ایران دومین مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک در جهان

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است سالانه حدود ۳۰ درصد کل نسخه‌های آنتی‌بیوتیک که در سراسر دنیا تجویز می‌شود، غیرضروری است و بر اساس آخرین گزارش سازمان WHO ایران دومین مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک در جهان است.

طبق گفته مسئولان سازمان غذا و دارو، آموکسی سیلین و سفیکسیم پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک در کشور هستند، این در حالی است که سالانه ۷۵۰ هزار نفر در جهان به علت مقاومت دارویی جان خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل مقاومت میکروبی به عنوان بزرگ‌ترین تهدید سلامت جهان و امنیت غذایی قرن معرفی شده است؛ بنابراین آگاه‌سازی جامعه به منظور کنترل مقاومت میکروبی و عدم مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها حیاتی است.

نوشین محمدحسینی، مدرس دانشکده داروسازی در خصوص مقاومت میکروبی به علت مصرف غیرمنطقی آنتی بیوتیک در افراد گفت: مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک‌ها فقط به مصرف‌کننده آسیب نمی‌رساند، بلکه به همه مردم جهان آسیب می‌زند. وقتی بیش از اندازه آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید بدن به آنتی بیوتیک مقاوم نمی‌شود بلکه آن میکروبی که در بدن شماست به آنتی‌بیوتیک مقاوم می‌شود؛ بنابراین وقتی میکروب از بدن بیمار با مصرف غیرمنطقی آنتی بیوتیک خارج می‌شود در بدن هر فرد دیگری که برود مقاوم‌تر شده و دیگر نفر دوم نمی‌تواند با آنتی‌بیوتیک‌های متداول و معمولی میکروب را دفع کند و این چرخه ادامه دارد تا جایی که دیگر هیچ آنتی‌بیوتیکی روی میکروب‌ها اثر ندارد.

وی افزود: دانشمندان معتقد هستند کم کم به زمانی می‌رسیم که هیچ آنتی‌بیوتیکی کشف نشده بود، چرا که اکنون آنتی‌بیوتیک‌های کمتری کشف می‌شوند و آنچه را که موجود داریم با مصرف غیرمنطقی از دست خواهیم داد.

آنتی‌بیوتیک در بیماری ویروسی بی‌ثمر است

این استاد دانشگاه در خصوص مصرف آنتی‌بیوتیک در بیماری‌های ویروسی هم گفت: دو مدل مصرف بی‌رویه و غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک داریم؛ دسته اول افرادی هستند که آنتی بیوتیک را برای بیماری‌های ویروسی استفاده می‌کنند که کاملاً روی بیماری‌شان بی‌تأثیر است مثل سرماخوردگی‌ها و دسته دوم، بیمارانی هستند که آنتی بیوتیک برای بیماری باکتریال تجویز شده است، اما با احساس بهبودی مصرف آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کنند و به تعداد تجویزی پزشک دارو را سروقت یا کامل مصرف نمی‌کنند این مورد هم سبب مقاومت میکروبی می‌شود.

دکتر محمد حسینی ادامه داد: مردم باید بدانند مصرف آنتی‌بیوتیک برای بیماری‌های ویروسی نه تنها تأثیری ندارد، بلکه میکروب‌های خوبی را که در روده‌هایمان داریم با این کار از بین می‌بریم. میکروب‌های خوب روده‌ها موجب جذب بهتر غذا در بدن فرد می‌شوند اگر وجود نداشته باشند جذب غذا در بدن مختل می‌شود.

اگر دقت کرده باشید افرادی که طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند دچار اسهال می‌شوند، چون این میکروب‌ها از بین رفته است. حال در زمانی که سیستم ایمنی ما به غذا نیاز دارد تا بتواند مقابل ویروس از خود دفاع کند با مصرف آنتی بیوتیک بی‌مورد فقط جذب غذا را کاهش می‌دهیم و این امر سبب طولانی‌تر شدن دوره درمان خواهد شد.

طولانی‌تر شدن دوره درمان

به گفته این استاد دانشگاه، مقاومت میکروبی و افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها فقط از لحاظ هزینه خرید این محصول به سیستم بهداشت و درمان آسیب نمی‌رساند بلکه با ایجاد مقاومت میکروبی دوره درمان بیماری افراد هم طولانی‌تر می‌شود و افرادی که با دو روز بستری شدن در بیمارستان بهبود پیدا می‌کردند با ایجاد مقاومت میکروبی یک هفته بستری خواهند شد و این‌ها هزینه‌هایی است که به سیستم سلامت وارد می‌شود.

خطر مقاومت میکروبی برای کودکان

دکتر محمد حسینی با اشاره به مقاومت میکروبی در کودکان بیان کرد: مقاومت میکروبی زمانی به فاجعه تبدیل می‌شود که برای بچه‌ها شکل بگیرد که جدایی از مقاومت میکروبی سبب آسیب به بسیاری از ارگان‌های بدن آن‌ها می‌شود. این دسته از افراد جامعه سیستم‌های متابولیسم کاملی ندارند و برای دفع دارو‌ها دچار مشکل می‌شوند و زمانی که این مصرف بی‌رویه صورت گیرد در بزرگسالی به انواع بیماری‌ها مبتلا خواهند شد.

ناگفته نماند، این به آن معنی نیست که اگر کودک واقعاً به آنتی‌بیوتیک نیاز دارد و پزشک تجویز کرده است به او ندهند هر دوی این موارد غیرمنطقی است. مدرس دانشکده داروسازی با اشاره به این چالش جهانی عنوان کرد: مصرف بی‌رویه دارو فقط در کشور ما نیست و کشور‌های بسیاری با این معضل درگیرهستند، به طوری که سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۳۹۱ نسبت به مقاومت میکروبی اعلام خطر کرد و سال‌هاست که در همه کشور‌ها آموزش‌های مختلفی برای مردم در نظر گرفته می‌شود تا این مصرف بی‌رویه دارو به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها را کنترل کنند.

قیمت پایین و دسترسی آسان به دارو

به گفته وی، قیمت ارزان دارو یکی دیگر از دلایلی است که ایرانی‌ها مصرف بی‌رویه در این محصولات دارند که سبب می‌شود فرد دارو را بدون مراجعه به پزشک به صورت مستقیم از داروخانه دریافت کند که مثلاً هزینه ویزیت پزشک ندهد. در کشور‌های دیگر قیمت آنتی بیوتیک بسیار گران است و دسترسی به آن، به راحتی دسترسی ایرانی‌ها به این دارو نیست.

آگاهی، راهی برای کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک

دکتر محمد حسینی در پایان بیان کرد: ۳۴ سال است که در عرصه دارو فعال هستم و از روز اول کاری در داروخانه با معضل درخواست آنتی‌بیوتیک روبه رو بودم. برخی از موارد افراد قانع می‌شوند که دارو را بدون تجویز پزشک مصرف نکنند، اما افرادی هم هستند با اینکه آنتی بیوتیک هیچ تأثیری در روند درمانی بیماری‌شان ندارد باز هم اصرار بر دریافت آن دارند، زمانی هم که از فروش آن امتناع کردم دارو را از جایی دیگر خریداری کرده و به عنوان سند پیروزی به من نشان می‌دهند بدون اینکه متوجه باشند چه آسیبی با مصرف آنتی بیوتیک بی‌مورد متحمل می‌شوند و برای آگاهی این افراد نیاز به آموزش و آگاهی‌رسانی ملی است.