تلاش برای جلوگیری از ورشکستگی ایران خودرو

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: پنج هزار، هفت هزار یا 10 هزار میلیارد تومان؟ ارقام متفاوت است. می‌گویند یکی از این ارقام میزان بدهی ایران خودرو به طلبکاران است. 10 هزار میلیارد تومان رقمی است که اخیراً نمایندگان مجلس نیز روی آن صحه گذاشتند. صحت این میزان بدهی یعنی اینکه ایران خودرو با فروش سالانه بیش از شش هزار میلیارد تومان، بیش از 10 هزار میلیارد تومان بدهی دارد. 

چهار هزار میلیارد تومان کسری (معادل چهار میلیارد دلار) رقمی نیست که این شرکت بتواند در زمانی کوتاه به طلبکاران پرداخت کند. شاید به همین خاطر باشد که مدیرعامل سابق ایران خودرو روزها و ساعت‌ها پشت اتاق رئیس کل بانک مرکزی می‌ایستاد تا بتواند با متقاعد کردن روسای سابق این بانک از سیستم بانکی کشور دوباره پول قرض بگیرد. 

او سال گذشته برای قانع کردن سهامداران خود بخشی از اموال و دارایی‌های ایران خودرو را به فروش رساند و به پول نقد تبدیل کرد تا بتواند سودی را که به سهامداران خود وعده داده بود از این محل بپردازد. 

کارشناسان این اقدام منطقی را به فردی تشبیه می‌کنند که برای بقا و رهایی از مشکلات عضوی از اعضای بدن خود را به فروش می‌رساند. این عضو فروشی در سال جاری متوقف شده تا مسوولان جدید ایران خودرو اعلام کنند امسال سودی به سهامداران نخواهند داد. 

شنیده می‌شود مدیران جدید این شرکت برای نخستین بار قصد دارند در مجمع عمومی خود اعلام کنند سود سهامداران در 12 ماهه منتهی به اسفند 87 صفر است و این شرکت 120 میلیارد تومان ضرر داده است. اما این یک روی سکه است. 

برخی کارشناسان معتقدند باید اموال و دارایی‌های اضافی این شرکت فروخته شده و با تبدیل به پول نقد بدهی‌های شرکت را جبران کنند. آنها معتقدند مدیران جدید قصد دارند با طرح چنین مسائلی هفت سال تلاش مدیران سابق ایران خودرو را زیر سوال برده و عنوان کنند که بدهکارترین شرکت کشور را تحویل گرفته و قصد بازسازی آن را دارند. 

برخی دیگر پا را از این فرضیه فراتر گذاشته و می‌گویند عده‌ای قصد دارند با بدهکار جلوه دادن ایران خودرو این شرکت را تحت فشار خودورشکسته اعلام کنند تا بتوانند سهام آن را خریداری کرده و متعلق به گروهی خاص از احزاب سیاسی کنند.

درست روزی که منوچهر منطقی در آخرین دیدار خود با خبرنگاران اعلام کرد سیاست‌های دولت نهم در بخش اقتصاد 25 درصد وقت ایران خودرو را تلف کرده کمتر کسی پیش بینی می‌کرد چهار ماه بعد این شرکت در وضعیتی قرار گیرد که برخی کارشناسان آن وضعیت را ورشکستگی نامگذاری کنند. 

اگرچه مدیران جدید این شرکت درباره وضعیت مالی ایران خودرو تاکنون آماری ارائه نکرده‌اند اما شنیده می‌شود وضعیت مالی ایران خودرو تا به آنجا در بحران فرو رفته که تولید برخی از خودروها در این شرکت متوقف شده تا از هزینه‌ها بکاهند و بتوانند تولید روزانه خود را به سرانجام برسانند. آخرین اخبار رسیده حاکی از آن است که این شرکت برای تولید انبوه دومین خودرو ملی خود دست نگه داشته و فعلاً قصد ندارد «رانا»ی 10 میلیونی را روانه بازار کند. این در حالی است که وعده داده بودند «رانا» را به عنوان خودرو‌ای ارزان به بازار ارائه دهند تا از محل فروش آن بتوانند بخش مهمی از بدهی‌های خود را پرداخت کنند. 

از سوی دیگر گفته می‌شود این شرکت در ماه‌های گذشته برخی قطعات اجباری را روی خودروهای خود نصب نکرده تا بتواند هزینه تولید خودرو را پایین بیاورد. قطعی‌ترین رقمی که درباره میزان بدهی ایران خودرو گفته شده رقمی معادل 10 هزار میلیارد و 24 میلیون تومان (معادل 10 میلیارد دلار) است که از سوی «نادر قاضی پور» عضو کمیسیون صنایع و معادن اعلام شده است. کارشناسان معتقدند این رقم با آنچه در ایران خودرو می‌گذرد تطابق داشته و رقم رسمی بدهی این شرکت به سیستم بانکی کشور و قطعه سازان است. 

بنابر گفته «محمدباقر رجال» رئیس انجمن قطعه سازان کشور، ایران خودرو در حال حاضر نزدیک به دو هزار میلیارد تومان به قطعه سازان بدهکار است که این بدهی در موعد مقرر پرداخت نشده است. سیستم بانکی کشور نیز تاکنون درباره بدهی این شرکت به بانک‌ها رقم دقیقی اعلام نکرده و معلوم نیست به غیر از قطعه‌سازان و بانک‌ها چه شخصیت‌های حقوقی و حتی حقیقی دیگری طلبکار این شرکت هستند. 

از بخش فروش ایران خودرو خبر می‌رسد میزان فروش خودروهای ساخت این شرکت اگرچه قبل از عید در وضعیت مورد انتظار نبود اما اکنون طبیعی شده است. ایران خودرو سال گذشته 550 هزار دستگاه خودرو سواری به فروش رسانده که از محل فروش این خودروها بیش از شش هزار میلیارد تومان درآمد داشته است. 

کارشناسان می‌پرسند چرا با وجود اینکه ایران خودرو در بخش بازار و فروش محصولات مشکلی ندارد و هنوز هم برای برخی محصولات آن مشتریان در صف انتظار ایستاده‌اند، این شرکت دم از مشکلات مالی می‌زند؟ 

آنها در پاسخ به این پرسش نیز جواب می‌دهند که به اعتقاد آنان ایران خودرو در بخش فروش مشکل ندارد. گره کاری این شرکت در بخش‌های دیگر است و باید جست وجو کرد چه عواملی باعث شده میزان هزینه‌ها از میزان فروش بیشتر شود. پاسخ این سوال را شاید «احمد قلعه بانی» در سخنرانی اخیر خود داده باشد. 

او چندی پیش در واکنش به برخی پروژه‌های تحمیلی که دولت نهم برعهده ایران خودرو گذاشته گفته است؛ عاجزانه از دولت می‌خواهم پای سیاست را از صنعت خودرو کشور بیرون بکشند و شرکتی همچون ایران خودرو را بیش از این سیاسی نکنند تا بتواند براساس فاکتورهای شناخته شده علمی و اقتصادی به تولید خود ادامه دهد.
 
رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران این سخنان را در پی تکلیف دولت به ساخت برخی از سایت‌های تولید خودرو در استان‌های مازندران، کرمانشاه، آذربایجان شرقی، همدان و مرکزی به ایران خودرو و سایپا عنوان کرده است.


گفته می‌شود خودروسازهای کشور برای ایجاد هر سایت تولید خودرو در داخل کشور بین 60 تا 150 میلیارد تومان هزینه می‌کنند و اگر قرار باشد در خارج از کشور نیز چنین سایتی را ایجاد کنند با توجه به هزینه حمل و نقل تجهیزات این هزینه‌ها برای هر سایت ممکن است تا 200 میلیون دلار نیز افزایش یابد. آذربایجان، مصر، الجزایر، سنگال، بلاروس، ونزوئلا و سوریه کشورهایی هستند که تاکنون این شرکت در آن مکان‌ها کارخانه تولید خودرو احداث کرده و قصد دارد کارخانه دیگری نیز در چین به بهره برداری برساند. 

اگر این شرکت به‌طور متوسط برای ایجاد هر خط تولید 200 میلیون دلار هزینه کرده باشد می‌توان گفت تاکنون نزدیک به دو میلیارد دلار هزینه تحمیلی از سوی دولت به عهده این شرکت گذاشته شده تا خودرو ایرانی در کشورهای دیگر به تولید برسد. 

سایت‌های تولید خودرو در خارج از کشور هم اکنون در پایین‌ترین ظرفیت، خودرو به تولید می‌رسانند و مجبورند برای رقابت در بازارهای آزاد به قیمتی پایین تر از داخل کشور محصول تولیدی خود را به فروش برسانند. 

اما دستور ساخت کارخانه خودرو در داخل و خارج کشور، تنها دستور دولت به ایران خودرو نبوده و از سال 84 به بعد دستورات مختلفی را برای این شرکت صادر شده است. ساخت خودرو ارزان، تولید خودروهای دوگانه سوز، ساخت موتور پایه گازسوز و برنامه‌ریزی برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین خودروساز در سطح دنیا دستوراتی است که تاکنون دولت نهم به ایران خودرو داده تا این شرکت مجبور باشد برای اجرای هرکدام از این دستورات منابع مالی کنار بگذارد. 

تمامی این عوامل باعث شده این شرکت امروز در بحران مالی بی‌سابقه‌ای دست و پا بزند. اما آیا دولت اجازه خواهد داد ایران خودرو رسماً اعلام ورشکستگی کند؟ در همین حال سایت تابناک هم در این باره نوشت: «یکی از رویدادهای عجیب که در ایران خودرو در حال پیاده شدن است، صفر نشان دادن سود ایران خودرو یا حتی زیان نشان دادن این شرکت است، حال آنکه بنا بر آخرین اطلاعات تایید شده سازمان حسابرسی و فرستاده شده به بورس تا 30/9/87 به ازای هر سهم 32 تومان و تا پایان سال پیش بینی 52 تومان سود برای هر سهم شده است. نکته مهم در این باره، قیمت این سهم و ارزش بازار سهام شرکت ایران خودرو پس از برگزاری مجمع عادی این شرکت خواهد بود».

در این گزارش با اشاره به این نکته که «در واقع ارزش بازار کنونی شرکت ایران خودرو، حدود نهصد میلیارد تومان است که پیش بینی می‌شود با اعلان سود صفر در مجمع عمومی این شرکت، قیمت این سهم از 132 تومان (قیمت تابلوی کنونی ایران خودرو) به کمتر از 80 تومان برسد»، نوشت: «این موضوع در حالی رخ می‌دهد که مختاری، از دوستان نزدیک محرابیان و عضو هیات مدیره و قائم مقام مالی و اقتصادی شرکت (پیشتر از معاونان آقای وزیر در اردبیل بوده است)، در یک سال اخیر مسوولیت مالی ایران خودرو را داشته است».

همچنین دو عضو دیگر هیات مدیره «اسماعیلی دانا» و «یامی چالشتری» نیز با هماهنگی محرابیان در هیات مدیره ایران خودرو حضور داشتند بنابراین، عملکرد ایران خودرو در یک سال اخیر را می‌توان عملکرد آقای وزیر صنایع دانست که قرار است سود 52 تومانی به صفر تبدیل شود.