بفرمایید؛ چای با طعم نفت!

چای سال‌هاست که به بخشی از فرهنگ ایرانیان تبدیل شده است؛ پذیرایی از مهمان با چای آغاز می‌شد چنانکه همیشه قوری سفید گل‌سرخی مادر بزرگ بر روی سماور در حال جوش آماده تعارف به مهمانان بود. پس از آن هم با تغییراتی که در زندگی‌ها صورت گرفت، سماور به تدریج فراموش شد، اما کتری همیشه بر روی شعله گاز است تا اعضای خانواده‌ها برای رفع خستگی و پذیرایی از مهمان چای در استکان ریخته و تعارف کنند. به‌راستی چه کسی فکر می‌کرد همین چای که مظهر خوبی و دوستی بود، در این روز‌ها دردسرآفرین شود؟ اول دبش و حالا سیلان!

حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی در توئیتی نوشت: سریلانکا، ۲۵۱ میلیون دلار بابت خرید نفت، به ایران «بدهکار» بوده که ظاهرا توافق شده این طلب با چای تهاتر شود یعنی مردم ایران باید سالیان طولانی، چای سیلان بنوشند! (سوای رسوایی دبش)» به‌هر حال یا توان اخذ بدهی از سریلانکا نبوده و یا نیاز کشور به چای سبب پذیرش تهاتر نقت در قبال چای شده است.

سال گذشته خبرگزاری رویترز گزارش داده بود که سریلانکا به‌جای بدهی ۲۵۰ میلیون دلاری نفتی خود به ایران، چای می‌دهد. بر اساس این گزارش که از سوی ایسنا منتشر شده است، این بدهی نفتی مربوط به سال ۲۰۱۲ است و در سال ۲۰۲۱ دو کشور توافق کردند که سریلانکا به‌خاطر به تحریم‌های آمریکا، آن را با صدور چای به ایران بازپرداخت کند، اما بحران مالی سریلانکا باعث شد تا این تبادل با دو سال تاخیر صورت گیرد. گفته می‌شود سریلانکا از ماه آینده ارسال چای به ایران را برای پرداخت بدهی نفتی ۲۵۰ میلیون دلاری خود آغاز می‌کند. طبق توافق قبلی قرار بوده که سریلانکا به مدت ۴۸ ماه، ماهانه ۵ میلیون دلار چای به ایران بفرستد، ولی مقام‌های این کشور قصد دارند این میزان را به ماهانه ۲ میلیون دلار کاهش دهند. چای سیلان مهم‌ترین صادرات سریلانکاست و این کشور سال گذشته یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار از صادرات این محصول درآمد داشته است. یک رسانه نوشت: ایران یکی از واردکنندگان مهم چای از سریلانکاست، ولی به‌خاطر تحریم‌های آمریکا، واردات این کشور از ۱۲۸ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ به ۷۰ میلیون دلار در سال گذشته کاهش یافته است. اما سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران درباره این توافق اظهارکرد: سریلانکا خیلی وقت است که به ایران بدهی دارد و این بدهی مربوط به تحریم‌های دور اول آمریکا علیه ایران است. سیدحمید حسینی با بیان اینکه مبادلات ما با سریلانکا یک مقدار پیچیده شده است، افزود: در سال‌های قبل و در دولت‌های قبل هم تلاش‌هایی به‌منظور تسویه حساب سریلانکا به ایران صورت گرفت، اما نتیجه نداد و تاکنون سریلانکا حاضر به پرداخت بدهی خود نشده است بنابراین بهتر است هر چه زودتر تعیین تکلیف شود. حسینی با بیان اینکه بحث تهاتر نفت و کالا از سریلانکا به ایران بحث امروز نیست و چند سال است مطرح است، ادامه داد: در این زمینه پیشنهاداتی داده شد و با توجه به اینکه ما واردات چای داریم و مصرف چای هم در کشور بالاست این تصمیم و توافق اخیر چندان بد به‌نظر نمی‌رسد. این فعال اقتصادی بیان داشت: درواقع به‌جای اینکه پول نفت ما دست سریلانکا بماند می‌توان کالا وارد کرد که در این زمینه با رایزنی با این کشور می‌توانیم چای باکیفیت خوب را با قیمت خوب وارد کنیم. سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران در پاسخ به اینکه نیاز ما به چای چقدر است که ایران موافقت کرده سریلانکا به‌جای بدهی نفتی‌اش هم به ایران چای بدهد؟ گفت: در حال حاضر وضعیت واردات چای مناسب نیست و صدای همه واردکنندگان چای درآمده و عنوان می‌کنند که سال گذشته برای واردات چای، فقط به یک شرکت ارز اختصاص پیدا کرد. این فعال اقتصادی ادامه داد: با توجه به وضعیت واردات، خبر‌هایی مبنی بر افزایش دو تا سه برابری قیمت چای به گوش می‌رسد، اما اگر این بار سریلانکا به وعده خود عمل کند واردات چای از این کشور می‌تواند بازار چای در داخل را کنترل کند.» به هر حال نفت بده، چایی بگیر کمی عجیب استً!

ظاهرا دولت تمایل ندارد که چای بدنام شود و از هر مسیری برای انکار استفاده می‌کند، مانند بهادری جهرمی، سخنگوی دولت که منکر اختلاس بودن چای دبش شد. وی گفت: «چای دبش می‌گوید این میزان پول به این شرکت تخصیص پیدا کرده، ریال‌اش هم گرفته شده. رفع تعهد ارزی است؛ یعنی نمی‌گوید این پول اختلاس شده، می‌گوید این دلار‌ها باید اولویت بود می‌دادیم به کالای اساسی، اما به این شرکت داده‌ایم که پولش هم گرفته شده. قوه قضائیه هم نظرش همین است.» اظهارات سخنگوی دولت در حالی است که سخنگوی قوه قضائیه در اردیبهشت ماه تاکید کرد: «از همان ابتدا پرونده‌ای قضائی تشکیل و بازپرس پرونده تحقیقات کاملی را انجام داد و برخی افراد از جمله صاحب اصلی چای دبش بازداشت شد و برخی با قرار‌های لازم صادر شدند و پرونده پس از طی مراحل در حال صدور قرار نهایی بود که جرم جدیدی کشف شد، تعدادی مهر مربوط به شرکت‌های داخلی و خارجی در محلی کشف شد که تحقیقات در حال انجام است و به‌دلیل اینکه موضوع جدیدی است که لازم بود در این زمینه نیز تحقیقات لازم از متهمان صورت گیرد به محض تکمیل شدن تحقیقات اطلاع‌رسانی و پرونده به دادگاه ارسال می‌شود.» دو روایت متفاوت از یک چای قابل تامل است!