فرش قرمز بر سنگلاخ

بسیاری معتقدند که فرهنگ و هنر هیچ‌گاه اولویت دولت‌ها نبوده است. در رفتار دولت‌ها، اقتصاد همواره بر فرهنگ چربیده و بر صدر نشسته و شاید در این اوضاع که معیشت مردم با بحران دست و پنجه نرم می‌کند طبیعی هم به نظر برسد که فرهنگ و هنر در اولویت قرار نگیرد. این در حالی است که موضوعات فرهنگی در دولت‌های گذشته گاهی بسیار حاشیه‌ساز‌تر و چالش‌برانگیز‌تر بوده‌اند. در واقع ویترین کارآمدی یا ناکار‌آمدی دولت‌ها در بسیاری از مواقع با ویترین فرهنگ و هنر سنجیده شده است. به‌هر‌حال دولت جدید در شرایطی کار خود را آغاز کرده که فرهنگ و هنر هم حال‌وروز نابسامانی دارد. با انتخاب سید عباس صالحی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حالا خیلی‌ها انتظار دارند که مطالباتشان شنیده شود. سینما، موسیقی، نشر و هنر‌های تجسمی روزگار سختی را پشت‌سر می‌گذارند. در روز‌های اخیر مدیران نهاد‌های صنفی فرهنگ مهم‌ترین مشکلات خود را مطرح کرده‌اند و درباره وضعیت صنفشان هشدار جدی داده‌اند. سید‌عباس صالحی مرد آرام و نجیبی است و کارنامه وزارتش در دوره حسن روحانی از این موضوع حکایت می‌کند که علاقه‌ای به اظهار‌نظر‌های حاشیه‌ساز وتصمیم‌های هیجانی ندارد. او خیلی خوب از اوضاع بحرانی فرهنگ و هنر باخبر است و احتمالا به همین دلیل هم میلی به نشستن روی صندلی وزارت نداشت و با اصرار و توصیه این مسوولیت بزرگ را پذیرفته است. با‌این‌حال او باید وضعیت را موشکافانه زیر نظر بگیرد و برای برون‌رفت از بحران تصمیم بگیرد.

موسیقی

در روز‌های اخیر حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی، در چند گفتگو بخشی از مطالبات حوزه موسیقی از وزیر جدید فرهنگ را مطرح و به موضوعاتی همچون محدودیت‌های اجرای موسیقی، آزادی برخی از هنرمندان و ... اشاره کرده است. او ضمن تاکید بر لزوم حمایت‌های معیشتی و درمانی از همه هنرمندان، به‌ویژه هنرمندان موسیقی بومی و محلی در شهر‌ها و مناطق مختلف کشور، در این باره گفته است: ما تلاش کرده‌ایم تا بتوانیم این نیاز‌ها را شناسایی کنیم، اما دولت باید کمک کند تا این هنرمندان ذیل حمایت‌های بیمه‌ای و معیشتی و درمانی قرار بگیرند. او همچنین گفت: با چالش حقوق مالکیت معنوی صاحبان هنر یا اصطلاحا همان کپی‌رایت مواجه هستیم که متاسفانه آثار هنرمندان به‌رایگان حراج گذاشته می‌شود و درعین‌حال هیچ عایدی برای آن‌ها وجود ندارد و در شرایط فعلی دنبال سازوکار برای حل این معضل هستیم. البته نه اینکه مطلقا قانونی در این مورد وجود نداشته باشد، خیر چنین نیست. اما قوانین ناقص هستند و طبیعتا باید کامل شوند؛ بنابراین بستر‌های مختلف و متنوعی که برای عرضه موسیقی وجود دارند، باید به‌درستی بازتعریف شوند و قانون کپی‌رایت در آن‌ها دیده شود. اما مهم اراده‌ای است که باید ضامن اجرای این قانون باشد که متاسفانه این اراده هنوز وجود ندارد که اگر وجود داشت باید مانند بسیاری از قوانین عملیاتی شود. نوربخش همچنین افزود: کمترین انتظار این است که مدیران زیرمجموعه وزارتخانه با مشورت صنوف و توجه به مطالبات اهالی هنر منصوب شوند که به نظرم این یک مطالبه منطقی است. همچنین سعه صدر، خودآگاهی و کلان‌نگری یکی از ویژگی‌های مهم یک وزیر است تا بتواند مشکلات حوزه‌های مختلف هنر را با توجه به گستردگی این حوزه حل کند؛ ضمن اینکه میزان و سطح مطالبات هنرمندان در شرایط فعلی با گذشته بسیار متفاوت شده است و خب موسیقی هم از این قاعده مستثنی نیست.

سینما

در حوزه سینما نیز محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیات‌مدیره خانه سینما، در نشست اخیر خود با فعالان و نمایندگان صنوف مختلف سینما، بر موضوعاتی مانند سند ملی سینما، بیمه هنرمندان حوزه سینما و معیشت هنرمندان بازنشسته تاکید کرد و خواهان همراهی دولت برای حل این مشکلات شد. اما پیش از این خانه سینما در بیانیه‌ای، ضمن تاکید بر آمادگی این نهاد برای بازنگری در متن قانون برنامه هفتم توسعه، مطالباتی را مطرح کرده بود. در این بیانیه آمده بود: حذف نظارت پیشینی آنچه در تمام این سالیان به‌ناحق به سینماگران اعمال شده و تدبیر خردمندانه برای نظارت پسینی مقتضای باور رئیس محترم جمهور و انتظار سینماگران برای تحقق این وعده بخردانه است. این نهاد صنفی همچنین تاکید کرده بود که ساز وکار پیشگیری از مداخله و مزاحمت نهاد‌های دیگر جزو تعهدات رئیس‌جمهور منتخب بوده و بر این اساس تقویت نظام‌های صنفی هنر با پیش‌بینی حضور موثر نمایندگان آن‌ها در مراجع و مبادی تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مربوط به کسب‌و‌کار آنهاست. پیش‌تر نیز برخی اصناف و هنرمندان بر لزوم پایان ممنوع‌الفعالیتی برخی بازیگران تاکید کرده بودند.

نشر

فعالان حوزه نشر در گفتگو‌ها و بیانیه‌های صنفی متعددی مطالبات خود را مطرح کرده‌اند. عمده مطالبات فعالان این حوزه مربوط به کنترل قیمت کاغذ، بهینه کردن حمایت‌های دولتی از ناشران، شفاف شدن حمایت‌های دولتی، کنترل بازار و پیشگیری از قاچاق کتاب و بازگرداندن احترام و اعتماد متقابل میان هنرمندان، نویسندگان و مسوولان دولتی حوزه فرهنگ است. فریدون عموزاده خلیلی، از فعالان حوزه تالیف و نشر کتاب، با تاکید بر لزوم اعتماد به نویسندگان داخلی و احترام به شخصیت‌های برجسته حوزه فرهنگ، گفت: برخی از آثار هنرمندان و چهره‌های بزرگ فرهنگی کشور با مشکلاتی در کسب مجوز و ... مواجه است که زیبنده ما نیست. موارد و مشکلاتی که در چند مدت اخیر شکل گرفته است باید با درایت و آینده‌نگری و امیدبخشی حل‌و‌فصل شود.