کار رئیس‌جمهور ساخت و ساز نیست
پست رئیس‌جمهور سیاسی است. یعنی چه رئیس‌جمهور پست سیاسی است؟ پاسخ این سؤال را باید با متضادش روشن کرد، یعنی اول پست غیرسیاسی (یعنی تخصصی، تکنوکراتیک یا بوروکراتیک) را توضیح داد.
رئیس نیروگاه، استاد دانشگاه، معلم دبستان تا دبیرستان، متخصص چشم در بیمارستان، معاون آب وزیر نیرو و تقریباً همه معاونین وزرا و ... کار تخصصی انجام می‌دهند. حوزه مشخصی را در اختیار دارند، و باید کاری را انجام دهند که علی‌القاعده باید تخصص و تحصیلات متناسب با آن را داشته باشند.
صاحبان پست‌های تخصصی، کاری که انجام می‌دهند از اصول و قواعد تخصص‌شان تبعیت می‌کند. پزشک وقتی جراحی می‌کند، عدالتخواه باشد یا طرفدار بازار آزاد، تأثیری بر ماهیت کارش ندارد. معلمی هم که ریاضی درس می‌دهد، تحت تأثیر ایده سیاسی‌اش نیست. معاون آب و برق وزارت نیرو هم باید همین گونه عمل کنند. صاحبان پست‌های تخصصی قرار نیست مسأله‌هایی را حل کنند که فراتر از حیطه تخصصی‌شان است.
اما صاحبان پست سیاسی، قرار است مسأله‌هایی را حل کنند که سمت‌های تخصصی قادر به آن نیستند. برخی از این مسأله‌ها عبارتند از:
یک. ساختن توافق‌هایی میان نیرو‌های درون و بیرون حاکمیت، به منظور اجماع‌سازی برای انجام کنش‌های جمعی هماهنگ بین مردم، نیرو‌های سیاسی بیرون از قدرت، و حاکمیت سیاسی.
دو. تعریف جایگاه مردم در درون و در نسبت با حاکمیت سیاسی.
سه. برقراری ارتباط بین مردم و حاکمیت سیاسی، به نحوی که صدای مردم شنیده شود.
چهار. ساختن روح جمعی، اتحاد و امید در مردم.
پنج. بالا بردن سطح و ظرفیت مذاکره بین مردم و حاکمیت.
شش. هدایت نیرو‌های اجتماعی به سوی انسجام برای حل مسأله‌های ملی.
هفت. رفع تعارضات بنیادی بین نهاد‌های حاکمیت-بوروکراسی، و موانع اقدام جمعی مؤثر.
این فهرست را می‌توان طولانی‌تر کرد. اما همین مقدار نشان می‌دهد که چه تفاوت بنیادی بین این نوع کار‌ها و اقدامات تخصصی وجود دارد. «سیاست‌فرد» (واژه‌ای که سیاست‌مرد و سیاست‌زن را شامل می‌شود) باید این کار‌ها را انجام دهد؛ و سخن آخر
سیاست‌فرد، که کارش سیاسی و پستش سیاسی است، باید بر اساس همین قابلیت‌هایش، زمینه‌ای فراهم کند که متخصصان بتوانند فارغ از سیاست، کار تخصصی خودشان را انجام دهند.
سیاست‌فرد باید سپر حفاظتی بوروکرات‌ها، تکنوکرات‌ها و متخصصان در برابر مداخله سیاست باشد.
سیاست‌فرد باید از سیاست‌ورزی استفاده کند تا سیاست در کار تخصصی دخالت نکند.
رئیس‌جمهور از اگر سیاست‌فردی باشد که مانع از دخالت سیاست در کار تخصصی باشد، و حریم پست‌های تخصصی را پاس بدارد، و جمعی از متخصص‌ترین‌ها را به‌کار بگیرد، و با هنر سیاست‌ورزی، حریم امنی برای آن‌ها فراهم کند تا کار تخصصی‌شان را انجام دهند، ممکن است ره به جایی ببریم.
رئیس‌جمهور در این معنا، فردی برای ساخت‌وساز نیست، فردی است که سازوکار‌ها را اصلاح می‌کند.
