عطاری‌هایی که جان مردم را به بازی گرفته‌اند

قرن‌هاست که فرهنگ رایج ما مبنی بر تمایل زیاد به مصرف داروهای گیاهی است. کافی است از درد در ناحیه‌ای از بدن شکایت کنیم هر کس بر اساس شناخت خود از طب سنتی، داروی گیاهی خاصی تجویز می کند.

هرچند در گذشته علم طب سنتی پیشرفت بسیاری کرد و دانشمندانی چون ابوعلی سینا در آن به نظریه‌پردازی پرداختند؛ اما با گذشت زمان و رشد علم پزشکی نوین، طب سنتی دچار رکود شد و افراد ناآگاه با نام عطار وارد آن شدند. اما امروز به دلیل رونق گرفتن دوباره طب سنتی، شاهد فعالیت عطاری‌هایی هستیم که سررشته‌ای از این علم ندارند.

عطاری‌های دارای مدرک دانشگاهی انگشت شمارند

در همین خصوص یکی از پزشکان متخصص گفت: تجویز و مصرف اشتباه گیاه دارویی بعضاً عواقب جبران ناپذیری به همراه دارد و به قیمت جان افراد تمام می‌شود.

رضا زارع در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه ارائه مجوز به عطاری‌ها باید منوط به شرکت در کلاس‌های آموزشی باشد، افزود: باید عطاری‌ها سازمان‌دهی و قانونمند شوند و از سویی بازرسی‌ها از اماکن موجود باید افزایش یابد.

وی تشکیل کمیته ساماندهی نظارت بر عطاری‌ها را ضروری دانست و اظهار کرد: جلوگیری از عطاری‌های فاقد مجوز ضروری است، قطعاً نقش دانشگاه‌ها در ارائه این آموزش‌ها می‌تواند پررنگ باشد.

این پزشک متخصص با اعلام اینکه باید عطاری‌های موجود قانونمندتر شوند، بیان کرد: کسانی که درخواست مجوز عطاری دارند باید منوط به ارائه مدرک دانشگاهی باشد. باید ابتدا دوره‌های آموزشی گذرانده شود سپس مجوزهای لازم صادر شود.

وی با بیان اینکه در این مسیر می‌توان از توانایی فنی و حرفه‌ای هم کمک گرفت، افزود: اتاق اصناف اگر بخواهد برای متقاضیان پروانه عطاری صادر کند یکی از مدارک باید منوط به گذراندن دوره‌های آموزشی لازم باشد.

زارع تعداد عطاری‌های دارای مدرک دانشگاهی را بسیار انگشت شمار دانست و گفت: از عطاری‌های فعال در هر شهر دارای مدرک دانشگاهی معتبر با رشته خود بسیار اندک هستند و باقی هیچ کدام تخصصی در رشته خود ندارند.

فعالیت عطاری‌های غیرمجاز ممنوع

بسیاری از مردم تصور می‌کنند داروهای گیاهی بی عارضه هستند و خودسرانه و بدون تجویز پزشک، اقدام به خریداری گیاهان دارویی می‌کنند به‌طوری‌که به دلیل مصرف خودسرانه این داروها از سوی بسیاری از شهروندان و استقبال آن‌ها، این روزها تعداد عطاری‌های مجاز و غیرمجاز در شهرها افزایش یافته است.

یک فعال حوزه سلامت در همین خصوص در گفت و گو با ایسنا به وضعیت فروش داروهای ترک اعتیاد در برخی عطاری‌ها اشاره کرد و گفت: برخی عطاری‌ها از این راه درآمدهای بسیاری کسب می‌کنند.

علیرضا ناصری با اشاره به اینکه برخی عطاری‌های بدون اینکه هیچ اطلاعی از فواید داروهای گیاهی داشته باشند آن‌ها را برای هر بیماری به فروش می‌رسانند، افزود: عطاری‌های دارای مجوز باید شناسنامه‌دار شوند.

وی بر جلوگیری از فعالیت عطاری‌های غیرمجاز تأکید و اظهار کرد: باید با انجام اقدامات لازم شرکت در دوره‌های کلاس‌های آموزشی را برای فروشندگان داروهای گیاهی اجباری کرد.

این فعال حوزه سلامت ادامه داد: هرچند در گذشته اغلب مردم برای گرفتن جوشانده و عرقیجات و سایر داروهای گیاهی به عطاری‌ها مراجعه می‌کردند اما اکنون برخی از این مراجعات برای خرید داروهای ترک اعتیاد است.

وی از وجود خلأ قانونی در برخورد با عطاری‌های متخلف خبر داد و افزود: فروش داروهای غیرمجاز در عطاری‌های نگران کننده‌ است.

ناصری با تأکید بر اینکه باید با نظارت دقیق و مستمر بر اماکن عرضه گیاهان دارویی از بروز برخی تخلفات و عرضه داروهای غیرمجاز جلوگیری کرد، گفت: واحدهای گیاهان دارویی به صورت قارچ گونه در سطح شهرستان‌ها روییده و بدون داشتن کوچک‌ترین اطلاعات پزشکی به مردم دارو تجویز می‌کنند.

اجازه ساخت دارو ندارند

در ادامه یک داروساز در جنوب خراسان رضوی در گفت و گو با ایسنا گفت: کمتر از ۱۰ درصد از داروهای گیاهی را عطاری‌ها می‌توانند بر اساس تجربه کاریشان بسازند، اما اجازه ساخت دارو ندارند و نمی‌توانند برای بیماری‌های خاص دارویی خاص بسازند.

زهره ایزدی با اشاره به اینکه گاهی عوارض داروهای گیاهی با تجویز نادرست عطاری‌ها از داروهای شیمیایی بیشتر است، اظهار کرد: گاه برخی عطاری‌ها دچار اشتباهات فاحشی می‌شوند و مشکل مراجعه‌کنندگان را حادتر می‌کنند.

وی از نبود پزشک متخصص داروی گیاهی در شهرستان‌ها خبر داد و گفت: کسانی که اکنون داروی گیاهی در شهرها عرضه می‌کنند فاقد تخصص لازم هستند.

این داروساز تأکید کرد: باید شهروندان آگاهانه به سمت مصرف داروهای گیاهی بروند، متأسفانه تاکنون هیچ قانونی به تصویب نرسیده که برای صدور مجوز عطاری چه تخصصی باید وجود داشته باشد.

وی با اعلام اینکه عطاران حق ویزیت و معاینه افراد را به عنوان بیمار ندارند بلکه صرفاً فروشنده محسوب می‌شوند، اظهار کرد: متأسفانه برخی عطاری‌ها با رویکرد تجاری دغدغه تجویز و تشخیص ندارند به همین دلیل فعالیت آن‌ها بر مبنای کسب‌وکار است و داروهای شیمیایی را با داروهای گیاهی مخلوط و به‌عنوان داروی زیبایی، لاغری و چاقی و ترک اعتیاد به فروش می‌رسانند.  

ایزدی با بیان اینکه فعالیت صنف عطاران با سلامت مردم ارتباط مستقیم دارد، گفت: برخی جوانان به دلیل بیکاری به این شغل روی می‌آورند و با ترکیب داروهای مختلف درآمدزایی می‌کنند و به فکر سلامت مردم نیستند.

 ماجرای استفاده از گیاهان دارویی به همین‌جا ختم نمی‌شود بلکه این روزها درمان‌های معجزه گری در اغلب عطاری‌ها و مغازه‌های عرضه داروی گیاهی می‌بینیم که به طرز عجیبی شگفت‌زده می‌شویم از درمان اعتیاد گرفته تا درمان چاقی، لاغری، آلرژی، سردردهای مزمن و سایر موارد.

اگرچه عطاری‌ها زیرمجموعه صنف خوارو بار فروشان و فروشندگان لوازم‌آرایشی و بهداشتی هستند و فقط عرضه کننده اقلام دارویی هستند اما متأسفانه در قانون صدور پروانه فعالیت عطاری‌ها، مدرک تحصیلی مدنظر قرار نگرفته و بر اساس تجربه‌ای که در این زمینه دارند اقدام به دریافت پروانه کسب می‌نمایند و با تجویز انواع خاص دارو در کار پزشکی نیز دخالت می‌کنند!

در بررسی‌های به عمل آمده، در پودرهای چاق کننده این عطاری‌ها، داروهای شیمیایی دگزامتازون و چند قلم دیگر مشاهده شده که عوارضی همچون فشارخون، سردرد و پوکی استخوان را به وجود می‌آورد، ضمن تأکید بر اینکه مردم در خرید دارو به ویژه داروهای ترکیبی بی‌نام و نشان دقت داشته باشند، متأسفانه در هنگام ارائه این داروها نسخه، مدرک و مشخصات خاصی ارائه نمی‌شود تا در صورت وارد شدن زیان و ضرر بدنی، از طریق مراجع ذیصلاح پیگیر مشکل بود.

افراد نباید برای معالجه مستقیماً به عطاری‌ها مراجعه کنند زیرا برخی از آن‌ها که توسط جوانان اداره می‌شوند به صورت تجربی اطلاعاتی را کسب کرده‌اند و گاه برخی از گیاهان دارویی را اشتباه به مردم عرضه می‌کنند که در این صورت عارضه سخت‌تری به افراد وارد می‌شود.