرت تیلور نخستین سازنده اینترنت تصور نمی‌کرد با کشفی که داشته، در آینده نه چندان دور قرار است چه اتفاقی برای دنیا بیافتد.
تیلور در ابتدا تلاش کرد تا ارتباط بین رایانه‌ها را برقرار کند که پس از آن فضای اینترنت توسعه پیدا کرد، اما این فضا تنها تا یک مکانی را پوشش می‌داد، اما کم‌کم از سال ۲۰۰۰میلادی فضای اینترنت در دنیا دچار تحول شد و گستره استفاده از این فضای رونق بیشتری پیدا کرد.
از اواخر سال ۲۰۰۵ که اولین نرم‌افزار‌ها مثل وایبر، تلگرام و واتس‌آپ به بازار جهانی عرضه شد جهان با فضای مجازی آشنا شد که این دستاورد‌ها مرز ارتباط بین انسان‌ها را گسترش داد، در این میان در سال ۲۰۱۰ برای اولین بار نسخه اینستاگرام در تلفن‌ها اپل عرضه شد. برنامه‌ای که این امکان را فراهم می‌کرد تا شما تصاویر و فیلم‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.
اما در یک دهه اخیر این برنامه به قدری رشد داشت که دیگر شما مرز بین ارتباطات را تصور نمی‌کنید، زیرا در تمام دنیا مردم در هر جایی که هستند می‌توانند فیلم و عکس و روزمرگی خود را در هر زمان و مکانی با دیگران به صورت زنده به اشتراک بگذارند.
در ایران نیز این برنامه با استقبال خوبی روبه‌رو ش، به ویژه اینکه بسیاری از شرکت‌ها و افرادی که دارای مشاغل مختلف بودند از این فضا برای عرضه محصولات خود استفاده و کسب و کار اینترنتی خود را آغاز کردند، اما بزرگترین اتفاقی که در این میان فضای این برنامه را دچار چالش کرد استفاده نادرست برخی از این برنامه بود؛ افراط و تفریط در استفاده ازاین فضا چهره این برنامه را خراب کرد و به همین منظور صاحبان این برنامه محدودیت‌هایی را برای مخاطبان خود ایجاد کردند تا این برنامه بتواند استاندارد‌های خود را در همه سلایق، مشاغل و ... حفظ کند.
متاسفانه در چندسال اخیر در ایران بلاگر‌ها افراط و تفریط را در تبلیغ و ترویج مصرف‌گرایی رقم زدند و فرهنگ مردم را دچار تغییرات اساسی کردند. برای نمونه مردم ما امروز بیش از گذشته به سراغ پزشکان زیبایی، استفاده از لوازم آرایشی، خرید پوشاک و ... می‌روند، زیرا تصور می‌کنند اگر فلان چیزی که یک بلاگر تبلیغ کرده است نداشته باشند آن‌ها نسبت به دیگران محبوب نیستند و از دیگران عقب افتاده‌اند.
اینستاگرام یک بنگاه کاملا تبلیغاتی به شمار می‌رود و از ساختار اداری تا فردی همگی یک صفحه مخصوص به خود را دارند تا فعالیت‌ها یا محصولات خود را به نمایش بگذارند. این برنامه در کشور ما نیز همانند سایر دنیا به رشد اقتصادی جامعه بسیار کمک کرد، چون یک مخاطب برای دسترسی به چیز‌های مورد نیازش بدون واسطه و با تنوع بالا دسترسی داشت. اما در این میان برخی افراد حقوقی و حقیقی برای اینکه محصولات یا خدمات بیشتری عرضه کنند به دنبال کسانی رفتند که مخاطبین زیادی دارند تا از این طریق و کمک گرفتن از دیگران تبلیغ کار خود را داشته باشند و اینجا بود که چیزی به نام «بلاگر» شکل گرفت که به نوعی حلقه وصل بین عرضه و تقاضا بود. به این معنا که آن‌ها یک محصول یا خدمات را تبلیغ و مخاطب را به شرکت یا فرد ارائه دهنده خدمات یا محصول وصل می‌کردند و در این میان حق تبلیغ خود را می‌گرفتند.
متأسفانه در چندسال اخیر در ایران بلاگر‌ها افراط و تفریط را در تبلیغ و ترویج مصرف‌گرایی رقم زدند و فرهنگ مردم را دچار تغییرات اساسی کردند. برای نمونه، بسیاری از مردم ما امروز بیش از گذشته به سراغ پزشکان زیبایی، استفاده از لوازم آرایشی، خرید پوشاک و ... می‌روند، زیرا تصور می‌کنند اگر فلان چیزی که یک بلاگر تبلیغ کرده است نداشته باشند آن‌ها نسبت به دیگران محبوب نیستند و از دیگران عقب افتاده‌اند.
اخیرا در همین فضا که اصولا قشر مذهبی‌تر جامعه با آن فاصله دارد افرادی با عنوان «بلاگر حجاب» کار خود را آغاز کردند که سعی می‌کنند کار‌هایی را انجام دهند که موردپسند خانواده‌های مذهبی باشد، اما در این میان یک سوال وجود دارد. آیا فعالیت این بلاگر‌ها به فرهنگ مردم مذهبی کمک کرده و یکسری خرده فرهنگ‌ها را اصلاح می‌کند یا اینکه بلاگر‌ها می‌خواهند از این فضا در جهت منافع خودشان استفاده کنند.
در صفحات بسیاری از این بلاگر‌ها شاهد هستیم که فرد برای تبلیغ یک محصول دارای آرایش غلیظ بوده و در حال تبلیغ محصولات خارجی بسیار گران قیمت است، یا در هفته‌های اخیر برخی از همین بلاگر‌ها برای سفارش تبلیغ برای یک مجموعه‌ای، به عتبات عالیات در عراق رفته و عکس و فیلم‌هایی را در جهت تبلیغ منتشر کردند که حرمت مکان‌های مذهبی را زیر سوال برد.
در همین راستا با سمیه فریدونی از اساتید جامعه‌شناسی گفتگو کردیم تا ببینیم آیا بلاگر باحجاب یا لایف استایل حجاب چه شاخص‌هایی دارد که در ادامه می‌خوانید.
فریدونی در ابتدا به تعریف موضوع حجاب پرداخت و گفت: در آغاز باید به سراغ این موضوع برویم که اصلا تعریف حجاب از بیان جامعه چیست، از نظر بنده حجاب هرآن چیزی است که کمک می‌کند قبل از اینکه ما به عنوان یک مرد یا زن دیده شویم بیشتر به عنوان یک انسان دیده شویم.
جذابیت وجودی انسان بیش از جذابیت ظاهری اهمیت دارد
وی ادامه داد: قبل از اینکه جذابیت و زیبایی ما به عنوان یک انسان در معرض دید قرار بگیرید باید وجود انسانی ما و دست آورد‌هایی که در مسیر رشد و توسعه خودمان برای آن تلاش کردیم و به آن رسیدیم دیده شود. هر چیزی که باعث شود این نفس انسانی در حاشیه قرار بگیرد و یک سری ظواهر پررنگ‌تر شود غلط است.
این استاد جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: تصور من این است که حجاب ابزاری است برای اینکه این هدف محقق شود در نتیجه هر استایل و هرچیزی که باعث شود گوهر انسان بودن در اولویت‌های پایین‌تر قرار بگیرد مفهوم حجاب را پایین می‌آورد و وقتی این تفکر حاکم باشد دیگر بلاگر حجاب معنایی ندارد.
انتخاب عنوان «بلاگر حجاب» از اساس غلط است
فریدونی با بیان اینکه اساسا اسم بلاگر حجاب یا لایف استایل حجاب به اشتباه برای برخی افراد انتخاب شده است، اظهار کرد: این افراد در اصل تبلیغ‌کننده کالا‌های حجاب هستند و یکسری بازاریاب به شمار می‌روند که کار‌های مصرفی حجاب را تبلیغ می‌کنند. البته آن چیزی که تبلیغ می‌کنند ممکن است محصولی برای حجاب باشد، اما اساس هدف آن‌ها ترویج فرهنگ حجاب نیست، زیرا وقتی شما نام حجاب را می‌آورید در واقع از یک دریچه ایمانی باید به موضوع نگاه کنید. حال این در حالی است که در نگاه توحیدی این حد از مصرف و تجمل‌گرایی پسندیده نیست. اساسا مصرف‌گرایی زیاد سیاست کشور‌های غربی و مستعمره است که تا از این طریق بازار‌های خودشان را تامین کنند.
این استاد جامعه‌شناس ابراز کرد: در هر صورت این بلاگر‌ها فرهنگی را ترویج می‌دهند که اساسا درست نیست، چون شیوه مصرف را مخدوش کرده و در آن زیاده‌روی را شاهد هستیم.
فریدونی تاکید کرد: اگر بخواهیم در مورد بلاگر‌های حجاب نتیجه گیری کنیم، اولا در مورد مفهوم حجاب باید به یک تفاهمی رسید، سپس کارکرد‌های این افراد را باید ببینیم که آیا این افراد کمکی به مفهوم حجاب و فرهنگ آن دارند یا اینکه در حال کمک کردن به چرخه‌های اقتصادی استعمار و فرهنگ مصرف بی‌رویه هستند. اگر از یکسری کالای حجاب استفاده می‌کنیم این لزوما تحقق حجاب نیست.
این استاد جامعه‌شناسی ابراز کرد: امروز برخی سراغ لواز آرایشی متنوع می‌روند و چشمان‌شان را به هزار شکل آرایش می‌کنند و بعد یک پوشیه می‌بندند و چشم آن‌ها جذابیت بیشتری پیدا می‌کند، آیا این مفهوم حجاب است؟. در این شرایط باید گفت برخی بلاگر‌ها برای تبلیغ کالا‌های زیبایی خود حجاب را دست‌آویز کردند و با این شیوه انواع لوازم آرایشی و پوشاک و حتی لوازم خانگی را تبلیغ می‌کنند.
حجابی که برای یک بلاگر یا لایف استایل مطرح می‌شود کاملا کج فهمی است
فریدونی یادآور شد: اصلا اساس اتفاقی که امروز با عنوان بلاگر با حجاب با آن روبه‌رو هستیم موضوع‌شان حجاب نیست بلکه یک اسمی است که انتخاب آن درست نیست. وقتی ما در یک فضایی از یک کالایی استفاده می‌کنیم و دلبسته یک بارو هستیم چگونه می‌توانیم آن را زندگی نکنیم. در واقع یک بلاگر در حال تغییر دادن فرهنگ ما است در حالی که یک لحظه اگر این زندگی را متوقف کنیم می‌بینیم با انبوهی از لوازم آرایشی و لباس و خرید‌ها بیهوده‌ای روبه‌رو هستیم در حالی که کسانی را در اطراف خودمان داریم که ممکن است نیازمند همین کالا‌ها باشند.
وی در پایان گفت: حجابی که برای یک بلاگر یا لایف استایل مطرح می‌شود کاملا کج فهمی است و برداشت اشتباهی در جامعه ایجاد کرده و در واقع باید گفت ما با یکسری بلاگر صنعت زیبایی روبه‌رو هستیم که از کالا‌های حجاب هم استفاده می‌کنند. از این رو مسائلی که پشت این تبلیغات است نشان می‌دهد در پشت پرده داستان اصلا حجاب معنایی ندارد.
