رونق بازار فروش سلاح به بهانه نگرانی از چین، روسیه و ایران
ایالات متحده و فرانسه صادرات جهانی تسلیحات به متحدان خود را در ۵ سال گذشته به چند برابر افزایش داده اند و در مقابل فروش سلاح روسیه طی همین مدت کاهش یافته است.
بر اساس گزارش جدید موسسه بین المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI)، "مواضع تهاجمی دولت‌های تجدیدنظر طلب باعث افزایش فروش تسلیحات در اروپا، خاورمیانه و آسیا در ۵ سال گذشته شده است. "
این اندیشکده روز دوشنبه در گزارشی اعلام کرد که جنگ روسیه و اوکراین به ۲ برابر شدن خرید تسلیحات در اروپا در فاصله سال‌های ۲۰۱۹- ۲۰۲۳ نسبت به سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۸ کمک کرده است و اوکراین به بزرگترین واردکننده منطقه و چهارمین واردکننده بزرگ تسلیحات در جهان تبدیل شده است.
صادرات تسلیحات به آسیا با ۳۷ درصد از کشور‌های متحد ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و هند، بزرگترین بخش خرید تسلیحاتی را تشکیل می‌دهد.
"پیتر ویزمن" محقق ارشد در برنامه انتقال تسلیحات موسسه صلح استکهلم معتقد است:" فروش سلاح در آسیا تا حد زیادی توسط یک عامل کلیدی هدایت می‌شوند: نگرانی در مورد جاه طلبی‌های چین".
به عنوان مثال، ژاپن واردات تسلیحات خود را دو و نیم برابر افزایش داده و از جمله سفارش ۴۰۰ موشک دوربرد با قابلیت رسیدن به کره شمالی و چین را داده است.
متحدان ایالات متحده در منطقه "خاورمیانه" نیز مانند قطر، مصر و عربستان سعودی، بزرگترین خریداران تسلیحات غربی در خاورمیانه هستند که به تنهایی ۳۰ درصد از واردات جهانی را تشکیل می‌دهند.
ویزمن در این باره به الجزیره گفت:" دلیل این افزایش فقط ترس از ایران نیست. بلکه در واقع به خاطر جنگ است. در ۱۰ سال گذشته، عربستان سعودی عملا از این سلاح‌ها در عملیات‌هایی که خود رهبری می‌کند، از جمله در یمن استفاده کرده است. این در عربستان یک رویارویی مستقیم با ایران از طریق نیابت‌ها تلقی می‌شود. "
رقابت منطقه‌ای نیز در پررونق بودن بازار فروش تسلیحات نقش داشته است.
به عنوان مثال، پس از آنکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۷ قطر را محاصره کردند، قطر واردات تسلیحات خود را ۴ برابر کرد و به ایالات متحده، فرانسه و بریتانیا هواپیما‌های جنگی سفارش داد.
"کنستانتینوس فیلیس" پروفسور تاریخ در کالج آمریکایی یونان به الجزیره گفت:" ما در جهانی در حال گذار زندگی می‌کنیم. جهانی که سیال و ناپایدار است. سازمان ملل نقش تزئینی دارد و یک طبقه کامل از قدرت‌های تجدیدنظر طلب وجود دارد. "
فیلیس گفت: "از سوی کشور‌های دوست غرب درباره اینکه آیا قدرت ایالات متحده می‌تواند از حمله به آن‌ها جلوگیری کند، نگرانی وجود دارد. آن‌ها می‌گویند، "اگر ما دوباره مسلح نشویم، کسی نیست که از ما محافظت کند، مکانیسم‌های قوی چند جانبه مانند سال‌های گذشته وجود ندارد، بنابراین باید برای حمله آینده آماده شویم. "
ایالات متحده به عنوان صادرکننده برتر پیشروی خود را افزایش می‌دهد، متحدان غربی نیز بزرگترین صادرکنندگان هستند.
افزایش مخارج توسط متحدان به ایالات متحده کمک کرد تا پیشتازی خود را به عنوان صادرکننده اصلی تسلیحات افزایش دهد و به ۴۲ درصد از بازار جهانی برسد، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۳- ۲۰۱۸ در حدود ۳۴ درصد بود.
این تا حدودی به این دلیل است که ایالات متحده تنها کشور دارای هواپیمای جنگی نسل پنجم قابل صادرات، اف-۳۵ است و بسیاری از متحدانش اکنون در حال انتقال نیروی هوایی خود برای استفاده از فناوری رادارگریزی هواپیما هستند. اروپا تقریبا ۸۰۰ هواپیمای جنگنده نسل بعدی از جمله اف-۳۵، یوروفایتر تایفون و رافائل فرانسوی دارد.
اما الگوی افزایش فروش به متحدان کلیدی غربی، که شامل ۸ کشور از ۱۰ واردکننده اصلی اسلحه است، نشان می‌دهد که دلایل بیشتر سیاسی هستند.
سایر تولیدکنندگان تسلیحات غربی نیز سود برده اند. فرانسه صادرات خود را تقریبا بیش از ۵۰ درصدافزایش داد تا روسیه را به مقام دوم برساند و صادرات ایتالیا نیز تقریبا دو برابر شد.
هواپیما‌های جنگنده دفتر سفارش فرانسه را متورم کرده اند و شرکت "داسو" از فروش ۲۳ هواپیمای نسل ۴ پلاس رافائل در دوره ۱۸-۲۰۱۳ به ۹۴ فروند در ۵ سال گذشته رسیده است. در حال حاضر ۱۹۳ فروند نیز در شرف آماده سازی و تحویل است.
در واقع، اروپا، از جمله بریتانیا و سوئیس، ۳۱ درصد از تسلیحات جهان را در سال ۲۰۱۹-۲۳ صادر کردند.
کره جنوبی نیز به عنوان یک صادرکننده بزرگ ظاهر شده است و قرارداد‌های بزرگی را با لهستان برای تانک، توپخانه، هواپیما و توپخانه موشکی امضا کرده است.
در مقابل، چین تنها ۵.۸ درصد از بازار فروش تسلیحات را داشته که ۶۰ درصد از صادرات آن به پاکستان و بیشتر به بنگلادش و تایلند اختصاص داشت.
روسیه که زمانی رقیب بزرگ ایالات متحده در فروش تسلیحات بود، صادرات خود را به نصف کاهش داد و به ۱۱ درصد از سهم جهانی رسید - تا حدی به دلیل استفاده از منابع خود برای جنگ اوکراین.
صادرات روسیه تا حدودی کاهش یافته است، زیرا چین، مشتری اصلی از دهه ۱۹۹۰، به طور فزاینده‌ای در حال ساخت تسلیحات خود بوده است و هند، خریدار بلندمدت تسلیحات روسی، شروع به زیر سوال بردن فناوری‌ها و توانایی روسیه در ارایه آن کرده است.
ویزمن گفت: "به نظر می‌رسد هند از تجهیزات روسی دور می‌شود. برخی سفارش‌ها بوده‌اند که هنوز به تحویل منتهی نشده‌اند، مثلا زیردریایی هسته‌ای که روسیه قرار است امسال یا سال آینده تحویل دهد، چند ناوچه و البته چند فروند هواپیما. "
او افزود:" ما همچنین شاهد ناامیدی طرف هندی در مورد سطح فنی تجهیزات روسی هستیم که آن‌ها به دست آورده اند و بنابراین تغییر به سوی تامین کنندگان دیگر مانند فرانسه و اسرائیل در ۲۰ سال گذشته و ایالات متحده است. "
نشانه امیدواری برای اروپا
کارشناسان می‌گویند، این نشانه امیدوارکننده‌ای است که اروپا شروع به احیای مجدد صنایع دفاعی خود کرده است و به آن اجازه بیشتری برای تامین اوکراین - به‌ویژه با توجه به تاخیر در کمک‌های نظامی ایالات متحده، می‌دهد.
ویزمن گفت: "بسیار واضح است که اروپا تلاش زیادی برای افزایش تولید مهمات و طیف وسیعی از محصولات دیگر انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد، ظرفیت وجود دارد، اما البته در سراسر اروپا پراکنده است. بیشتر آن ثابت مانده است. تخصص وجود دارد، اما خطوط تولید عمدتا خاموش است. "
"سوزان رین" دیپلمات سابق بریتانیا و مدرس مرکز ژئوپلیتیک دانشگاه کمبریج، به الجزیره گفت: "تنها زمانی که اوضاع خیلی بد می‌شود، مردم بسیج می‌شوند. "
او با اشاره به اولین هجوم خرید تسلیحاتی همزمان با آغاز جنگ اوکراین در اوایل سال ۲۰۲۲، گفت: "در آغاز لحظه‌ای بود که روسیه به آن حمله کرد و وحشتناک به نظر می‌رسید و بلافاصله پاسخی داده شد. "
"امانوئل مکرون" رئیس جمهوری فرانسه در ماه مه گذشته خواستار استقلال دفاعی بیشتر اروپا شد. البته در اروپا همه با چارچوب بحث او موافق نیستند.
"هوگو بروملی" مورخ دانشگاه کمبریج، به الجزیره گفت: "مشارکت‌های صنعتی دفاعی که از کشور‌های اروپایی محافظت و از اوکراین حمایت می‌کند، از مرز‌های اروپا عبور می‌کند. در نهایت، هدف باید کمتر درباره" خود مختاری اروپایی" باشد و بیشتر در مورد توسعه قابلیت‌ها در سطوح ملی و بین‌المللی در میان دوستان و متحدان باشد. "
او گفت: "ما نباید اجازه دهیم که تلاش برای "خود مختاری اروپایی" مانع از ارایه بهترین پشتیبانی شود. "
