رئیس قوه قضاییه: باید شرایطی فراهم آوریم که فرد آزاد شده، دیگر به زندان بازنگردد
به گزارش مرکز رسانه قوه قضاییه، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای، به مناسبت پنجم خرداد روز ملی حمایت از خانواده زندانیان در نشست با جمعی از خیّرین حوزه کمک به خانواده زندانیان، ضمن تبیین و تشریح عوامل دخیل در بازاجتماعی شدن زندانیان، اظهار داشت: باید بستر‌های بازگشت زندانیان به آغوش جامعه را فراهم آوریم و در این مسیر، وظیفه و مسئولیت اصلی برعهده دستگاه قضایی است. زندان رفتن یک امر استثنایی است؛ به این معنا که زندان رفتن یک فرد امری خلاف اصل و قاعده است و استثناء محسوب می‌شود؛ انسان‌ها باید آزاد باشند، اما به هر حال مجموعه مسائلی پیش می‌آید که سبب می‌شود فرد دست به ارتکاب اقداماتی بزند که ناچار باید محبوس شود؛ همت ما باید معطوف به آن باشد که این امر استثناء را به حداقل برسانیم.
رئیس عدلیه تصریح کرد: وقتی فردی به تحمل زندان محکوم می‌شود، ضرورت دارد که در همان ابتدای امر شرایط و بستر‌های بازگشت او به جامعه را فراهم کنیم و این بازگشت باید به گونه‌ای باشد که نه خودِ فرد و نه اطرافیان او و جامعه این احساس را نداشته باشند که با یک هم‌خانواده و یا هم‌شهریِ زندان‌رفته طرف هستند. در مرحله بعدی باید شرایطی فراهم آوریم که فرد آزاد شده از زندان، دیگر به ندامتگاه بازنگردد؛ بدین معنا که دیگر به سمت کار خلاف و مجرمانه نرود؛ نباید چنین فضایی بر روحیات فردِ آزاد شده از زندان حاکم شود که «دیگر آب از سر من گذشته است و چوب حراج به حیثیتم خورده است و دیگر در اجتماع محلی از اِعراب ندارم و حتی کسی به من شغل هم نمی‌دهد»! در خودِ محیط زندان باید بستر‌های اصلاح و بازاجتماعی شدن زندانی فراهم باشد؛ نباید عمر زندانی در زندان به بطالت بگذرد؛ محیط زندان باید به‌گونه‌ای باشد که زندانی پس از بازگشت به آغوش جامعه بتواند گلیم خود را از آب بکشد و با فراگیری یک حرفه‌ی آبرومند به یک نیروی کارآمد اجتماعی تبدیل شود.
محسنی اژه‌ای اظهار داشت: باید به گونه‌ای باشد که دغدغه زندانی در محیط زندان، اصلاح و بازاجتماعی شدن باشد؛ اینکه زندانی در داخل ندامتگاه مدام در فکر و دغدغه خانواده خود و تحصیل و اشتغال و آینده فرزندانش باشد، می‌تواند برای او واجد اثرات روحی مخربی باشد؛ اینکه یکی از نزدیکان فردِ زندانی در مراحل گزینش برای استخدام در شغلی اداری، بواسطه نسبت خویشاوندی با آن فردِ زندانی، دچار مشکل شود نیز می‌تواند بر روحیه فرد زندانی و خانواده او اثر سوء برجای گذارد.
رئیس قوه قضاییه افزود: به پژوهشگاه قوه قضاییه و سازمان زندان‌ها دستور می‌دهم که سازوکار و بسته مطالعاتی پژوهشی جامعی را در باب علل و عوامل زندان رفتن افراد و راهکار‌های بازاجتماعی شدن و اصلاح زندانیان تدوین کنند؛ در این بسته مطالعاتی پژوهشی باید مشخص باشد که آیا برای کاستن از حجم زندانیان به وضع و اصلاح قوانین نیازمندیم یا نه؟ در این بسته باید مشخص باشد که چه آموزش‌ها و آگاهی‌های عمومی سبب کاهش آمار زندانیان می‌شود؛ این بسته باید حاوی این نکته باشد که چه روش‌های حرفه‌آموزی به زندانیان، سودمندتر و پربازده‌تر هستند؛ در بسته‌ی مطالعاتی پژوهشی مورد اشاره باید روش‌های نحوه ارتباط و تعامل مطلوب زندانی و زندانبان و زندانی و خانواده او، تعبیه شود.
رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: این سازوکار و این بسته مطالعاتی پژوهشی باید در مرئی و معرض دید عموم مردم و عموم خیّرین قرار گیرد تا مسیر کار خیر و نیکوکاری برای متمایلین فراهم شود؛ گاهی فردی می‌خواهد کار خیر کند، اما نمی‌داند در حال حاضر کدام کارِ خیر و حسنه در اولویت می‌باشد؛ گاهی فردی تمکن مالی ندارد، اما با فکر و ایده خود می‌تواند یاری‌رسان باشد؛ افرادی نیز هستند که لزوماً پول و یا ایده ندارند، اما با حرفه و شغل‌شان می‌توانند مددکار زندانیان و خانواده‌های آنان باشند؛ مجموعه این موضوعات باید در سازوکاری که در قوه قضاییه تعبیه میکنیم لحاظ شوند؛ اذعان دارم که با فقدان این سازوکار جامع مواجه هستیم.
رئیس عدلیه گفت: یک نکته‌ای که هم در قوه قضاییه و هم شما مردم و خیّرین باید به آن توجه ویژه داشته باشید آن است که کمک‌رسانی و دستگیری از زندانیان و خانواده‌های آنان باید همراه با حفظ کرامت و آبروی آن‌ها باشد و قطعاً این امر اجر و ثواب کار خیر را مضاعف می‌گرداند. بسیاری از افرادی که جرمی مرتکب شده و محکوم شده‌اند، قابل بازگشت و جبران‌مافات هستند؛ ممکن است انسان‌هایی باشند که همه پل‌های پشت سر خود را خراب کرده‌اند، اما بسیاری از مجرمان قابل بازگشت و جبران‌مافات هستند؛ از این‌رو باید بسترساز این بازگشت و جبران‌مافات باشیم.
محسنی اژه‌ای در ادامه خطاب به غلامعلی محمدی رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور گفت: باید در حوزه کمک به زندانیان و خانواده‌های آنان، به صورت هدفمندتر و با لحاظ اولویت‌ها حرکت کنیم؛ در گام اول، پیشگیری از به زندان افتادن افراد را مدنظر قرار دهیم و سپس به بازاجتماعی شدن، اصلاح، حرفه‌آموزی، ترک عادت ناپسند و رشد دانش و آگاهی در زندانی کمک رسانیم؛ همچنین شرایطی را فراهم آوریم که ارتباط زندانی و خانواده‌اش، هدفمندتر باشد؛ همچنین باید شرایطی فراهم آوریم که ارتباط وثیق‌تری میان فرد نیکوکار و فرد مستحق ایجاد شود.
رئیس قوه قضاییه افزود: اینکه زندانی بعد از بیرون آمدن از زندان به چه شغل و کسب‌وکاری مشغول می‌شود؛ اینکه سلامت او و خانواده‌اش و تحصیل، ازدواج، اشتغال و آینده فرزندانش، چگونه تمشیت می‌شوند، مجموعه مسائلی هستند که گاهی ما نیز در قبال آن‌ها وظایفی برعهده داریم.
توجه به خانواده‌های زندانیان به ویژه خانواده‌های نیازمند
پیش از سخنان رئیس قوه قضاییه، «غلامعلی محمدی» رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور با اشاره به نامگذاری روز پنجم خرداد به عنوان روز نسیم مهر (روز حمایت از خانواده زندانیان) اظهار داشت: در سازمان زندان‌ها، به موازات همه ماموریت‌ها و رسالت‌های سازمانی خود اعم از اقدامات امنیتی، انتظامی، فرهنگی، تربیتی، حرفه‌آموزی و اشتغال، سعی کرده‌ایم به خانواده‌های زندانیان به ویژه خانواده‌های نیازمند توجه ویژه داشته باشیم.
وی با اشاره به برخی اقدامات در حوزه‌های «ارائه مستمری‌های ماهیانه»، «تحویل بسته‌های معیشتی، کالا و جهیزیه»، «ارائه خدمات درمانی اعم از پزشکی و دندانپزشکی»، «آموزش و مشاوره» و «فراهم کردن زمینه‌های اشتغال برای خانواده‌های زندانیان»، گفت: در سفر اخیر رئیس و هیأت عالی قضایی به استان هرمزگان، به همت انجمن حمایت از زندانیان مرکز این استان، یک کلینیک دندانپزشکی و یک کلینیک پزشکی در بندرعباس، ویژه استفاده خانواده زندانیان به بهره‌برداری رسید.
رئیس سازمان زندان‌ها با اشاره به اینکه بیشترین میزان زندانیان غیربومی در زندان‌های بیرجند و کرمان حضور دارند، افزود: با عنایت به اینکه ما بیرجند یک مجموعه اقامتگاه رفاهی را برای خانواده‌های زندانیان غیربومی که برای ملاقات زندانیان خود به این استان می‌آیند تدارک دیده بودیم، اخیراً یکی از خیرین نیز مجموعه اقامتگاه دیگری را در کرمان برای رفاه حال خانواده‌های زندانیان غیربومی این شهر احداث کرد.
در ادامه، کجانی از خیرین حاضر در این نشست، با بیان اینکه مجموعه خیریه امام موسوی کاظم (ع) اصفهان در ۱۲ سال گذشته بالغ بر حدود ۵۰۰ میلیارد تومان خدمت به خانواده‌های زندانیان ارائه داده است، گفت: در سال گذشته علاوه بر ارائه خدماتی نظیر اشتغال، درمان، تحصیل، اسکان و کمک هزینه ودیعه مسکن، ۵۰۰ زندانی نیز توسط خیریه امام موسی کاظم (ع) اصفهان آزاد شدند.
وی افزود: همچنین از طریق کمک‌های ستاد دیه اصفهان نیز در سال گذشته ۸۸۸ زندانی به ظرفیت هزار و ۱۰ میلیارد تومان، آزاد شدند که از این مبلغ حدود ۶۳۰ میلیارد تومان اعسار، مورد پذیرش قضات قرار گرفت.
کجانی گفت: باید فرهنگی را ایجاد کنیم که بازگشت زندانی به زندان را به حداقل ممکن برسانیم و چنانچه این امر محقق شود، می‌توانیم بگوییم یک کار اساسی انجام داده‌ایم.
کریمی از دیگر خیرین حاضر در این نشست، با بیان اینکه تا به امروز هیچ مقام و مسئولی در کشور، خیرین حوزه آزادسازی زندانیان و کمک به خانواده‌های زندانیان را دعوت نکرده بود و صحبت‌های آن‌ها را نشنیده بود، اظهار داشت: جمله چندی پیش رئیس قوه قضاییه با این مضمون که «گاهی ممکن است کاری که از دست یک لوطی در یک محله برمی‌آید، از شورای حل اختلاف ساخته نباشد» بسیار به دل ما نشست.
وی با بیان اینکه مردم کشور ما تشنه محبت هستند، گفت: تحریم‌های دشمنان علیه کشور ما، روزی به نتیجه مورد نظر آن‌ها می‌رسد که ما خودمان، همدیگر را تحریم کنیم.
کریمی همچنین از همکاری قضات با خیرین در زمینه جلب رضایت خانواده‌های اولیای دم و رهایی محکومین از مجازات قصاص، قدردانی کرد.
«محمودی» از دیگر خیرین حاضر در این نشست، با اشاره به خدمات رایگانی که از سوی وی و همسرش در حوزه دندانپزشکی به خانواده‌های زندانیان ارائه شده است، خواستار حمایت‌های بیش از پیش بخش‌های مربوطه، از «ادامه تحصیل فرزندان زندانیان» شد.
نجمی‌نیا با اشاره به برخی اقدامات خیرین در حوزه ارائه آموزش به زندانیان، اظهار داشت: تقاضای من این است که همه دست به دست هم دهیم تا بتوانیم توفیقات بیشتری را در زمینه حرفه‌آموزی و ارائه آموزش‌های مختلف به زندانیان، کسب کنیم.
رمضانی از دیگر خیرین حاضر در این نشست، به ارائه توضیحاتی در خصوص تحویل مسکن به برخی خانواده‌های نیازمند زندانیان پرداخت و گفت: به فضل الهی و با تلاش‌هایی که انجام داده‌ایم، توانسته‌ایم در ۱۲ پرونده قصاص، رضایت اولیای دم را به دست بیاوریم.
«عطایی» از دیگر خیرین حاضر در این نشست، با بیان اینکه پیشگیری از ورود افراد به زندان، به مراتب مهمتر از تلاش برای آزادی آن‌ها و رسیدگی به خانواده‌هایشان است، گفت: باید سعی کنیم با تحکیم برادری‌ها در کشور، فقر را از چهره جامعه ریشه‌کن کنیم. در حدود ۴۰ روز باقی‌مانده تا انتخابات ریاست جمهوری، باید سعی کنیم با ایجاد یک آشتی ملی در جامعه، اتفاق بزرگ و ماندگاری را برای کشور رقم بزنیم.
در پایان این نشست، با حضور رئیس سازمان زندان‌ها از جمعی از خیرین برتر کشور در حوزه کمک به خانواده‌های زندانیان، تجلیل و قدردانی شد.
