سایه روشن ریال دیجیتال بانک مرکزی/ آیا پول جدید بانک مرکزی طرفدار دارد؟
در روز‌های ابتدایی تیرماه ۱۴۰۳ گزارشی از سوی مرکز پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، با عنوان «تقاضای پول دیجیتال بانک مرکزی، چالش‌ها و راهکارها» منتشر شد. پژوهشکده پولی و بانکی، در این گزارش به بررسی فرصت‌های پیش رو برای استفاده از ریال دیجیتال پرداخته بود.
پول دیجیتال بانک مرکزی چیست؟
بنابر گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، دگرگونی‌های پولی در طول تاریخ همواره با رشد و تکامل بشر همراه بوده است. با گام نهادن در عصر فناوری اطلاعات، سرعت این دگرگونی‌ها افزایش چشم‌گیری را تجربه کرده است. در سال‌های اخیر، روش‌های گوناگون پرداخت، جایگزین پرداخت نقدی شده‌اند.
از جمله این روش‌ها، می‌توان به کارت‌های اعتباری، موبایل بانک، بانکداری اینترنتی، روش‌های پرداخت بدون تماس و پرداخت از طریق کیف پول‌های دیجیتال اشاره کرد. این روش‌ها نسبت به پرداخت نقدی آسان‌تر و مقرون به صرفه هستند. همچنین این روش‌ها کارایی بیشتری نیز دارند.
طبق گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، جدیدترین فناوری مطرح شده در حوزه پرداخت، پول دیجیتال بانک مرکزی است. این پول یک نوع پول الکترونیکی است که توسط بانک مرکزی صادر شده و در مقایسه با ذخایر کنونی بانک مرکزی، دسترسی گسترده‌تری دارد.
پول دیجیتال برای پذیرش از سوی مردم چه راهی در پیش دارد؟
گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، به این موضوع اشاره می‌کند که با وجود روند رو به کاهشی که برای تقاضای وجه نقد وجود دارد، می‌توان به رشد تقاضا برای پول دیجیتال نیز امیدوار بود. اما برای افزایش تقاضای این پول، چند چالش وجود دارد که سرعت فراگیر شدن پول دیجیتال را کاهش می‌دهد.
از بین این موانع می‌توان به تبعیض سوادی و دشواری استفاده از این پول برای افراد کم‌توان، مسن یا افراد با سطح سواد دیجیتالی پایین اشاره کرد. مشکلی دیگر، نبود زیرساخت‌های لازم برای استفاده از این پول است. چراکه هنوز زیرساخت سخت‌افزاری گسترده‌تری برای پرداخت به صورت دیجیتال، ایجاد نشده است. از مشکلات دیگری که می‌توان نام برد، دشوار بودن ردیاپی پول، افزایش معاملات غیرقانونی، افزایش پولشویی و فرار مالیاتی هستند.
مشوق‌های استفاده از پول دیجیتال
طبق تحلیل پژوهشکده پولی و بانکی، برای اینکه پول دیجیتال بانک مرکزی بین اقشار مختلف جامعه رواج پیدا کند، لازم است که مزایایی نسبت به سایر روش‌های پرداخت داشته باشد. به علاوه باید مشوق‌هایی نیز برای مردم در نظر گرفته شود.
از این موارد می‌توان گزینه‌هایی همچون کارمزد کمتر، هزینه فرصت نگهداری وجه نقد، سهولت پرداخت، دسترسی آسان‌تر به پول دیجیتال، پشتیبانی از پراخت فرامرزی، حفظ حریم شخصی، دشوار بودن کلاهبرداری، کاهش هزینه‌های تامین نقدینگی و حفظ هزینه‌های ناشی از چاپ، نگهداری و توزیع پول اشاره کرد.
با این وجود، در صورت صادر شدن پول دیجیتال از سوی بانک مرکزی، باید منتظر واکنش مردم و کم و کیف استقبال آن‌ها از این پول بود. تا آن زمان لازم است که بانک مرکزی به بررسی بیشتر جزئیات پول دیجیتال بپردازد تا بتواند سایر مشکلات احتمالی آن را نیز برطرف کند.
