فرزندتان را مجبور به عذرخواهی نکنید
دلیل عذرخواهی، نشان دادن احساس ندامت ناشی از رفتاری است که به واسطه آن به شخص دیگری آسیب زده یا او را ناراحت کرده اید. پس اگر کودک تان را که از رفتار خود احساس پشیمانی نمی‌کند وادار به عذرخواهی نکنید، در روش تربیتی خود ناموفق عمل کرده اید؟ بیان تاسف و عذرخواهی کردن در کودکی که احساس پشیمانی ندارد، تغییری ایجاد نمی‌کند. همچنین به جبران آن نیز کمکی نمی‌کند. خواهر و برادر یا دوستی که از او عذرخواهی شده نیز در پشت حرف‌های کودکی که وادار به عذرخواهی کردن شده است، احساس پشیمانی او را نمی‌بیند.
رفتاری که نتیجه معکوس می‌دهد
اگر به محض عذرخواهی کودک بعد از یک رفتار اشتباه او را ببخشید و از کار او بگذرید، پیام نادرستی را به او منتقل کرده اید. این کار به آن‌ها یاد می‌دهد که بعد از انجام هر کار غلط با گفتن «متاسفم»، حتی اگر از صمیم قلب این حرف را نزده باشند، به سادگی می‌توانند رفتار خود را جبران کنند. این کار سهوا به کودک می‌آموزد که با یک عذرخواهی می‌تواند رفتار خود را توجیه کرده و آن را قابل قبول سازد.
ممکن است کودکانی که وادار به عذرخواهی کردن می‌شوند، تنها برای اجتناب از پیشامد‌های بعدی این کار را انجام دهند. خیلی مهم است که بچه‌ها متوجه شوند که رفتار آن‌ها افراد دیگر را اذیت می‌کند، حتی زمانی که عذرخواهی می‌کنند. گفتن متاسفم به برادر یا خواهرش به دلیل شکست اسباب بازی او، به درست شدن آن اسباب بازی کمکی نمی‌کند. یا عذرخواهی از دوستش برای اینکه او را احمق خطاب کرده است، با گفتن یک عذرخواهی درست نخواهد شد.
گاهی اوقات پدر‌ها و مادر‌ها تا زمانی که کودک عذرخواهی نکرده است، امتیازاتی را از او می‌گیرند و به کودک خود اجازه نمی‌دهند به بازی خود برگردد، اما این کار شما به کودک می‌آموزد که عذرخواهی به جای جبران کردن برای فرد ناراحت شده، فقط برای فرار از مشکل است.
از چه سنی باید به بچه‌ها آموزش دهیم؟
هر انسانی باید از مراحل مختلف رشدی عبور کند تا به بزرگسالی برسد. این مراحل رشد شامل رشد جسمی، روانی و اجتماعی است. کودک از ۳ سالگی تا ۷ سالگی و بعد، از ۷ تا ۱۱ سالگی در دوران کودکی به سر می‌برد. از ۳ تا ۷ سالگی یعنی سنین پیش از دبستان، کودک فکر‌های عمیق ندارد و در کار‌های خود بی منطق است.
نکته مهمتر اینکه کودک، خوب و بد را به صورت انتزاعی در نظر نمی‌گیرد و کار‌هایی را که انجام می‌دهد، خطا نمی‌داند، اما از سن ۶ سالگی، به مرور زمان خوب و بد را می‌شناسد و منطق، کم کم در افکار و اعمالش شکل می‌گیرد. در سنین کودکی، بچه‌ها همه چیز را بزرگتر از حد واقعی اش در نظر می‌گیرند و به بیان دیگر، همه چیز در نظر بچه‌ها غلو شده است، بنابراین والدین باید بدانند در این سنین، بچه‌ها را زیاد تنبیه یا تشویق نکنند، چون بسیار مضر است.
چگونه عذرخواهی را مدیریت کنیم؟
بدون اینکه اجباری در کار باشد، به کودک خود عذرخواهی کردن را بیاموزید. در عوض با این رویکرد پیشگیرانه در نهایت کودک تان مشتاقانه بابت کار اشتباهش عذرخواهی خواهد کرد. در اینجا چند راهکار برای تشویق کودکان به عذرخواهی کردن بیان شده است:
به کودک نشان دهید چگونه عذرخواهی کند: به جای اینکه به او بگویید معذرت خواهی کند، به او نشان دهید که چگونه و چه زمانی باید این کار را انجام دهد. یک نمونه نقش برای او بازی کنید و شیوه عذرخواهی را به او بیاموزید. به او بگویید که معذرتخواهی کردن همچنین به این معنی است که «من سعی می‌کنم این کار را دوباره تکرار نکنم، چون دوست ندارم ناراحتت کنم.»
جبران کردن را به او بیاموزید: به کودک تان کمک کنید احساس پشیمانی خود را فراتر از کلمات نیز بیان کند. برای مثال اگر یک یاز اسباب بازی‌های برادرش را شکسته است، اجازه دهید از پول توجیبی خودش استفاده کند و برای او اسباب بازی جدیدی بخرد یا اگر خواهر خود را ناراحت کرده است، به او بگویید اسباب بازی مورد علاقه اش را یک روز برای بازی در اختیار او قرار دهد. این نوع جبران ها، به کودک می‌آموزد که چطور باید مسئولیت رفتارش را برعهده بگیرد.
درباره احساسات شخصی که ناراحت شده صحبت کنید: هنگامی که او آرام بود درباره اینکه چطور رفتار او دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد با او صحبت کنید. سخنرانی را کنار بگذارید و به جای آن از او سوال‌هایی را بپرسید و ببینید که آیا می‌تواند تشخیص دهد که چگونه رفتارش دیگران را ناراحت کرده و اذیت می‌کند.
استراتژی‌های جایگزین را اجرا کنید: زمانی که کودک شما شخص دیگری را اذیت یا ناراحت کرده است (لفظی یا فیزیکی) به او بیاموزید که دفعه بعد چطور باید به گونه دیگری رفتار کند. با این روش دفعه‌های بعد می‌تواند رفتار‌های خود را بهتر کنترل کند. نقش بازی کردن به کودک شما کمک می‌کند راه‌های جایگزین برای داشتن رفتار‌های بهتر در آینده را بیاموزد.
