دلایل مشاهده خون در ادرار چیست
گاهی اوقات خون در ادرار فقط می‌تواند با یک میکروسکوپ قابل مشاهده باشد به همین دلیل ارزیابی وجود خون در ادرار نیاز به بررسی تمام دستگاه ادراری دارد. آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص خون در ادرار ممکن است شامل سیتی اسکن، سیستوسکوپی، سونوگرافی، IVP، MRI، کشت ادرار و سیتولوژی ادرار شود و تشخیص و مدیریت علت وجود خون در ادرار بستگی به علت اصلی و زمینه‌ای آن دارد.
خون در ادرار (هماچوری) چیست؟
هماچوری یا خون در ادرار، می‌تواند به شکل آشکار و زیاد (قابل مشاهده) و یا میکروسکوپی (وجود سلول‌های خونی در ادرار که تنها به وسیله یک میکروسکوپ قابل مشاهده باشد) بروز کند. هماچوری آشکار می‌تواند به طور گسترده‌ای و در ظاهر، از یک هاله صورتی تا قرمز تیره به همراه لخته خون متفاوت باشد. اگر چه مقدار خون در ادرار ممکن است متفاوت باشد، اما شرایط و عللی که می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند یکسان هستند و نیاز به از آزمایشات تشخیصی و یا ارزیابی مشابهی خواهند داشت. افراد مبتلا به هماچوری آشکار، با شکایت از وضعیت و شرایطی که به آن دچار شدند به پزشک خود مراجعه خواهند کرد و احتمال اینکه مشکل و بیماری اصلی زودتر تشخیص داده شود بیشتر است. اما از سوی دیگر، افرادی که هماچوری میکروسکوپی دارند، از مشکل خود بی خبر خواهند بود و وضعیت آن‌ها اغلب به عنوان بخشی از یک معاینه دوره‌ای توسط پزشک خانوادگی یا چکاپ کامل تشخیص داده خواهد شد.
علائم وجود خون در ادرار چیست؟
خون در ادرار ممکن است همراه درد یا بدون درد باشد. اما همیشه غیر طبیعی است و باید توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مورد بررسی قرار گیرد. این عارضه می‌تواند ناشی از اختلالات زیادی از جمله عفونت‌ها و سنگ‌ها در دستگاه ادراری باشد. وجود خون در ادرار بدون درد نیز می‌تواند به علل بسیاری از جمله سرطان باشد. این عارضه بطور کلی هماچوری نامیده می‌شود. خون قابل مشاهده با چشم در ادرار (به میزان زیاد) به عنوان هماچوری بزرگ یا ماکروسکوپی اشاره دارد، در حالی که خونی که در ادرار که به‌وسیله چشم و با حالت معمول قابل مشاهده نیست، به عنوان هماچوری میکروسکوپی نامیده می‌شود.
علت خون در ادرار چیست؟
علل هماچوری بزرگ و بدخیم و نوع میکروسکوپی مشابه هستند و ممکن است از خونریزی در هر قسمت از امتداد دستگاه ادراری ایجاد شود. کسی نمی‌تواند به راحتی و از نمونه ادرار گرفته شده، منشاء خون را در کلیه‌ها، حالب (لوله‌ای که ادرار را به از کلیه‌ها به مثانه انتقال می‌دهد)، مثانه، یا پیشابراه تشخیص دهد. هر درجه خون در ادرار باید توسط پزشک به طور کامل ارزیابی شود؛ حتی اگر خون مشاهده شده در ادرار بصورت خود به خود برطرف شود.
عفونت ادرار که اغلب عفونت دستگاه ادراری یا عفونت ادراری نامیده می‌شود و می‌تواند ناشی از عفونت کلیه یا مثانه باشد، یکی از علل شایع هماچوری میکروسکوپی است. ادرار به طور طبیعی استریل است و نباید حاوی باکتری باشد. سنگ کلیه و مثانه می‌تواند باعث تحریک و ساییدگی در قسمت‌های گوناگون دستگاه ادراری شده و منجر به بروز هماتووریوم (خونریزی) میکروسکوپی یا ماکروسکوپی شود. خونریزی در هر یک از اجزای دستگاه ادراری یا پروستات می‌تواند به ادرار خونی منجر شود. همچنین هماچوری می‌تواند با بیماری‌های کلیوی و سایر اختلالات هماتولوژیکی شامل سیستم لخته شدن خون بدن (اختلال در فاکتور‌های انعقاد خون) همراه باشد. دارو‌هایی نظیر آسپیرین، وارفارین (کومادین) یا کلوپیدوگرل (پلویکس) که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، ممکن است به خونریزی در ادرار منجر شود. در نهایت اگر سرطان در هر جایی از دستگاه ادراری رخ دهد با هماچوری همراه خواهد بود.
راه‌های تشخیص خون در ادرار
ارزیابی خون در ادرار شامل گرفتن تاریخچه، انجام یک سری آزمایش‌های فیزیکی، ارزیابی ادرار با نوار تست شیمیایی، بررسی زیر میکروسکوپ و در نهایت کشت میکروبیولوژی ادرار برای شناسایی هر گونه باکتری موجود در آن است. علائم دستگاه ادراری تحتانی مانند اضطراب (احساس نیاز شدید به ادرار کردن) و تکرر (نیاز بیشتر به ادرار کردن) و همچنین وجود تب و یا لرز، نشان دهنده وقوع عفونت در بدن است. آسیب‌های ذکر شده، حتی اگر بیمار به آن‌ها توجه نکند و به این علائم باور نداشته باشد، باز هم باید به عنوان یک علت بالقوه در نظر گرفته شوند. درد شکم یا پهلو، به خصوص اگر با انتشار درد به کشاله ران یا ناحیه تناسلی همراه باشد، ممکن است وجود سنگ در حالب یا سنگ کلیه تشخیص داده شود. تمام دارو‌های جدید، از جمله ویتامین‌ها یا مکمل‌های گیاهی، باید توسط متخصص مراقبت‌های بهداشتی بررسی شوند. با این حال مهم است که به خاطر داشته باشید حتی اگر یک فرد بیمار به علت مصرف یک دارو دچار خونریزی شده باشد و حدس بزنید که علت خونریزی از عوارض دارو‌های مصرفی وی است، بررسی‌های کامل (به شرح آنچه بیان شد و در ادامه بیشتر توضیح داده می‌شود) مجدداً باید انجام پذیرد.
معاینه فیزیکی بر منابع احتمالی هماچوری تمرکز خواهد داشت. کبودی بر پشت یا شکم ممکن است همراه با تروما باشد و بصورت خون در ادرار نیز مشاهده شود. معاینه دیسک رکتال (مقعدی) باید به ویژه در مردان انجام شود. به عنوان یافته‌ای که با پروستاتیت سازگار است (مثلاً حساسیت به لمس پروستات) یا پروستات بزرگ شده‌ای که نشان دهنده هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) است، ممکن است برای تشخیص مفید باشد. پیدا کردن یک گره یا ناحیه‌ای از انسداد پروستات ممکن است نشان دهنده سرطان باشد. آزمایش شیمیایی ادرار و همچنین کشت میکروبی ادرار که حضور گلبول‌های سفید خون در آزمایش ادرار با تشخیص عفونت دستگاه ادراری کاملاً سازگار است، مجدداً تکرار می‌شود. پروتئین، گلوکز، یا رسوب در ادرار می‌تواند وجود نوعی بیماری در کلیه را نشان دهد. آزمایش خون همچنین مهم است، زیرا نتایج آن در ارزیابی عملکرد کلیوی و شناسایی هر گونه اختلالات لخته شدن خون (فاکتور‌های انعقاد خون) کمک خواهند کرد. علاوه بر ثبت تاریخه اولیه از بیمار و معاینه فیزیکی، سه فاکتور دیگر برای تکمیل بررسی‌های هماچوری وجود دارد: تصویربرداری، سیتولوژی ادرار و سیستوسکوپی.
سیتی اسکن یک روش ارزیابی تصویری از سیستم ادراری است. قبل از انجام این روش به بیمار یک نوشیدنی خوراکی شفاف و کنترل شده از راه دهان می‌دهند. سپس یک رنگ به صورت داخل وریدی تزریق می‌شود. پس از آن بیمار از طریق دستگاه، سیتی اسکن می‌شود و به این طریق تصاویری از شکم و لگن گرفته می‌شود.
آزمایش دیگری که می‌تواند انجام شود، پیلوگراف وریدی است (IVP) که نوعی ارزیابی اشعه ایکس دستگاه ادراری می‌باشد. در این روش یک رنگ به سیاهرگ تزریق می‌شود تا این ماده توسط دستگاه ادراری فیلتر شود. پس از آن یک سری اشعه ایکس به مدت ۳۰ دقیقه تابانده می‌شود تا ناهنجاری‌های احتمالی را نمایان کند. معمولاً برای ارزیابی دستگاه ادراری از سیتی اسکن IVP استفاده می‌شود و باید آزمایش مناسب انتخاب شود. هر دو روش بویژه برای ارزیابی کلیه‌ها و حالب‌ها مفید هستند؛ اما برای مثانه، پروستات یا مجرای ادرارمناسب نیست؛ بنابراین انجام معاینه دوم به نام سیستوسکوپی ضروری است.
این آزمون یک روش ساده ۱۰ دقیقه‌ای است که با استفاده از یک سینوسکوپ نازک و انعطاف پذیر (یا دوربین فیبرنوری) از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می‌شود تا به این طریق بطور مستقیم هر گونه ضایعات یا منابع خونریزی قابل مشاهده باشد. این روش معمولاً با ژل بی‌حس کننده موضعی تزریق شده به مجرای ادرار انجام می‌شود. در نهایت، آخرین روش سیتولوژی ادرار است که طی آن نمونه‌ای از ادرار به یک پاتولوژیست (متخصص تشخیص انواع بافت‌های بدن برای بررسی حضور سلول‌های سرطانی یا غیرطبیعی) داده می‌شود.
راه‌های درمان خون در ادرار (هماچوری)
درمان هماچوری به طور گسترده‌ای متفاوت است و به علت خونریزی بستگی دارد. این نکته بسیار حائز اهمیت است و توجه داشته باشید که اغلب هیچ دلیلی برای هماچوری وجود ندارد. با این وجود، این نکته نباید منجر به نگرانی بیش از حد برای بیمار شود، زیرا یک سری آزمایش مناسب و کامل (بر اساس مراحل توضیح داده شده) می‌تواند به طور مؤثر مهمترین علل هماچوری (به عنوان مثال سرطان) را تشخیص دهد و در مواردی که نتایج آزمایش‌ها کاملاً منفی باشد، علت هماتوژن ناشناخته باقی بماند. با مشاهده نتیجه منفی آزمایشات، تکرار آزمون ادرار یک گزینه منطقی است.
یک آزمایش خون نیز برای بررسی عملکرد کلیه و یک بررسی فشار خون نیز باید انجام شود. مردان قفقازی با بیش از ۵۰ سال سن باید با دکتر خود برای بررسی سالانه آنتی ژن پروستات (PSA) که برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می‌شود مشورت کنند. غربالگری پروستات در آمریکایی‌های آفریقایی تبار به طور سنتی در سن ۴۵ سالگی شروع می‌شود و در تمام نژادها، سابقه سرطان پروستات (سن ابتلا به این بیماری) در اعضای نزدیک خانواده ممکن است نشانگر شروع اولیه غربالگری باشد. بحث بیشتر در مورد درمان هماچوری به نتایج کار و علت دقیق هماچوری بستگی دارد. متخصص ارولوژی که معاینه‌ها و آزمایش‌های بیان شده را انجام می‌دهد، مسئولیت توصیه هر نوع درمان یا کار‌های بعدی را (که ضروری است و توصیه می‌کند) بر عهده دارد.
