موضوع داغ خودرو در مناظره ها/چه بودیم و به کجا رسیدیم

واردات خودرو و لزوم افزایش کیفیت آن از جمله موضوعاتی بود که هر دو نامزد ریاست جمهوری در مناظره دیشب مورد پرسش قرار گرفتند. هم مسعود پزشکیان و هم سعید جلیلی برنامه‌های خود را در زمینه سیاستگذاری در صنعت خودرو و واردات آن تشریح کردند.

مشکل تامین ارز برای واردات خودرو هم موضوعی بود که مجری از هر ۲ نامزد سئوال کرد و پاسخ‌هایی نیز ارائه شد. با توجه به تحریم‌ها موضوع تامین ارز برای واردات خودرو یکی از چالش‌هایی است که دولت سیزدهم (رئیسی) هم برای واردات خودرو با آن مواجه بود و در نهایت مقرر شد تا به جهت صرفه جویی ارزی واردات خودرو فقط تا سقف ۲۰ هزار دلار به کشور انجام شود. همین موضوع نیز سبب شد تا شرکت‌های وارد کننده به سراغ واردات خودرو‌های ارزان و بدون آپشن رفته و واردات این خودرو‌ها آن هم به صورت خیلی محدود به کشور انجام شد.

مشکل تامین ارز و انتقال پول در واقع پاشنه آشیل بحث واردات خودرو به کشور است. یعنی به دلیل تحریم‌ها هم اکنون لزوم تامین ارز برای واردات کالا‌های اساسی بسیار مهم‌تر از خود خودرو است و تا زمانی که با کمبود ارز مواجه باشیم واردات خودرو به صورت قطره چکانی انجام خواهد شد.

مسعود پزشکیان در زمینه واردات خودرو می‌گوید "اگر رقابت را آزاد کنیم و ماشین‌ها وارد مملکت شوند بازار، خود به خود تنظیم می‌شود. خیلی از افراد هستند که دلار دارند و اگر اجازه بدهید ماشین وارد کشور می‌کنند؛ چرا اجازه نمی‌دهیم؟ "

موضوع استفاده از دلار‌های ایرانیان در واردات خودرو یکی از مواردی بود که کارشناسان همواره بر روی آن تاکید داشتند. هم بسیاری از ایرانی‌ها در داخل دلار لازم را برای خرید خوردو دارند و ایرانیانی در خارج از کشور مشغول فعالیت هستند که در صورت مجوز دولت می‌توانند سرمایه خود را در این زمینه به کار گرفته و بدون دریافت ارز از دولت، خودرو وارد کشور کنند. اگر این واردات با تیراژ مناسبی انجام شود قطعا در کاهشی شدن قیمت موثر است و زمینه رقابت را فراهم می‌کند.

سعید جلیلی نامزد اصولگرای ریاست جمهوری هم در پاسخ به واردات خودرو گفت: "واردات یکی از راهکار‌های دولت برای افزایش تیراژ و متناسب سازی بازار است. این مسئله اهرمی در دست دولت است تا متناسب با آن بتواند بازار را کنترل کند؛ من زمانی که معاون وزیر خارجه بودم در مسکو مشتری سمند داشتیم و ۶ ماه در انتظار دریافت می‌ماندند؛ در ونزوئلا مشتری خودرو داشتیم، اما در آن ۸ سال دولت قبل، متوقف شد. واردات ابزار خوبی است برای مدیریت بازار و برخی جا‌ها باید خودرو وارد شود تا تولید کننده داخلی فکر نکند همه چیز در اختیار او است؛ و از طرف دیگر باید ایرادات و فرآیند تولیدات داخلی اصلاح شود تا همانند خودروساز‌های دنیا با یک پلتفرم با تیراژ بالا عمل کنند. خود خودروسازان دنیا می‌گویند یک پلتفرم باید ۵ میلیون تیراژ داشته باشد باید به کشور‌های همسو صادرات داشته باشیم که در آن ۸ سال آن را متوقف کردند".

با توجه به این پاسخ می‌توان نتیجه گرفت که راهکار اول سعید جلیلی در جهت کنترل بازار خودرو افزایش تیراژ است و واردات خودرو در مرحله بعدی قرار دارد. البته صادرات به کشور‌های همسو نیز از جمله راهکار‌های ارائه شده برای وارد کردن ارز به کشور عنوان شده است.

بحث صادرات به کشور‌های همسو در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و دوران اوج درآمد‌های نفتی کلید خورد و توافق شد ایران برای تولید خودرو‌های سمند و پراید ۷۰ میلیون دلار در ونزوئلا سرمایه‌گذاری کند.

به همین منظور شرکت مشترکی به نام ونیراتو (Venirauto) تاسیس شد و نام سنتارو برای سمند و نام تورپیال برای پراید انتخاب و مونتاژ این خودرو‌ها در کاراکاس پایتخت ونزوئلا شروع شد. به عقیده بسیاری از کارشناسان این سرمایه گذاری یکی از اقدامات غلط دولت وقت بود که باعث شد به دلیل زیان ده بودن، این کارخانجات تعطیل شوند. البته در دولت سیزدهم (دولت رئیسی) استارت راه اندازی دوباره آن زده شد و گویا سعید جلیلی نیز می‌خواهد ادامه دهنده این راه باشد.

وعده بازگشت به برنامه‌های صادرات خودرو به روسیه و ونزوئلا در حالی مطرح می‌شود که همین امروز خریداران زیادی در صف دریافت خودرو از خودروسازان داخلی هستند. باید به آقای جلیلی گفت اگر واقعا در فکر حل مشکل واردات خودرو و بالا رفتن کیفیت آن هستید باید روی یک نکته متمرکز شوید و آن رفع تحریم است. نکته‌ای که مسعود پزشکیان همواره بر آن تاکید دارد.
 
تقریبا همگی به خاطر دارند که در دور اول تحریم‌ها در دوره احمدی نژاد شرکت پژو که شریک تجاری ایران خودرو محسوب می‌شد ایران را ترک کرد و عملا، ایران خودرو برای تولید خودرو تحت فشار زیادی قرار گرفت. به عنوان نمونه تولید خودروی پژو ۲۰۶ در آن سال‌ها به دلیل عدم تامین قطعه از سوی شریک اروپایی با کاهش مواجه شد. البته در دولت دوم احمدی نژاد و دولت اول روحانی تا قبل از اعلام توافق برجام واردات خودرو به کشور آزاد بود، ولی سرمایه گذاری خاصی از سوی طرف خارجی در کشور انجام نشده بود.

پس از برجام و رفع تحریم‌ها یکی از اولین شرکت‌هایی که برای سرمایه گذاری به ایران وارد شد گروه PSA (مالک شرکت پژو و سیتروئن) بود. این گروه دومین خودروساز بزرگ اروپا به‌شمار می‌آید.

سرمایه گذاری مشترک گروه PSA هم زمان در سایپا و ایران خودرو با تاسیس ۲ شرکت ایکاپ (ایران خودرو – پژو) و "سایپا – سیتروئن" با خرید کارخانه سایپا در کاشان و تولید خودرو‌های سیتروئن سی ۳ و پژو ۲۰۰۸ رسما در ایران آغاز شد. در کنار سرمایه گذاری گروه PSA تولید ۳ مدل خودرو هیوندایی نیز به صورت مشترک از سوی شرکت کرمان موتور و هیوندایی کره جنوبی در بم استارت خورد و شرکت رنو نیز با سرمایه گذاری مشترک تولید انواع ساندرو را در پارس خودرو استارت زده بود.

هم زمان با سرمایه گذاری خارجی در ۲ خودروساز بزرگ کشور ورود خودرو‌های به روز اروپایی، کره‌ای و ژاپنی و ارائه آن‌ها حتی با شرایط اقساط بلند مدت توسط شرکت‌های وارد کننده کار را به جایی رسانده بود که دیگر کسی میل به خرید خودرو‌های بی کیفیت داخلی نداشت؛ و لذا همین امر باعث شد تا بسیاری از محصولات قدیمی ایران خودرو و سایپا که این روز‌ها مردم برای خرید آن‌ها صف می‌کشند در پارکینگ‌های ها بدون مشتری باقی بمانند. ادامه این امر کار به جایی رساند که ۲ شرکت داخلی برای فروش محصولاتشان وام‌های بلند مدت با بهره بسیار پایین ارائه دادند تا مردم به خرید خودرو ترغیب شوند.

۲ خودروساز بزرگ کشور در کنار ارائه وام‌هایی با شرایط مناسب، برای از دست ندادن بازار و جایگزینی خودرو‌های قدیمی به تولید و فروش محصولات به روز جهان مانند پژو ۲۰۰۸ و سیتروئن اقدام کردند.

آری کرامت مردم ایران این گونه حفظ می‌شود نه اینکه صرفا با ارائه شعار‌های عوام فریبانه در اقتصاد کار را به جایی برسانیم تا بسیاری از مردمی که تا همین چند سال گذشته از بین برند‌های با کیفیت امکان انتخاب خودرو داشتند مجبور باشند تا برای فرار از کاهش ارزش پولشان با ورود به انواع سامانه‌های مختلف اقدام به ثبت نام خودرویی کنند که معلوم نیست در سال‌های آینده با چه رنگ و مدلی تحویلشان بشود.

پس اگر مسعود پزشکیان می‌گوید باید برای از بین بردن تحریم‌ها باید تلاش کنیم تا کیفیت زندگی مردم بالا برود یک نمونه اش همین خودرو خواهد بود.