مسکن در آینه انتخابات ریاست جمهوری/وعده‌های پوچ!
کمتر از دو هفته به انتخابات ریاست‌جمهوری امسال باقی مانده است و وعده و وعید‌های کاندیداها از هر سو شنیده می‌شود.
مساله مسکن و تورم بی‌سابقه آن طی سال‌های اخیر از مشکلات اصلی مردم به شمار می‌آید و به همین دلیل بخش مهمی از صحبت‌های کاندیداها نیز به این بخش اختصاص دارند. آن‌ها سعی می‌کنند با استفاده از ایده‌مند نشان دادن خود در حیطه بازار ساخت و معاملات مسکن آرای مثبت بیشتری را جلب کنند.
اما وعده‌های کدام کاندیدا در حوزه مسکن تا کنون عملی بوده و نقطه ضعف این تعهدات کجاست؟
امسال کسی وعده ساخت میلیونی خانه نمی‌دهد
منصورغیبی، پژوهشگر بخش مسکن درباره وعده‌های انتخاباتی امسال در بازار مسکن به تجارت‌نیوز گفت: «نکته‌ای که درباره انتخابات امسال ریاست‌جمهوری وجود دارد این است که کسی وعده و وعید‌های ساخت میلیونی مسکن نمی‌دهد.»
وی افزود: «برخی از کاندیدا‌های کنونی در انتخابات سال ۱۴۰۰ نیز حضور داشتند و در آن زمان معتقد بودند که قرار است مسکن‌های میلیونی بسازند، اما امسال نه‌تن‌ها هیچکدام از کاندیداها عدد نمی‌گویند، بلکه اقرار می‌کنند که دولت نباید به‌جای مردم مسکن‌سازی کند.»
غیبی توضیح داد: «کارشناسان چندین سال است روی این مساله پافشاری می‌کنند که دولت در مقام یک ناظر عالی باید عمل کند، اما دولت طی سال‌های گذشته مسئولیت پیمانکاری را نیز برعهده داشته است.»
وی افزود: «این تغییر دیدگاه نشان می‌دهد، کاندیداها اعتراف می‌کنند سیاست‌ها در حوزه مسکن غلط بوده و اکنون به کلی‌گویی و جایگزینی مردم با دولت روی آورده‌اند.»
صحبت‌های پورمحمدی پر از کلی‌گویی است
مصطفی پورمحمدی، یکی از کاندیدا‌های فعلی انتخابات ریاست‌جمهوری نیز در وعده‌های انتخاباتی خود بخشی را به معضلات بازار مسکن اختصاص داده است.
او بیان کرده است: «آیا واقعا با درآمد ۷.۵ سال می‌توان خانه خرید؟ امروز می‌گویند باید ۴۰ تا ۵۰ سال کار کرد تا خانه تهیه کرد. همچنین اگر برای مسکن برنامه‌ریزی دقیقی صورت بگیرد و در نقاط خوب جانمایی شود، سیاست درستی است.»
پورمحمدی همچنین درباره موضع خود نسبت به بافت‌های فرسوده گفته است: «بافت فرسوده زیرساخت دارد، همین موضوع هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر باید وام‌های هدایت‌شده دقیق نیز برای کسانی که می‌خواهند مسکن بسازند، تدارک دیده شود.»
این کاندیدای انتخابات همچنین اظهار کرده است: «امروز حدودا ۲.۵ میلیون خانه خالی در کشور داریم، متراژ این واحد‌ها بالای ۱۵۰ متر است.»
مسکن باید برای رئیس‌جمهوری دغدغه باشد!
غیبی در تحلیل صحبت‌های پورمحمدی توضیح داد: «آنچه آقای پورمحمدی اعلام کرده، تعدادی نظر کارشناسی است که با ۸۰ درصد آن موافق هستم، اما همه این گفته‌ها بستگی به این دارد که از سوی مسئولان اجرایی شود.»
وی افزود: «آنچه مطرح شده است، هیچکدام غلط نیست، اما در این صحبت‌ها بسیار کلی‌گویی وجود دارد. زیرا احساس می‌شود نگرانی و ترس بر اساس سوابق از آمارسازی و عددگویی وجود دارد. آقای پورمحمدی می‌گوید رفع این مشکلات برای من دغدغه است؛ برای رئیس‌جمهوری باید دغدغه باشد، ولی راهکاری برای آن ارائه نداده است.»
مساله بافت فرسوده صرفا تخریب و نوسازی نیست
این پژوهشگر حوزه مسکن همچنین درباره نظرات پورمحمدی عنوان کرد: «البته بین دیگر آرا نظرات این کاندیدا به نظرات کارشناسی نزدیک‌تر است، به شرطی که بتوان آن‌ها را عملیاتی کرد.»
غیبی بیان کرد: «از سوی دیگر تا زمانی که آمار، شیوه و تاریخ مشخصی برای اجرای این ایده‌ها وجود نداشته باشد، چگونه می‌توان در آینده به نقد‌ها در این زمینه جواب داد. رئیس‌جمهوری باید اعلام کند که چه راهکاری برای اقتصاد مسکن ارائه داده است.»
او همچنین نظرات پورمحمدی در خصوص بافت فرسوده را تحلیل کرد و گفت: «هنگامی که گفته می‌شود بافت فرسوده احیا شود، احیا شدن آن به چندین فرآیند احتیاج دارد. مساله بافت فرسوده صرفا تخریب و نوسازی نیست.»
صحبت‌های زاکانی نشان‌دهنده عدم اشراف او بر حوزه مسکن است
علیرضا زاکانی شهردار تهران و کاندیدای فعلی انتخابات، دیگر نامزدی است که صحبت‌های او درباره مسکن سر و صدای زیادی در فضای مجازی بر پا کرد. او در صحبت‌های خود ابتدا انتقاداتی به دولت‌های یازدهم و دوازدهم برای توقف ساخت مسکن در کشور وارد کرده و تورم سال‌های اخیر را نیز ناشی از همین امر دانسته است. پس از آن نیز ادعا کرده است می‌تواند طی یک دوره چهار ساله مشکل مسکن را برطرف کند.
غیبی درباره اظهارات زاکانی به تجارت‌نیوز گفت: «آقای زاکانی صحبت‌های غیرکارشناسی و احساسی در زمینه مسکن انجام داده است که نشان از عدم اشراف او بر اقتصاد مسکن دارد.»
وی افزود: «او به یکباره گفته است می‌خواهد در چهار سال مساله مسکن را حل کند و ایران را به کارگاه خانه‌سازی بدل سازد. اگر یک دولت بخواهد عقب‌ماندگی کشور در زمینه مسکن را طی چهار سال برطرف کند، حتی اگر سه کشور همسایه نیز کمک‌رسانی کنند، امکان اتمام پروژه‌ها وجود ندارد.»
اظهارات زاکانی درباره مسکن غیرکارشناسی و احساسی است
غیبی بیان کرد: «حتی اگر کل کشور تعطیل شود و هیچ فعالیت اقتصادی دیگری صورت نگیرد نمی‌توان منابع مالی مورد نیاز را فراهم آورد. این موارد نشان می‌دهد حرف‌های او شعاری احساسی و آرمانی است که فرصت نقد هم برای آن وجود ندارد و در گفتمان پیش می‌رود.»
او ادامه داد: «همچنین او اعلام کرده است قصد دارد به بافت فرسوده مشوق‌هایی برای بازسازی اهدا شود. آقای زاکانی باید در نظر داشته باشد در برنامه‌ای که سرعت عمل بالاست، نظام سوداگری در کمین است. یعنی اگر قرار باشد مشوق و امتیازی داده شود، کاسبان و دلال‌ها ورود می‌کنند و این موضوع تورم ایجاد می‌کند و دولت را از برنامه دور می‌سازد.»
این پژوهشگر بخش مسکن تاکید کرد: «او هم مانند سایر نامزد‌های انتخابات اعتراف بر ناکارآمدی بر سیاست‌های دولت سیزدهم دارد، اما آنچه ابراهیم رئیسی گفت عدد بود در حالی‌که زاکانی کلیاتی را ذکر می‌کند که ممکن است به جایی نرسد.»
نمی‌توان هزینه‌های ساخت مسکن را ۴۰ درصد کاهش داد
وعده‌های امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران و کاندیدای فعلی انتخابات ریاست‌جمهوری، نیز درباره ساخت و ساز مسکن اظهارات عجیبی بود.
او در برنامه‌ای تلویزیونی درباره هزینه‌های ساخت مسکن مدعی شده است کمتر از نیمی از هزینه مسکن به ساخت آن مربوط است، نیم دیگر آن صرف مجوز و نقشه می‌شود؛ بنابراین اگر تنها هزینه ساخت مطرح باشد، زنجیره تولید را نیز می‌توان ارزان کرد و قیمت ساخت را تا ۴۰ درصد پایین آورد.
غیبی در خصوص اظهارات قاضی‌زاده هاشمی نیز به‌طور خلاصه تاکید کرد: «این پیشنهاد، پیشنهادی کارشناسی است، اما باعث نمی‌شود قیمت مسکن ۴۰ درصد کاهش پیدا کند. اینکه اگر در حوزه انبوه‌سازی به سازندگان چنین امتیازاتی داده شود قابل قبول است.»
پیش از این نیز حسن محتشم، عضو هیات مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران در این باره به تجارت‌نیوز گفته بود: «مقایسه‌ای که یکی از کاندیدا‌های انتخابات ریاست‌جمهوری انجام داد، بسیار کلی بوده است و اگر بخواهیم بررسی کنیم، نمی‌توان انتظار داشت از این طریق بتوان هزینه‌های ساخت را ۴۰ درصد کاهش داد.»
با رئیس‌جمهور شدن قالیباف افقی برای ثروتمند شدن کشور وجود ندارد!
آخرین وعده‌های انتخاباتی در این باره متعلق به محمد باقر قالیباف است؛ رئیس مجلس و یکی از پنج کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری. قالیباف در این اظهارات شاخص دسترسی به مسکن را متفاوت از واقعیت موجود در بازار مسکن اعلام و ادعا کرد قصد دارد در دولت خود، این شاخص را به هفت سال و نیم سال کاهش دهد. باید اشاره کرد سطح مطلوب این شاخص زیر ۱۰ سال است.
غیبی این اظهارات را نیز مغایر با واقعیت جامعه دانست و در این باره گفت: «در برنامه هفتم توسعه که امید برای اجرای آن کم است، ذکر شده طول دوره خانه‌دار شدن مردم بر اساس درآمد آن‌ها به ۷.۵ سال کاهش پیدا کند. این عدد بسیار خوشبینانه است.»
وی افزود: «اکنون مطابق با این برنامه باید با کدام توانمندی، سرمایه‌گذاری بین‌المللی و با کدام تکنولوژی ساخت تولید ثروت کرد؟ آقای قالیباف بهتر است قبل از اینکه برای مسکن نسخه بپیچد، ابتدا کشور را ثروتمند کند و بعد از آن راهکاری ارائه دهد.»
غیبی همچنین تاکید کرد: «زمانی که کشور ثروتمند شود بعد از آن بدون نیاز به مسکن دولتی و تسهیلات، مردم می‌توانند نیاز‌های خود را بر طرف کنند. من با رئیس‌جمهور شدن آقای قالیباف و امثال ایشان، برای ثروتمند شدن کشور افقی نمی‌بینم و در نتیجه تحقق انتظار ۷.۵ سال برای خانه‌دار شدن مردم را نیز تنها شعار و وعده می‌دانم.»
می‌توان گفت مشکل اصلی که تمام کاندیداها با آن درگیر هستند تنها یک مساله است؛ کلی‌گویی و ارائه ندادن راهکار مشخص برای سامان بخشیدن به حوزه مسکن.
همان‌طور که به آن اشاره شد کاندیداها برای گرفتار نشدن در دام اشتباهات دولت سیزدهم از ارائه جزئیات طرح‌های خود و اجرا نشدن آن در آینده هراس دارند. اما این مورد باعث می‌شوند هیچ نقد کارشناسی نتواند این ادعا‌ها را در چاچوب خود قرار دهد.
