مروری بر روند جرم و جنایت در کشور
یکی از مسائلی که در بحث‌های اجتماعی همواره مورد توجه و معیاری برای سنجش وضعیت اجتماعی کشور‌ها لحاظ گردیده، آمار ارتکاب جرم است. وضعیت اجتماعی مردم در هر منطقه و موقعیت جغرافیایی وابستگی زیادی به وضعیت ارتکاب به جرم، وجود ناهنجاری، وضعیت خودکشی، قتل و اعتیاد دارد. شرایط جامعه‌ای با درصد خشونت خیابانی زیاد تفاوت بسیاری با جوامعی دارد که سطح خشونت آن‌ها کمتر است. آمار جرم و جنایت حتی می‌تواند محققین را به سمت پیش‌بینی‌های مختلفی از آینده هر مملکت هدایت کند. در راستای شناخت جامعه ایران و بررسی وضعیت عمومی اجتماعی کشور در این متن به برخی از آمار‌های منتشرشده در گزارش شاخص‌های عدالت اجتماعی سال ۱۴۰۱ پرداخته شده است. گزارشی که مرکز آمار اسفندماه ۱۴۰۲ آن را منتشر کرد و در آن به ابعاد مختلف مسائل کشور پرداخت و در متن پیش روی شما بناست وضعیت اجتماعی کشور مورد توجه قرار بگیرد. روشن است که دست زدن به انجام هر عملی در کشور بدون شناخت درست وضعیت، مسبب خرابی‌های بعدی می‌شود و بهتر آن است که قبل از انجام امور و اقدام به تصمیم‌گیری توجه خود را به اعداد و ارقام نیز معطوف کرد.
از جمله آمار‌های کلیدی برای شناخت وضعیت اجتماعی در کشور، وضعیت مراکز دادرسی قوه‌قضائیه و وضعیت مراجعه مردم به این مراکز است. تعداد ۳۳۱۶ شعبه دادگاه و ۲۴۰۷ دادسرای عمومی سال ۱۳۹۱ در طی این ۱۰ سال‌ها به ۴۹۰۶ شعبه دادگاه و ۴۱۶۰ دادسرای عمومی رسیده است. البته این افزایش می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تلاش قوه قضائیه برای رسیدگی سریع‌تر به پرونده باشد، اما اعداد و ارقام بعدی این گزارش گویای حقیقتی دیگر است.
در این ۱۰ سال تعداد افرادی که از دنیا رفته‌اند و احتمالا کشته شده‌اند هم زیاد شده است. یعنی ما ۳۰۷۸ جسد داریم که در سال ۱۴۰۱ فوت شده‌اند و معلوم نیست دقیقا چطور دار فانی را وداع گفته‌اند. عددی که در سال ۱۳۹۱ مقدار کمتری را نشان می‌داد و ۲۲۵۷ نفر قربانی داشت. در موضوع همسرآزاری هم به آمار این گزارش اشاره می‌کنم که حدود ۴ هزار افزایش در آمار از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ مشاهده می‌شود.
در موضوع جرم، اما آمار نگران‌کننده است. متاسفانه جامعه ایران شاهد جرائمی همچون قتل، نزاع فردی و درگیری بوده است. در سال ۱۳۹۱ ما شاهد ۱۸۹۶ قتل و در سال ۱۴۰۱ شاهد ۲۵۸۶ قتل بوده‌ایم. آمار جرائمی مانند نزاع فردی و قمه‌کشی با سرعت بیشتری افزایش یافته است. در سال ۱۳۹۱ ایران شاهد ۳۰۰ هزار درگیری فردی بود و این عدد در سال ۱۴۰۱ با حرکتی صعودی به بالای ۵۰۰ هزار مورد رسید.
نکته قابل توجه دیگر هم کاهش جرمی مانند زورگیری است. براساس این گزارش تنها ۱۳۸ مورد زورگیری در آمار نیروی انتظامی ایران ثبت شده است که نسبت به ۵ هزار مورد سال ۱۳۹۱ عدد بسیار کمتری است و روند آن در ۱۰ سال گذشته نزولی بوده است.
دستگیرشدگان مجرم هم طبق همین آمار، از ۱۹ هزار نفر در سال ۱۳۹۱ به حدود ۸ هزار نفر رسیده است که با وجود رشد میزان جرائم، قابل تحلیل است. از عوامل موثر بر این آمار، عملکرد پلیس در برخورد با مجرمین در روندی ۱۰ ساله است. البته نباید رشد جمعیت در کشور را نادیده گرفت و حتما این رشد جمعتی در این آمار تاثیر خواهد داشت.
در مجموع حدود یک میلیون سرقت اتفاق افتاده است. آماری که دو برابر سال ۱۳۹۱ است. براساس آمار دستگیرشدگان ۱۳۳ هزار مورد مربوط به سرقت از منازل بوده است. موتور سوران و اتومبیل‌داران هم در رتبه‌های بعدی این جدول قرار می‌گیرند و بیشتر از دیگر حوزه‌ها قربانی سرقت بوده‌اند.
آمار مراکز پذیرش و درمان اعتیاد از سال ۱۳۹۶ موجود است. در سال ۱۳۹۶ بیش از یک میلیون و ۲۵۴ هزار و ۷۰۴ نفر در مراکز مجاز درمان اعتیاد به مواد مخدر پذیرش شده‌اند که این تعداد در سال ۱۴۰۱ به یک میلیون و ۵۷۰ هزار و ۲۵۶ نفر رسیده است. افزایش تعداد مراجعان به مرکز گوشه‌ای از رشد اعتیاد در کشور را نشان می‌دهد. البته عدم مدیریت نادرست فرآیند ترک اعتیاد و اقتصاد پرسود این حوزه را نباید نادیده گرفت.
این آمار نشان می‌دهد که جرم و جنایت تغییرات در ۱۰ سال گذشته افزایش یافته است. البته هرگز نمی‌توان بیان کرد که اوضاع در ایران به حالت ناهنجاری رسیده است و آنارشی بزرگی فضا را در برگرفته است. تنظیم قوانین اشتباه و عدم مقابله سفت و سخت با جرم در کنار شرایط پیچیده اقتصادی ایران در کنار هم باعث گسترش جرم و جنایت در کشور شده است. برای مقابله با گسترش این مفاسد باید پیشگیری از وقوع جرم در دستور کار قرار بگیرد و برای اصلاح نهاد‌های متولی پیشگیری از وقوع جرم فکری کرد.
منبع: نسیم آنلاین
