کمردرد خود را بشناسید
کمردرد هم به هزار و چند دلیل رخ می‌دهد که تشخیص قطعی اش به عهده پزشک متخصص است. به خصوص اگر کمر دردی بیشتر از یک ماه طول بکشد، نباید بی خیالی طی کرد و سپردش به زمان که فراموش شود. چون خیلی زود بر می‌گردد و این بار ممکن است یک جوری آدم را بیندازد که دیگر حتی تا دکتر هم نشود رفت. علی الحساب برای کمردرد‌هایی که مزمن نشده اند، این‌ها را بخوانید تا ببینید کمردرد چقدر می‌تواند متنوع و جالب باشد!
۱- کمر درد آرتروزی
درد‌های همراه با خشکی کمر و گردن و کم شدن دایره حرکات، معمولا به خاطر آرتروز رخ می‌دهند. در این طور کمردردها، درد و خشکی بیشتر از همه صبح موقع بیدار شدن وجود دارد و با شروع فعالیت کم می‌شود. خم شدن و بلند کردن اجسام سنگین این درد را بیشتر می‌کنند.
قبلا آرتروز مال پیر‌ها بود، اما حالا به خاطر کم تحرکی و قوز کردن پشت مانیتور به جوان‌ها هم سرایت کرده. از بین رفتن خاصیت ارتجاعی دیسک‌های بین مهره‌ها موجب بروز آرتروز می‌شود. در این شرایط استخوان‌ها هم شروع به تولید زائده‌هایی می‌کنند که حتی ممکن است مهره‌ها را به هم بچسباند. بلند کردن اجسام سنگین در مدت طولانی با ضربه‌های شدید (مثلا در یک تصادف) به ستون فقرات موجب تشدید آرتروز می‌شود.
اگر چنین علائمی دارید، به دکتر مراجعه کنید. آرتروز درمان قطعی ندارد و مهره‌ها هیچ وقت به شکل قبلی بر نمی‌گردند. در موارد خیلی حاد ممکن است ناچار به بریدن زائده‌های استخوانی شوند، اما موارد خفیف‌تر معمولا با فیزیوتراپی و دارو‌های ضدالتهاب درمان می‌شود. استراحت حداکثر تا ۴۸ ساعت مجاز است و بعد از آن باید با آب درمانی یا ورزش عضلات را قوی کرد تا فشار کمتری به مهره‌ها وارد شود. اگر بر اثر ضربه‌ای دچار درد طولانی مدت گردن یا کمر شدید، همان اول به پزشک مراجعه کنید. با بستن کمر، فرصت کافی برای ترمیم دیسک و لیگامان به بدن داده می‌شود و احتمال آرتروز کم می‌شود.
۲- کمردرد نامربوط
بعضی وقت‌ها کمردرد هیچ ربطی به کمر ندارد. کمردرد ناگهانی وخیلی شدید در یکی از سمت‌های کمر، کمردرد‌های مبهم در قسمت پایین کمر خانم‌ها که ماهانه کم و زیاد می‌شود یا درد پا‌ها حین ورزش معمولا دلیلی جز کمر دارد.
درد‌های شدید و ناگهانی در یک سمت کمر، ممکن است به خاطر مشکلات کلیه رخ بدهند. سنگ کلیه یا عفونت کلیه موجب درد بسیار شدیدی می‌شود که قابل تحمل نیست و باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد. بیماری‌های زنان و به خصوص عفونت‌های رحمی هم ممکن است موجب احساس درد در لگن و پایین کمر شوند. درد شدید پا‌ها حین ورزش که با توقف ورزش از بین می‌روند، ممکن است به نظر درد سیاتیکی بیاید، اما معمولا به خاطر انسداد شریان‌های خون رسان به پا‌ها رخ می‌دهد که نمی‌توانند حین ورزش به خوبی خون رسانی کنند و موجب درد در پا‌ها می‌شوند.
اول مطمئن شوید که کمردردتان به چه دلیلی رخ می‌دهد. اگر سیاتیک عامل درد کمر نیست، دنبال یکی از این علت‌ها بگردید.
۳- کمردرد سیاتیکی
چه دردی داریم؟ شایع‌ترین نوع کمردرد است. کمردرد‌هایی که آدم را برای چند روز از کار و زندگی می‌اندازد و می‌بندد به تخت و نفس آدم را بند می‌آورد. معمولا از این جنس اند. درد‌های سیاتیک از یک جا در کمر یا لگن شروع می‌شوند و معمولا تا پا تیر می‌کشند. اغلب موجب درد و گزگز یا خواب رفتگی در ساق و ران پا می‌شوند و با عطسه و سرفه و خنده بیشتر می‌شوند.
سیاتیک طولانی‌ترین عصب بدن است و اگر هرجایی به آن فشار بیاید، دچار درد سیاتیکی می‌شویم. فتق دیسک یا هر تغییر دیگری در دیسک، تنگی کانال نخاعی، ضعف عضلات دربر گیرنده رگ‌های عصبی سیاتیک، گرفتگی عضلات، تومور‌هایی در مسیر سیاتیک، عفونت و تومور‌های کانال نخاعی همگی می‌توانند موجب درد ستایتک شوند. مهم‌ترین عامل کمردرد سیاتیکی در جوان‌ها ضعف عضلات است که موجب می‌شود فشار بیشتر روی عصب وارد شود. مشکلات مربوط به دیسک و مهره‌ها ممکن است به خاطر فرسودگی دیسک رخ داده باشد یا در اثر یک ضربه شدید یا تصادف (و تکان خوردن مهره‌ها از جای اصلی شان) شروع شده باشد. در قسمت باسن که عصب سیاتیک از لای عضله‌ای به نام پیریفورمیس عبور می‌کند، ضعیف و کوتاه شدن این عضله هم موجب درد سیاتیک می‌شود که از ناحیه باسن به پایین را درگیر می‌کند. در این وضعیت وقتی بخواهیم ران را از بدن دور کنیم، لگن درد می‌گیرد. اما اختلال عصبی و گزگز در پا‌ها رخ نمی‌دهد.
اغلب درد‌های سیاتیکی با اندکی استراحت، مسکن، و رعایت سبک زندگی درست درمان می‌شوند و نیاز به جراحی پیش نمی‌آبد. استراحت و استفاده از کمپرس سرد به مدت ۴۸ ساعت و بعد از آن ورزش ملایم بدون فشار و گرم نگه داشتن می‌تواند به درمان کمک کند. در ورزش نباید هیچ حرکت پیچشی یا کششی یا پرتابی صورت بگیرد و نرمش‌ها باید بسیار ملایم باشند. شنا و پیاده روی بهترین ورزش‌ها برای کمردرد هستند. دارو‌های ضدرد ساده فقط به مدت ۴۸ ساعت می‌توانند استفاده شوند. رعایت اصول نشستن، خوابیدن و ایستادن بیشتر از هرچیزی کمک می‌کند.
۴- گرفتگی عضلانی
این طور درد‌ها معمولا بعد از یک شب سرد بدون پتوروی زمین سرد و سفت، یا یک روز با توهم ورزشکاری حرفه‌ای رخ می‌دهند. درد شدید در یک ناحیه کاملا مشخص که نمی‌شود هیچ تکانی به آن داد، نشانه اصلی گرفتگی عضله است. معمولا این درد‌ها در یک سمت از کمر رخ می‌دهند و می‌شود دقیقا گفت کجا درد می‌کند. درد‌های عضلانی معمولا نبض دارند و می‌آیند و می‌روند.
یک کوه نوردی مفصل بعد از سال‌ها نشستن روی صندلی، معمولا نتیجه اش گرفتگی شدید عضلات است. بلند کردن یک جسم سنگین هم می‌تواند موجب تیر کشیدن کمر و گرفتگی عضله شود. این درد‌ها ربطی به ستون فقرات ندارد و دلیلش فقط ضعف‌های عضلانی است.
استراحت به مدت یک دو روز معمولا نتیجه می‌دهد. در ۴۸ ساعت اولیه ناحیه گرفتگی را با کیسه یخ، کمپرس سرد کنید. این کار را چهار بار در روز، هر بار ۲۰ دقیقه انجام دهید. بعد از دو روز استراحت را ادامه ندهید، چون عضلات ضعیف‌تر می‌شوند. نرمش‌های ملایم و کمپرس گرم تا یک هفته و بلند نکردن اجسام سنگین تا چند هفته کلک درد را می‌کند. دارو‌های ضدالتهابی ساده مثل بروفن و ناپروکسن هم برای رفع گرفتگی مفیدند. محل گرفتگی را ماساژ ندهید که بدتر می‌شود.
۵- دیسک کمر
دیسک یک جور کمردرد نیست. دیسک صفحه غضروفی بین مهره‌های کمر است که موجب می‌شود آن‌ها راحت روی هم حرکت کنند. منتها در بسیاری مواقع، کمردرد به خاطر یک مشکل مربوط به همین دیسک رخ می‌دهد. درد‌های شدید و مزمن که بیشتر از سه ماه طول می‌کشند، معمولا موجب گزگز ساق پا و ران می‌شوند. گاهی ممکن است حتی پا‌ها فلج شوند یا مثانه غیرقابل کنترل شود. عطسه و سرفه هم موجب افزایش این درد می‌شود و با استراحت درد کمتر حس می‌شود.
به خیلی دلایل ممکن است دیسک بین مهره‌ها به اعصاب وسط مهره‌ها فشار بیاورد. کج نشستن، حمل کردن کیف‌های سنگین بر یک دوش (که موجب فشار نامتقارن روی دیسک‌ها می‌شود) یا بلند کردن ناگهانی یک جسم سنگین می‌تواند موجب در رفتن دیسک از جای خود یا پاره شدن آن شود. وقتی دیسک پاره می‌شود، محتویات آن به بیرون نشت می‌کند. این بیرون زدگی با تجمع گلبول‌های سفید موجب التهاب می‌شود. اگر این نشت به سمت بیرون مهره‌ها باشد، ممکن است هیچ دردی رخ ندهد. اما اگر به سمت داخل مهره‌ها باشد، به اعصاب فشار می‌آورد و درد شدید ایجاد می‌کند.
اگر درد صدمه‌ای به پا‌ها یا مثانه نزده باشد، می‌شود با رعایت اصول نشستن و ایستادن آن را تحمل کرد. اما اگر فتق دیسک یا بیرون زدگی به حدی باشد که اعصاب تحت فشار شدید باشند، حتی ممکن است به فلج شدن بینجامد. در این صورت باید جراحی صورت بگیرد که جراحی خیلی سنگینی است و مدت زیادی استراحت دارد. خوبی اش این است که خیلی کم پیش می‌آید اوضاع این قدر خراب باشد و معمولا با رعایت اصول سبک زندگی می‌شود یک جوری با دیسک خراب هم کنار آمد. تشخیص وخامت اوضاع از طریق عکسبرداری با اشعه X و MRI ممکن است.
۶- درد دنبالچه
درد موقع نشستن در پایین‌ترین ناحیه کمر، نشانه درد دنبالچه است. دنبالچه، درواقع مهره‌های انتهایی کمر است که در بدو تولد از هم جدا هستند، اما به مرور به هم جوش می‌خورند. درد پایین کمر موقع نشستن و خم شدن و اجابت مزاج، نشانه درد دنبالچه است. معمولا این جور افراد با تکیه دادن به عقب درد بیشتری دارند.
ممکن است دنبالچه در رفته باشد، شکسته باشد یا لیگامان ارتباط دهنده آن با استخوان‌های لگن پاره یا مصدوم شده باشد. این اتفاقات ممکن است به خاطر یک ضربه شدید (مثلا زمین خوردن با باسن) یا در اثر فشار زایمان رخ بدهد.
نشستن روی تیوپ و مصرف دارو‌های ضدالتهابی برای مشکلات ساده‌ای مثل التهاب لیگامان معمولا جواب می‌دهد. اما اگر قضیه بیخ پیدا کند و خوب نشود، مرحله بعدی تزریق دارو در اطراف دنبالچه (بسته به مشکل) است. اگر شکستگی یا در رفتگی رخ داده باشد، ممکن است جراحی نیاز شود. در بدترین حالت، استخوان دنبالچه برداشته می‌شود و غائله فیصله می‌یابد.
۷- التهاب مفصل ران
در مبهم در لگن، در جایی که به ران پا وصل می‌شود، نشانه اصلی این التهاب است. درد‌های این ناحیه معمولا مزمن است و مدت زیادی طول می‌کشد. دردی که از بالای ران شروع می‌شود و معمولا به جلوی ران می‌زند، درد مفصل ران است.
به علت‌های زیادی ممکن است درد مفصل ران رخ بدهد. شکستگی‌ها موجب درد‌های شدید و غیرقابل تحمل می‌شوند. التهاب غضروف ها، التهاب تاندون ها، التهاب بورسیت (کیسه‌های بین تاندون‌ها و مفصل) و حتی بیرون زدگی دیسک هم می‌تواند موجب درد مفصل ران و لگن شود.
اگر درد ناگهانی و شدید و افزاینده است، به دکتر مراجعه کنید. اگر درد مبهم و طولانی است، آزمایش کلسیم و ویتامین دی بدهید. احتمال دارد به خاطر کمبود ویتامین دی دچار چنین دردی شده باشید. اگر کمبود ندارید، باید عکسبرداری کنید، شاید دچار یکی از انواع التهاب شده باشید.
