چرا تورم افزایشی شد؟
مرکز آمار ایران آخرین آمار تورمی مربوط به اردیبهشت امسال را منتشر کرد. طبق این آمار‌ها تورم نقطه‌به‌نقطه اردیبهشت‌ماه با افزایش ۰.۱ واحد درصدی نسبت به فروردین‌ماه به ۳۱ درصد رسید. به این ترتیب می‌توان گفت روند کاهشی تورم که در چهار ماه گذشته طی شده بود در اردیبهشت‌ماه متوقف شده است. همچنین تورم ماهانه اردیبهشت ماه با ۰.۲ واحد درصد افزایش نسبت به ماه قبل به ۲.۸ درصد رسید. هدف تورمی که تا پایان سال گذشته در نظر گرفته شده بود رسیدن به تورم ۳۰ درصدی بود، با‌این‌حال آمار‌ها نشان می‌دهد حتی در این ماه نیز هدف تورمی بانک مرکزی محقق نشد.
بررسی جزئیات تورمی نشان می‌دهد که مهم‌ترین بخشی که بر افزایش سطح عمومی قیمت‌ها اثرگذار بود همچنان بخش مسکن است. در شرایطی که تورم نقطه‌به‌نقطه کلی برابر با ۳۱ درصد شده تورم نقطه‌به‌نقطه بخش مسکن برابر با ۴۱.۸ درصد اعلام شده است. به این ترتیب تورم مسکن حدود ۱۱ درصد بیش از تورم نقطه‌ای قیمت‌های عمومی است. تبدیل شدن مسکن به کالای سوداگری در کشور را می‌توان یکی از عوامل بروز این وضعیت دانست. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد سهم بخش مسکن از تورم ۳۱ درصدی این ماه، حدود ۱۵ درصد بوده است، یعنی حدود نیمی از تورم این ماه مربوط به این بخش است.
علاوه بر بخش مسکن، عامل دیگر اثرگذار بر تورم، تورم بخش خوراکی است. محاسبات نشان می‌دهد تورم بخش خوراکی ۶.۵۴ درصد از تورم نقطه‌به‌نقطه ۳۱ درصدی اردیبهشت‌ماه را ایجاد کرده است. با‌این‌حال، بررسی گزارش تورم در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد، تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها در اردیبهشت‌ماه روند کاهشی داشته است؛ با‌این‌حال، تورم مسکن با ۱.۱ واحد درصد افزایش روبه‌رو بوده است. موضوع مهم در رابطه با وضعیت تورم در اردیبهشت‌ماه، اعمال تعرفه‌های بهداشتی در این ماه بوده است. تورم ماهانه بخش بهداشت در این ماه ۹ درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم بخش بهداشت در تورم نقطه‌به‌نقطه ۳۱ درصدی اردیبهشت‌ماه ۲.۲۱ درصد بوده است. اما سهم بخش بهداشت از تورم فروردین‌ماه ۱.۹۹ درصد بود.
روند تورم از سال ۱۴۰۰
سال ۱۴۰۰ بود که بانک مرکزی اجرای سیاستی را در سیستم بانکی آغاز کرد که به کنترل ترازنامه‌ای موسوم شد. طبق این سیاست، بانک‌ها تا سقف خاصی اجازه وام‌دهی و خلق نقدینگی داشتند و درصورت تخلف از این سقف، جریمه می‌شدند. با اجرای این سیاست، نرخ رشد نقدینگی در سال نخست چندان تفاوتی از خود نشان نداد، اما با گذشت زمان و افزایش سختگیری‌ها در اجرای کنترل ترازنامه‌ای، از سال ۱۴۰۱ نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی کاهش یافت. نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی در اسفندماه ۱۴۰۱ به ۳۱.۱ درصد رسید و با تداوم این وضعیت در سال ۱۴۰۲ نیز، این شاخص تا پایان این سال به ۲۴.۳ درصد رسید. بررسی وضعیت تورم، اما نشان می‌دهد در برخی سال‌ها روند تورم منطبق با رشد نقدینگی بوده است، اما این روند در برخی سال‌ها و به‌خصوص در اوایل اجرای کنترل ترازنامه‌ای برخلاف روند رشد نقدینگی بود. تورم نقطه‌به‌نقطه در فروردین‌ماه ۱۴۰۰، برابر با ۵۱.۱ درصد بود که سطح بسیار بالایی محسوب می‌شود، اما تا پایان سال ۱۴۰۰ تورم نقطه‌به‌نقطه به ۳۴.۳ درصد می‌رسد.
در سال ۱۴۰۱، تورم بار دیگر روند افزایشی به خود می‌گیرد و در اسفندماه این سال بار دیگر به کانال ۵۰ درصدی بازمی‌گردد. تورم نقطه‌به‌نقطه در اسفندماه ۱۴۰۱، ۵۴ درصد اعلام شده است. در فروردین ۱۴۰۲، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه، بالاترین سطح را دست‌کم در ۱۲ سال اخیر تجربه می‌کند و تا قله ۵۵.۵ درصدی پیش می‌رود. پس از این ماه، اما تورم بار دیگر روند نزولی خود را پی می‌گیرد و این روند کلی در پایان سال منجر به رسیدن تورم نقطه‌به‌نقطه به ۳۲.۲ درصد می‌شود. افت‌و‌خیز‌های وضعیت تورم در سال‌های اخیر نشان از بی‌ثباتی‌ها و ناترازی‌های فراوان موجود در سیستم پولی و وضعیت نرخ ارز در کشور است. به گفته اقتصاددانان، تورم در بلندمدت رابطه بسیار نزدیکی با رشد نقدینگی دارد و تغییرات موجود در رشد نقدینگی می‌تواند توضیح‌دهنده روند تورم باشد، اگرچه در کوتاه‌مدت عوامل متعددی بر این شاخص مهم اقتصادی اثرگذارند.
مسیر متفاوت تورم ۱۴۰۳
با توجه به آمار‌های انتشاری مرکز آمار، تورم ماهانه در هر دو ماه آغازین امسال بیش از ۲ درصد بوده است. تورم ماهانه فروردین‌ماه طبق اعلام مرکز آمار، ۲.۶ درصد و تورم ماهانه اردیبهشت‌ماه برابر با ۲.۸ درصد بوده است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در صورتی که روند تورم ماهانه در ماه‌های آینده مشابه این دو ماه باشد و نرخ تورم ماهانه ۲.۵ درصد در نظر گرفته شود، تورم نقطه‌به نقطه در پایان سال به ۳۴.۴۵ درصد می‌رسد، که حتی از تورم ۳۲.۲ درصدی اسفندماه ۱۴۰۲ نیز بیشتر است. بانک مرکزی هدف‌گذاری تورمی امسال را رسیدن تورم به کانال ۲۰ درصدی اعلام کرده است. به نظر می‌رسد در صورتی که تورم در ادامه سال وضعیتی مشابه با دو ماه اخیر را تجربه کند رسیدن به این هدف برای بانک مرکزی امکان‌پذیر نباشد، با‌این حال بررسی وضعیت متغیر‌های پولی نشان می‌دهد اوضاع کلی متغیر‌های پولی نسبتا رو به بهبود است و این موضوع در ادامه راه سیاستگذاری پولی می‌تواند اثر مثبتی بر وضعیت کشور داشته باشد.
