بورس در منگنه سیاستگذار
افزایش ارتفاع ۰.۲۳ درصدی شاخص‌کل بورس در حالی به‌وقوع پیوست که شاخص هم‌وزن با رشد هزار و ۳۰۰ واحدی یعنی ۰.۱۹ درصدی به ۷۲۲ هزار واحد رسید. بررسیها نشان می‌دهد که در بازار سهام، جنگ میان بورس و انقباض پولی به‌شدت بالا گرفته و احتمالا بازار به خواب زمستانی فرو خواهد رفت. رئیس بانک‌مرکزی نیز بر تداوم رویکرد فعلی یعنی انتشار اوراق ۳۰ درصدی تاکید دارد و آن را ابزاری ضروری میپندارد.
دلار نیز روز گذشته با رسیدن به کانال ۵۷ هزار تومان موفق شد حمایت نسبتا خوبی از بورس را شکل دهد. برخی از مصوبه‌ها و جابه جایی برخی از مدیران نیز بر روند مثبت بازار بی تاثیر نیست. انتظار می‌رود، اثر دو جانبه سیاست انقباضی پول و رشد نرخ دلار بر بورس مانع از تکانه شدید تا پایان سال شود، مگر آنکه یکی از دو عامل کوتاه آمده و بازار به یک‌سو حرکت کند.
بازار‌های جهانی در مسیر نزولی
پس از انتشار خبر تورم آمریکا و داده‌های غیر‌قابل انتظار شاخص قیمت‌ها، شاخص دلار رشد کرد و به‌تبع آن بازار‌های جهانی با افت بسیاری همراه شدند. برخی از دارایی‌ها مانند نفت به سبب جنگ، در کانال ۸۲ دلار مانده و ریزش شدیدی را تجربه نکردند. طلای جهانی روند کاهشی را طی کرد و سایر کامودیتی‌ها نیز نوسان شدیدی را به‌ثبت نرساندند.
تاثیر قیمت‌های جهانی بر بازار سهام به‌شدت کاهش یافته‌است و اکنون بازار به متغیر‌های پولی توجه ویژه تری دارد، از این‌رو نمی‌توان افت و خیز‌های اخیر را به بورس مربوط دانست. هر چند قیمت‌ها تا روز گذشته نسبت اعلام داده‌های تورم خود را حفظ کرده و مانع از ریزش بیشتر شدند، اما نکته قابل‌توجه آن است که میانگین قیمت‌های جهانی در سال‌شمسی جاری نسبت به سال‌گذشته به‌شدت کاهشی بوده و اثر این روند نزولی پس از جنگ اوکراین بر سود دلاری شرکت‌ها واضح و مشخص است.
اثر روز‌های تاریک بورس بر تابلو
هم اکنون شرایط بورس و تابلوی معاملات نمایش خوبی را برای سهامداران به اجرا نگذاشته اند. ارزش معاملات خرد، برای سومین هفته متوالی است که به‌طور میانگین زیر ۴ هزار میلیارد تومان است. میزان خروج پول حقیقی نیز به ۱۹۴ میلیارد تومان طی روز گذشته رسید و پنجمین روز متوالی فرار سرمایه‌های حقیقی از بازار را رقم زد.
فضای غبارآلود بورس، شفافیت بازار را خدشه دار کرده و فضای بی تصمیمی و رکود را بر بازار حاکم کرده است، به‌طوری‌که طی روز گذشته نیز ارزش معاملات به ۳ هزار و ۱۸۸ میلیارد تومان رسید که در کف ۲.۵ماهه اخیر است. نسبت قیمت به سود که دیروز به ۶.۷ واحد رسیده بود، در کف ۱۴ ماهه اخیر است. البته نمی‌توان این موضوع را نشان از ارزندگی دانست، چراکه این نسبت به بازده موردانتظار و نرخ رشد بستگی دارد. اکنون میانگین نسبت قیمت به سود باید به زیر ۵ واحد بازگردد.
مشتقات از بازار چه انتظاری دارند؟
با وجود روند نزولی ارزش معاملات در بازار اختیار معامله، اما برخی از قرارداد‌ها در روز یکشنبه مثبت معامله شدند و رشد‌های خوبی را ثبت کردند. همچنان نماد‌های پرمعامله بازار، یعنی «خساپا»، «خودرو» و «اهرم» می‌توانند تاحدودی انتظارات درخصوص وضعیت بازار را نشان‌دهند. برخی از قرارداد‌های این بازار که سررسید آن‌ها به کمتر از یک هفته نزدیک است، با ریزش همراه شدند. علاوه‌بر این، قرارداد‌های بلندمدت بازار اختیار معامله، مثبت معامله‌شده و بازار انتظار دارد بعد از سال‌جدید قیمت‌ها بالا بمانند، اما تا پایان سال بازار مشتقات انتظار رشد آنچنانی را ندارند، به‌طوری‌که برخی از قرارداد‌های خردادماه مثبت معامله شدند. قرارداد‌های ایران‌خودرو با اعمال قیمت ۲۶۰ تومان و سررسید اسفند ماه با رخوت معامله می‌شوند. برخی از تحلیلگران اعتقاد دارند اگر تا پایان سال، بازار روندی خنثی را پیش‌رو داشته‌باشد، بهتر است از استراتژی‌هایی نظیر کاوردکال برای دریافت درآمد ثابت بهره ببرد.
افزایش امید در قعر ناامیدی؟
در شرایطی که بازار سهام به‌شدت تحت‌تاثیر سیاست‌های انقباضی، مورد بی توجهی قرار گرفته و سرمایه‌ها علاقه بسیاری به نرخ بدون‌ریسک دارند، خبر‌های مثبتی به‌گوش می‌رسد. رئیس بانک‌مرکزی تمایل بسیاری به اوراق ۳۰ درصدی داشته و از سیاست خود عقب‌نشینی نکرده‌است. در این وضعیت، جابه جایی برخی از مدیران و وضع برخی قوانین سبب شده‌است تا فشار فروش کاهش یابد.
عدم‌الزام بازارگردانان به قرارگرفتن در موقعیت فروش و در عین حال، توقف عرضه‌اولیه‌ها نشان از آن دارد که سیاستگذار تمایل دارد جلوی ریزش بیشتر بازار را بگیرد. طی سال‌های اخیر عمده سیاست‌ها و رویکرد در جهت آن بوده‌است که شاخص بازار سهام به سبب رشد نرخ دلار به‌طور مطلق رشد کند، اما متاسفانه سیاستگذار‌ها از کنترل تورم برای حل اساسی مشکلات کشور و به‌خصوص بازار سرمایه که به بخش حقیقی اقتصاد مرتبط است، غافل شده‌اند.
امید است، رویکرد‌های فعلی موفق بوده و جلوی تورم و رشد نقدینگی را بگیرد. اما اگر چنین نشود، احتمالا بازار سرمایه به واسطه رشد احتمالی نرخ دلار، تمایل شدیدی به‌فروش پیاپی ندارد. انتظار می‌رود، بازار وارد روند خنثی شده و در محدوده‌های فعلی نوساناتی را تجربه کند. این محدوده احتمالا بین ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد باشد. عبور از این حمایت و مقاومت ذکرشده، نیازمند تحولات جدی در سیاست پولی و ارزی بانک‌مرکزی است.
شرکت‌های بورسی با وجود همه ریسک‌ها و چالش‌ها، پتانسیل خوبی برای رشد دارند و از این منظر تهدید جدی متوجه صنایع بورسی نیست. نرخ رشد نیز در عملکرد بازار موثر است و بر روی نسبت قیمت به سود بازار نیز نمایان می‌شود. اگر رویکرد فعلی، جوابگو باشد و نقدینگی کنترل شود، نه برای کوتاه‌مدت بلکه در بلندمدت به نفع اقتصاد و بازار‌ها خواهد بود و اگر موثر واقع نشود احتمالا نرخ رشد انتظاری برای سود شرکت‌ها بر ریسک ناشی از افزایش نرخ بهره غلبه می‌کند.
