غایبان بزرگ دوحه/ تکاپوی جهان برای مهار طالبان/برگ برنده در دست کیست؟
پس از ماه‌ها عدم تعامل با بازیگران بین‌المللی در مجامع چندجانبه، تصمیم طالبان افغانستان برای شرکت در نشست دوحه- نشان از آن دارد که تلاش‌های دیپلماتیک در باب این گروه تا حدودی موفقیت آمیز بوده است. بازگشت طالبان به میز مذاکرات در حالی که بسیاری از موضوعات کلیدی، چون امنیت منطقه‌ای و حقوق زنان کنار گذاشته شده، بازهم با اهمیت است. چرا که اولین باری است که حاکمان فعلی در کابل در گردهمایی نمایندگان بین‌المللی در مورد افغانستان با هدف توسعه رویکرد جهانی منسجم و یکپارچه برای تعامل، شرکت می‌کنند. طالبان دومین نشست دوحه را در ماه فوریه سال جاری تحریم کردند، در حالی که برای اولین نشست که در ماه می‌سال گذشته برگزار شد، دعوت نشدند.
غایب بزرگ دوحه
به نوشته داون حضور طالبان در گفتگو‌های سازمان ملل به قیمت کنار گذاشتن مسائل مهم مانند حقوق زنان و امنیت منطقه‌ای تمام شد. عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان تایید کرده بود که پس از بحث در مورد دستور کار و لیست شرکت کنندگان، تصمیم گرفته شد که کابل در این نشست شرکت کند. یکی دیگر از مقامات افغان نیز گفت که دولت او به دعوت سازمان ملل پاسخ مثبت داده، زیرا موضوعی بحث برانگیز در دستور کار وجود نداشت. اظهارات این گروه بی شک اشاره‌ای به غیبت زنان افغان و مدافعان حقوق بشر در این مجمع است که به عنوان نقطه اصلی انتقاد سازمان‌های حقوق بشری مانند عفو بین الملل مورد توجه قرار گرفته است. اگنس کالامارد، دبیر کل عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای اخیر گفت که اعتبار نشست دوحه «در صورتی که به وضعیت حقوق بشر افغانستان به رسیدگی نشود و مدافعان حقوق زنان افغان درگیر نشود، از بین خواهد رفت». حتی ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان اخیراً گفته که "الگوی طالبان در مسیر نقض سیستماتیک حقوق اساسی زنان و دختران خصمانه‌تر شده، آسیب‌های زیادی را به بار آورده و نسل‌ها و همه عناصر جامعه در افغانستان را در بر می‌گیرد. " ”از همین رو کارشناسان در باب دستاورد‌های این نشست اختلاف نظر دارند.
دکتر هاتف مختار فعال در مرکز مطالعات استراتژیک بین المللی افغانستان در کابل خوشبین نیست. به باورش سومین کنفرانس دوحه نیز مانند کنفرانس دوم شکست خورد و مردم تصمیمات آن را نخواهند پذیرفت، مگر اینکه افغان‌ها یک سازوکار ملی داشته باشند، آشتی مطابق با تاریخ آنها، مانند لویه جرگه (شورای بزرگان). " او همچنین خاطرنشان کرد که در این نشست هیچ نماینده‌ای از اکثریت مردم افغانستان حضور نداشت. با این حال، عبدالشکور، که در یکی از دانشگاه‌های کابل سیاست و اقتصاد تدریس می‌کند، گفت که مشارکت مقامات طالبان در این گفتگو‌ها به نفع افغان‌ها و همچنین طالبان است، زیرا این به معنای فرصتی برای حضور در این گفتگو‌ها و تعامل با مقامات ارشد بازیگران کلیدی جهانی خواهد بود. در این میان، به گفته یک مقام افغان، دستور کار این نشست شامل تلاش برای مقابله با مواد مخدر و بحث در مورد جایگزین برای پرورش دهندگان خشخاش، مسائل مالی و بانکی؛ و تغییرات آب و هوایی است. مانند پاکستان، حوادث آب و هوایی در سال‌های اخیر افغانستان را تحت تأثیر قرار داده و سیل‌ها و زمین‌لرزه‌ها مناطق وسیعی از کشور را ویران کرده‌اند.
سوغات افغانستان برای منطقه
در حالی که ناظران بر این باورند که مذاکرات دوحه ممکن است راه را برای پیشرفت بیشتر در مورد چندین موضوع کلیدی هموار کند، اما گروهی دیگر به واسطه کنار گذاشته شدن مسائل کلیدی برگزاری آن را بی نتیجه قلمداد کردند. اسلام آباد سرسخت‌ترین منتقد کابل در جبهه امنیت، در شرایط کنونی طالبان را به خاطر پناه دادن به گروه‌هایی مانند تحریک طالبان پاکستان (TTP) مقصر می‌داند. پاکستان همچنین بار‌ها افغانستان را به دلیل اقدام نکردن علیه گروه‌هایی که از خاک این کشور برای حمله به اهداف استفاده می‌کنند، مقصر دانسته است، مانند حمله اخیر بیشام به مهندسان چینی که محسن نقوی، وزیر کشور ادعا کرد از آن سوی مرز طراحی و اجرا شده است. البته امنیت چالش همسایگان طالبان نیز هست: ازبکستان به دلیل پناه دادن به گروه‌هایی رادیکال تحت فشار قرار دارد. همچنین برخی اختلافات بین دولت افغانستان و تاجیکستان به گمانه زنی‌ها در مورد ایجاد تحریک طالبان تاجیکستان (TTT) دامن زده است.
منصور احمد خان سفیر پیشین پاکستان در افغانستان در باب دوحه-سوم گفت که "تعامل آرام بین دولت موقت افغانستان و سازمان ملل متحد و همچنین ایالات متحده و متحدانش" منجر به موافقت طالبان با مشارکت در گفتگو شده است. این گزاره می‌تواند برای توافق بین طالبان و جامعه بین المللی جهت تعیین راه رو به جلو و یک نقشه راه تعیین کننده باشد. اگرچه پیشرفت در مسائل پیچیده سیاسی و امنیتی ممکن است مدتی طول بکشد، اما مشارکت طالبان در دوحه-سوم نشان می‌دهد که اعتمادسازی در جریان است. امب خان خاطرنشان کرد که طالبان درک می‌کند که تصمیمات آنها به عنوان حاکمان دولت افغانستان تأثیر مهمی بر روابط شان با جهان خواهد داشت. او در پایان گفت: "در عین حال جامعه جهانی نیز این پیام را منتقل می‌کند که نگه داشتن کشوری مانند افغانستان برای مدت طولانی در انزوا نه به نفع صلح و امنیت بین المللی و نه به نفع مردم افغانستان است. "
