کارون تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است و آب آشامیدنی شهر اهواز از رودخانه کارون تامین میشود. کارون از یک طرف در خرمشهر از طریق مصب خود به اروند رود که رودخانههای دجله و فرات از کشور عراق نیز به آن میریزند وصل میشود و از طرف دیگر به خلیج فارس و اقیانوس هند مرتبط میشود.
عمق رود کارون در روزهای پر بارش با روزهای خشک و کم آب متفاوت است. قسمتهای مختلف این رودخانه نیز عمقهای مختلفی دارد. بیشترین عمق این رود در روزهای پر بارش به حدود ۲۱ متر هم در نقاط عمیق میرسد. نقاط کم عمق نیز در حدود یک و نیم متر عمق دارند. فاصله بین خرمشهر و بندر قیر که در حدود ۱۹۰ کیلومتر است و از پیوستن رود دز به این رود تشکیل میشود، فضایی مناسب برای تردد کشتیها دارد. در گذشته ماهیان متنوعتری در آب رودخانه کارون زندگی میکردند که در حال حاضر تنوع آنها کم شده است.
طول این رود به ۹۵۰ کیلومتر میرسد و تمام مسیر آن داخل ایران قرار دارد که این مطلب بر اهمیت رودخانه کارون میافزاید. از طرف دیگر، این رودخانه با آبهای بینالمللی و اقیانوسهای جهان در ارتباط است. در گذشته تعداد انشعابهای رودخانه کارون بیشتر از امروز بوده؛ اما در حال حاضر حجم آب و انشعابهای این رود نسبت به گذشته بسیار کم شده است. طول رود کارون تنها در مسیر اصلی و بدون در نظر گرفتن سایر انشعابها در نظر گرفته میشود که در اصطلاح به آن کارون بزرگ میگویند.
این رود از رشته کوه زاگرس و زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری سرچشمه میگیرد. ارتفاع این کوهها به بیش از ۳،۰۰۰ متر از سطح دریا میرسد. به بیان دقیقتر، این رود از کوههای ارمند، کوهرنگ و بازفت جریان میگیرد و در طول مسیر خود از شهرهای مختلفی در استان خوزستان عبور میکند. بخش کارون بزرگ که از پیوستن رودخانه دز به این رود تشکیل میشود، شرایط مناسبی برای کشتیرانی دارد. رودخانه کارون در طول مسیر خود از شهرهای کوهرنگ، اردل، لردگان، دهدز، ایذه، اندیکا، مسجدسلیمان، لالی، شوشتر، اهواز، خرمشهر و شهرستان کارون میگذرد.
بهجز سرشاخههای اصلی این رود، شاخههای فرعی دیگری نیز در طول مسیر به این رود میپیوندند که از کوههای مختلف سرچشمه میگیرند. بخشی از رودهای دامنههای شمالی دنا در سمیرم و فریدون شهر، رود خرسان دامنه کوه دنا در کهکیلویه و بویر احمد و رودهای الیگودرز در لرستان، با عبور از مسیری پیچدرپیچ در نهایت به گتوند در دشت خوزستان و رود کارون میرسند.
رود کارون از استان چهار محال و بختیاری آغاز میشود و به جلگه خوزستان در منطقه گتوند میرسد. در ادامه با گذر از شهرهای مختلف در استان خوزستان، به دو قسمت تقسیم میشود و به اروندرود و خلیج فارس میریزد.
مسیر حمل و نقل دریایی رود کارون از شهرستان اهواز تا اروندرود یکی از مهمترین مسیرهای واردات و صادرات کالا است. دسترسی مناسب و نزدیکی رود کارون به بنادر بینالمللی بوشهر و امام خمینی در جنوب ایران، سبب استقبال از مسیر حمل و نقل این رودخانه میشود. حمل و نقل دریایی یکی از مقرون بهصرفهترین مسیرها برای مبادلههای تجاری به شمار میرود؛ گرچه در سالهای اخیر بهدلیل کم شدن آب این رودخانه امکان کشتیرانی در رود کارون وجود ندارد، سابقه کشتیرانی در رود کارون به دوره حکومت قاجاریان میرسد.
روی رود کارون بهدلیل وسعت و حجم بالای آبی که دارد در طول زمان سدهای مختلفی برای تامین انرژی برق و آب آشامیدنی و کشاورزی ساختهاند. مهمترین سدهای این رودخانه، کارون یک، کارون دو، کارون سه، کارون چهار، مسجد سلیمان (گدار لندر)، گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند هستند.
سد کارون یکی از قدیمیترین سازهها بر روی این رود است که در اندیکا و ۵۰ کیلومتری شمال شرقی مسجد سلیمان قرار دارد. این سد که قبل از انقلاب ساخته شده است را با نام شهید عباسپور نیز میشناسند. سد کارون سه در شهرستان ایذه بهعنوان یکی از بزرگترین و معروفترین سدهای کشور و از جاذبههای گردشگری خوزستان به شمار میرود. دریاچه سد گتوند نیز یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچههای مصنوعی در ایران است که گردشگران بسیاری را در طول سال جذب میکند که بخش اعظم این دریاچه نیز در شهرستان لالی قرار گرفته است.
شهر اهواز بیشترین و معروفترین پلها را روی رودخانه کارون دارد. قدیمیترین پل شهر اهواز روی این رود، پل سیاه است که در سال ۱۳۰۸ ساخته شد. عرض این پل تنها ۶ متر است و در حدود ۱،۰۵۰ متر طول دارد. پل دیگر روی رودخانه کارون در اهواز پل سفید نام دارد که شاید بتوان آن را معروفترین پل رود کارون برشمرد. این پل معلق با معماری بسیار پیشرفته در سال ۱۳۱۵ ساخته شد و نخستین پل معلق ایران لقب گرفت. پل سفید اهواز یکی از برجستهترین جاذبههای گردشگری در شهر اهواز است.
پل بعدی اهواز را در سال ۱۳۴۹ ساختهاند که میدان چهار شیر را به شمال منطقه کیانپارس متصل میکند. در گذشته از این پل استفاده تجاری میشد و به همین دلیل آن را با نام پل ترانزیتی نیز میشناسند. این پل در حدود ۵۰۰ متر طول و ۱۵ متر عرض دارد.
پل چهارم شهر اهواز بر رود کارون را در سال ۱۳۵۴ در مرکز شهر ساختند. دسترسی این پل به خیابان نادری اهواز، آن را به یکی از پر ترددترین پلهای این شهر تبدیل کرد و به همین دلیل آن را پل نادری نامیدند. پل پنجم اهواز بهصورت دو باندی و در سال ۱۳۷۵ ساخته شده است. این پل یکی از پهنترین پلهای روی این رود است و نقش موثری در کاهش بار ترافیکی شهر اهواز دارد.
پل صنایع فولاد و پل گفتگوی تمدنها از دیگر مسیرهای ارتباطی بر روی این رود هستند. صنایع فولاد پلی است برای دسترسی به کارخانههای صنعتی ساخته شد و پل گفتگوی تمدنها با نورپردازی زیبا و آبشار مصنوعی از زیباترین پلهای رود کارون و همین طور جاذبههای گردشگری اهواز است.
هشتمین پل این شهر پل کابلی اهواز که روی رود کارون است و معماری برجستهای دارد و میتوان آن را متفاوتترین مسیر ارتباطی بر این رودخانه دانست. نهمین پل اهواز در سال ۱۳۹۲ روی پل سوم ساخته شد. طراحی این پل نیز بسیار مدرن است و برنامههایی برای گسترش آن وجود دارد. آخرین پل اهواز بر این رود پل طبیعت کیانپارس نام دارد که برای پیاده روی مناسب است و خودروها از آن عبور نمیکنند. این پل بین پارک لاله و بلوار ساحلی کیانپارس قرار دارد.
یکی از پلهای زیبایی که بر روی رودخانه کارون و دریاچه سد گتوند علیا و در مسیر لالی به مسجدسلیمان ساخته شده پل کابلی شهدای لالی است. این پل کابلی با ۴۶۰ متر طول و ۷۵ متر ارتفاع بزرگرین پل کابلی کشور است که با همت جوانان و متخصصان داخلی در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی مورد بهره برداری قرار گرفته است.
از آنجایی که آبگیری سد گتوندعلیا حدود ۲۰ کیلومتر از جاده مسجدسلیمان به لالی در دریاچه قرار گرفته و مستغرق شد، احداث پل بزرگ لالی و جادههای طرفین آن با هدف جایگزین کردن محور موجود و برقراری ارتباط بین شهرهای مذکور و عبور لولههای نفت و گاز در منطقه به مرحله اجرا درآمد.
پل لالی از نوع کابلی و دارای عرشه فلزی با پایهها و پایلونهای بتنی و کابلهای ترکهای بوده و با روش نصب تلفیقی پیشرانی – بالابری در ارتفاع ۱۵۵ متری از کف رودخانه کارون ساخته شده است. برای احداث جادههای جایگزین و پل لالی با مجموع ۱۶٫۴ کیلومتر در شرایط بسیار سخت کوهستانی و با صعوبت بالای منطقه، چهار میلیون متر مکعب سنگ برداری انجام شده است.
با توجه به مشخصات این پل و موقعیت منطقه پس از آبگیری سد گتوند علیا، پل لالی به یکی از جاذبههای خوب گردشگری استان خوزستان تبدیل شده است.