دولت چهاردهم و دوراهی شرق و غرب
پس از اعمال تحریم‌های آمریکا و سه قدرت اروپایی علیه بخش هوانوردی ایران، وزیر امور خارجه ایران روز شنبه اعلام کرد که تهران برای حل مناقشات «بر اساس احترام متقابل و نه بر اساس تحریم یا فشار» آماده دیپلماسی و گفتگو است.
اظهارات عباس عراقچی یک روز پس از آن بیان می‌شود که دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا گفته بود که این اتحادیه در واکنش به گزارش‌هایی مبنی بر ارسال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه، در حال بررسی تحریم‌های جدید علیه بخش هوانوردی ایران است.
عباس عراقچی در واکنش گفت که «جمهوری اسلامی ایران با قدرت به مسیر خود ادامه می‌دهد….. ما هیچ وقت گفتگو‌های سازنده را برای رسیدن به درک مشترک نسبت به مسائل مورد اختلاف ترک نکرده‌ایم …، ولی این گفتگو‌ها باید براساس احترام متقابل باشد و نه براساس تحریم یا فشار.»
وزیر امور خارجه ایران روز چهارشنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «یک بار دیگر آمریکا و اروپا بر اساس اطلاعات غلط و منطق معیوب عمل کردند. ایران به روسیه موشک‌های بالستیک ارسال نکرده است. تمام.»
ایالات متحده، آلمان، بریتانیا و فرانسه روز سه‌شنبه تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کردند که شامل اقدامات محدودکننده‌ای علیه شرکت هواپیمایی ملی «ایران ایر» نیز بود.
از زمان انتخاب مسعود پزشکیان به ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئیه، دولت وی علاقه خود را به تعامل مجدد با غرب برای بازسازی روابط و کاهش تحریم‌ها نشان داده است.
اما آنطور که به نظر می‌رسد، برای ایران، تعامل در حال حاضر دشوارتر از همیشه است. تهران عمیقاً درگیر مناقشه منطقه است. توافق هسته‌ای در حال فروپاشی است. تحریم‌ها اقتصاد ایران را فلج کرده است و حالا هم ایالات متحده ایران را به ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه متهم و تحریم‌های جدیدی را اعمال کرد.
اما علیرغم تحولات اخیر، دیپلمات‌ها و مقامات منطقه بر این باورند که بعید است که تحولات یک هفته اخیر تلاش‌های مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران را برای خارج کردن کشورش از انزوا منحرف کند. در همین رابطه یک دیپلمات عرب به روزنامه واشنگتن‌پست گفت که این تلاش‌ها تنها گزینه است.
روزنامه واشنگتن‌پست روز شنبه ۱۴ سپتامبر به نقل از یک دیپلمات عرب که به طور منظم با مقامات ایرانی دیدار می‌کند، ولی به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، نوشت: «در این مورد، زمان به نفع ایران نیست.» وی گفت: به نظر می‌رسد ایران مشتاق است تا نوعی پیشرفت در جهت تعامل برای کاهش فشار‌های داخلی و بین المللی به دست آورد.»
تحریم‌های اخیر کمتر از حد انتظار به نظر می‌رسد. اقدامات جدید عمدتاً بر بخش هواپیمایی کشوری ایران تأثیر می‌گذارد و ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا اجرایی شوند.
زمانی که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در روز سه‌شنبه تحریم‌های جدید را اعلام می‌کرد، مستقیماً به تلاش‌های دیپلماتیک ایران پرداخت. وی گفت: «رئیس جمهور و وزیر امور خارجه جدید ایران بار‌ها تمایل خود را برای تعامل مجدد با اروپا و رفع تحریم‌ها ابراز کرده اند. با این حال، اقداماتی که وضعیت را بی‌ثبات می‌کند، نتیجه معکوس خواهد داشت.»
علیرغم هشدار کشور‌های اروپایی مبنی بر اینکه انتقال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه به «خط قرمز» در جنگ اوکراین نزدیک شده است، اما شدت تحریم‌های اخیر کمتر از حد انتظار به نظر می‌رسد. اقدامات جدید عمدتاً بر بخش هواپیمایی کشوری ایران تأثیر می‌گذارد و ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا اجرایی شوند.
به گفته نیکول گراجوسکی، یکی از کارشناسان اندیشکده آمریکایی کارنگی، قرارداد موشک بالستیک با روسیه، که وزارت خزانه‌داری مدعی شد مدت‌ها قبل از قدرت گرفتن پزشکیان مورد مذاکره قرار گرفته است، نمونه‌ای از این واقعیت است که سیاست ایران اغلب در دو مسیر موازی پیش می‌رود.
گراجوسکی، نویسنده کتاب روسیه و ایران گفت: در حالی که مقامات غیرنظامی ایران ممکن است برای اصلاحات یا دیپلماسی فشار بیاورد، اما برخی اهداف بلندمدت خود را دنبال می‌کند.
پس از ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران در ماه ژوئیه، ایران وعده پاسخ «قاطعانه» داده است. با این حال، بیش از یک ماه از این عهد می‌گذرد و مقامات آمریکایی بر این باورند که هر روزی که می‌گذرد، احتمال وقوع یک حادثه بزرگ و تشدید تنش کاهش می‌یابد، اگرچه تجهیزات نظامی اضافی آمریکا به عنوان یک عامل بازدارنده تا حدی همچنان در منطقه مستقر هستند.
وضعیتی که خود نشانگر وضعیت موجود است. وضعیتی که ایران را بر سر دوراهی قرار داده است.
