بهروز وثوقی از زاویه‌ای تازه؛ وقتی که صدا سلطنت می‌کند

بهروز وثوقی پیش از آن‌که بازیگر شود دوبلور بود و در فیلم‌های ایرانی و خارجی نقش‌های کوتاهی می‌گفت.اما ورود او به بازیگری با بازی در چند نمای کوتاه از «طوفان در شهر ما» (ساموئل خاچیکیان، 1337) و سه سال بعد از آن، بازی در نقش اول «صد کیلو داماد» (عباس شباویز، 1340) و صحبت به جای خودش در فیلم، باعث نشد که از دوبله کناره بگیرد بلکه به نقش‌گویی در سینمای ایران ادامه داد و حتی در فیلم‌های متفاوت و شاخصش در دهه پنجاه مثل «سازش» (محمد متوسلانی، 1352) با دو لحن متفاوت کمدی و جدی و در فیلم‌های شورشی خود همچون «تنگسیر» (امیر نادری، 1352) و «گوزنها» (مسعود کیمیایی، 1353) به قدری صدای خودش در فیلم جا افتاد که تصور یک دوبلور به جای او را کاملا منتفی کرد.

در این مطلب به بررسی برخی نقش‌گویی‌های بهروز وثوقی، قیصر سینمای ایران به جای دیگران و به جای خودش پرداخته‌ایم:

تنگسیر (۱۳۵۲):

کارگردان: امیر نادری

صدای بهروز وثوقی به جای خودش.

بازیگران: بهروز وثوقی، نوری کسرایی، عنایت بخشی، جعفر والی و...

داستان فیلم:

فیلم «تنگسیر» به کارگردانی «امیر نادری» بر اساس رمانی به همین نام نوشته «صادق چوبک» ساخته شد.

موقعیت نمایشی فیلم تنگسیر، یک انتقام جنون‌وار است. طغیان جنون‌وار یک انسان علیه قدرت‌های حاکم.

تنگسیر میان این مولفه‌ها داستان خوش‌ساخت خود را روایت می‌کند‌،با دوربینی بر دوش قهرمان اصلی، کلمه‌ی قهرمان برازنده‌ی این شخصیت است، او از هر نظر یک قهرمان واقعی است، تصمیمی که او می‌گیرد تقریباً هیچ کس حتی جرأت فکر کردن به آن را ندارد، از نظر دیگران او دیوانه شده است ولی او طبق قوانین و اعتقادات شخصی خود زندگی می‌کند.

بعد از طغیان ممد تنگسیری، شهر دیگر همان شهر نیست و دستگاه حاکم هم دیگر همان نیست و خود ممد تنگسیری هم همان شخصیت ابتدای فیلم نیست، انگار که همه چیز تغییر می‌کند و متحول می‌شود.حال اگر این تغییر را بگیریم ما با یک فیلم کاملاً ساده و سطحی روبرو هستیم. ولی در اینجا این چنین نیست. تغییراتی که مخاطب شاهد آن است به فیلم درون مایه اجتماعی و عمق می‌بخشد، شخصیت‌ها جان می‌گیرند و در واقعیت نفس می‌کشند.

مولفه‌ی اصلی‌ای که تنگسیر را فیلم برجسته‌ای می‌کند همین تغییر است، تغییری شبیه به یک کودتا علیه نظام حاکم، تغییری بر علیه یک قدرت مستبد.

ممد تنگسیری (بهروز وثوقی) عامل و فاعل این تغییر است، مردم بوشهر (شهری‌ها) مفعول و جامعه‌ی هدف این تغییر آن.

گوزن‌ها (۱۳۵۳):

کارگردان: مسعود کیمیایی

صدای بهروز وثوقی به جای خودش.

بازیگران: بهروز وثوقی، فرامرز قریبیان، پرویز فنی‌زاده، عنایت‌الله بخشی، پروین سلیمانی، محبوبه بیات، سعید پیردوست، جهانگیر فروهر، نعمت‌الله گرجی.

داستان فیلم:

بازهم روایتی دیگر از مردانگی از دست رفته! مسعود کیمیایی اینبار هم درست مثل ساخته های پیشین خود از جمله قیصر و داش آکل به سراغ موضوع مورد علاقه اش رفته، اینبار از نقطه نظر مردی هروئینی ولی با معرفت که حاضر است جانش را هم بدهد اما دوست و رفقایش را تنها نگذارد.

گوزن ها روایتی تیره و تار از اوضاع اقتصادی واجتماعی ایرانِ اواخر دوره ی پهلوی را به دست میدهد که به ندرت میتوان کورسوی امیدی را در آن یافت. تمام پرسوناژ های فیلم یاخود در فقر و بدبختی دست و پا میزنند یا مسبب این اوضاع اند یا به هر صورت نقشی درآن دارند.

فیلم با ورود قدرت (بابازی فرامرز قریبیان) که زخمی و بی خان و مان است و به دنبال بهترین دوست دوران دبیرستانش میگردد آغاز میگردد. او سید رسول (بهروز وثوقی) را که در تئاتری کوچک کارهای جانبی میکند می یابد. اما دوست گرمابه و گلستانِ قدیمی اش دیگر مانند گذشته نیست.هروئین میکشد و به قدری تحلیل رفته که قدرت با دیدنش خود را می بازد.

از او درخواست کمک و جایی برای ماندن میکند و سید برخلاف اینکه رمق از وجودش رخت بسته اما هنوز مردانگی و  معرفت گذشته را دارد و به دوستش یاری میرساند و او را به خانه ی خود در جنوب شهر که همراه با خانه ی چند خانواده ی دیگر در یک حیاط واقع شده می برد.

جنوب شهر (۱۳۳۷)

کارگردان: فرخ غفاری

صدای بهروز وثوقی به جای رضا انجم‌روز

بازیگران: فخری خوروش، ابراهیم باقری، عبدالعلی همایون، فرهنگ امیری، لیلی سروش، فرهاد عماد.

داستان فیلم:

زن جوانی پس از مرگ همسرش برای گذران زندگی گارسون یک کافهٔ پائین شهر می‌شود. او در آنجا مورد توجه دو جاهل قرار می‌گیرد که از دیرباز با یکدیگر رقابت دارند. وجود زن رقابت آن دو را به مبارزه‌ای سخت می‌کشد و سرانجام آن که انسان تر و آرام‌تر است با زن ازدواج می‌کند و زندگی تازه‌ای به او می‌بخشد.

نکته جالب توجه و ویژه فیلم صدای بهروز وثوقی در مقام دوبلور  در این فیلم است که رنگ و بوی متفاوتی به بهترین دارم ایرانی قبل از انقلاب داده است و تعریفی از یک تجربه متفاوت برای بهروز وثوقی در عرصه هنر دوبله به شمار می‌رود.

همه سر حریف (۱۳۴۴)

کارگردان: محمدرضا فاضلی

صدای بهروز وثوقی به جای اکبر خواجوی

بازیگران: سهیلا، محمدرضا فاضلی، حمیده خیرآبادی، هوشنگ بهشتی، اکبر خواجوی و....

داستان فیلم:

یک گروه تبهکار قصد دارند دختری را به قتل برسانند، اما جوانی دختر را نجات می‌دهد. دختر فرزند مرد متمولی است و پدر پس از مرگ همسرش با زن بیوه‌ای ازدواج کرده‌است. نامادری دختر، که زن جوانی است نقشهٔ قتل دختر را کشیده است تا خود وارث ثروت همسرش باشد. با حضور جوان در زندگی دختر اجرای نقشهٔ نامادری ناممکن می‌شود، تا این که پدر خانواده طی حادثه‌ای کشته می‌شود و زن با صحنه‌سازی وانمود می‌کند که مرد جوان مرتکب قتل شده‌است.

پلیس، با توجه به شواهد، جوان و دوستش را تحت تعقیب قرار می‌دهد. دختر تصمیم می‌گیرد به مرد جوان کمک کند. سرانجام معلوم می‌شود قاتل برادر مقتول است که همه تصور می‌کرده‌اند او فوت کرده‌است. با کشف ماجرا بی گناهی جوان ثابت می‌شود و او با دختر زندگی مشترکی را آغاز می‌کند.

 بهروز وثوقی در این فیلم روی نقش اکبر خواجوی صحبت کرده است و بار دیگر توانایی بی‌بدیل خود را در عرصه دوبله به رخ مخاطبان سینما کشیده است.

سازش (۱۳۵۳)

کارگردان:  محمد متوسلانی

صدای بهروز وثوقی به جای خودش.

بازیگران: بهروز وثوقی، نوش‌آفرین، مهین شهابی، مجید مظفری، داریوش اسدزاده، نوری کسرایی.

داستان فیلم:

جواد جوان آس و پاسی است که به دختری بنام بتول علاقمند است و مادرش بیمار است جواد برای هزینه بیماری مادر بتول قصد دزدی از خانه زنی بنام زیبا را دارد. در آنجا متوجه رابطه این و آقایی بنام خلایق می‌شود که رئیس انجمن محل است، جواد تصمیم می‌گیرد به‌جای دزدی از خلایق اخاذی کند. روز بعد جواد به خانه خلایق می‌رود و در خواستش را مطرح می‌کند. خلایق که از همسرش حساب زیادی می‌برد مجبور به دادن باج می‌شود. عاقبت جواد رئیس انجمن می‌شود و نامزد خود بتول را از یاد می‌برد.

بهروز وثوقی در فیلم‌ متفاوت و شاخصش خود در دهه پنجاه مثل «سازش» با دو لحن متفاوت کمدی و جدی در نقش خودش حرف زده که نمایشی است از خلاقیت و استعداد بی‌نهایت قیصر سینمای ایران که همیشه در خاطره‌ها خواهند ماند.