گره گشایی برجام در نیویورک؟
از طرفی حاجت به گفتن نیست که بخش مهمی از مشکلات داخلی به ویژه در حوزه اقتصادی به بحث تحریم‌های بین‌المللی باز می‌گردد و اتفاقا دولت‌های مختلف نیز برنامه‌های خاص خود را برای حل و فصل و فصل این مساله و به طور کل خنثی‌سازی و رفع سازمان تحریم‌های اعمال شده قرار داده‌اند. حال اینکه پزشکیان نیز از همان ابتدا بر لزوم رفع تحریم‌ها و گفتگو و مذاکره شفاف و منطبق بر منافع ملی با غربی‌ها تاکید داشته است. غربی‌ها به‌واسطه اتهامات واهی مبنی بر ارسال موشک‌های بالستیک از سوی ایران به روسیه کشورمان را مورد تحریم قرار داده‌اند. مساله‌ای کاملا غیرواقعی که مشخص نیست غربی‌ها بر اساس چه سند و مدرکی چنین ادعای باطلی می‌کنند. این در حالی است که برجام به‌عنوان توافق بین‌المللی میان ایران و غرب در شرایط کما به سر می‌برد و به قرائت بسیاری از تحلیلگران امید چندانی به احیای آن وجود ندارد و سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه نیز در نخستین نظرات خود پس از وزارت اشاره کرده بود که برجام در شرایط فعلی سخت احیا شود. مساله جایی مهم‌تر و قبل توجه‌تر می‌شود که بدانیم رئیس‌جمهور قرار است یکشنبه هفته آینده برای شرکت در هفتاد و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر خواهد کرد و تبعا در آنجا جدای از سخنرانی در مجمع عمومی و اعلام مواضع در حاشیه این نشست نیز با سران کشور‌های خارجی به‌ویژه اروپایی‌ها به گفتگو و رایزنی خواهد پرداخت. البته پزشکیان در این سفر تنها نخواهد بود و دیپلمات کارکشته و با تجربه‌ای مثل سیدعباس عراقچی در قامت وزیر خارجه را در کنار خود خواهد داشت و عراقچی نیز قطعا برای حل و فصل مسائلی مثل توافق هسته‌ای، روابط دوجانبه و... از ظرفیت دیپلماسی در نیویورک استفاده خواهد کرد. نکته مهم این است که دولت پزشکیان به گفتگو و مذاکره باور دارد؛ اما مذاکره‌ای که منافع و حقوق ملت ایران در آن لحاظ شود و تحریم را از سر ایران بردارد. حال این مذاکره چه با اروپایی‌ها باشد و چه آمریکایی‌ها. چنانکه رئیس‌جمهور در نشست خبری خود نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت: «ما به چارچوب برجام پایبند بودیم و باز هم به‌دنبال حفظ تعهدات هستیم. آن‌ها پاره کردند، ما در چارچوب سازمان انرژی اتمی کار خود را پیش می‌بریم. آن‌ها به تعهدی که نوشتند پایبند باشند ما هم به تعهدات خود پایبند می‌شویم. آن‌ها به حقوق مردم ما احترام بگذارند و برای ایران توطئه نچینند.» لذا به نظر می‌رسد در چنین شرایطی سفر مسعود پزشکیان به نیویورک با دستاورد‌های زیادی همراه باشد. چرا که از سویی نگاه‌های منفی و تحریف شده نسبت به ایران را از بین می‌برد و از طرف دیگر نیز می‌توان از ظرفیت گفتگو با سران کشور‌ها و مقامات دیپلماتیک شرایط را برای احیای برجام یا ایجاد ساز و کار برای رسیدن به یک توافق جامع جدید با هدف رفع تحریم‌ها و تسهیل تجارت ایران با سایر کشور‌ها مهیا کند.
*ظرفیت دیپلماسی
هر چه بیشتر به اواخر شهریورماه می‌رسیم همه نگاه‌ها به مجمع عمومی سازمان ملل، سخنرانی رئیس‌جمهور و رایزنی‌های سیاسی و دیپلماتیک در حاشیه آن دوخته می‌شود. جایی‌که بسیاری از توافقات یا قرار‌ها برای آغاز گفتگو و مذاکرات از آن شروع می‌شود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که گویا اتفاقات مهر ۹۴ و مذاکرات حاشیه سازمان ملل که در ان زمان از سوی محمدجواد ظریف صورت می‌گرفت و در نهایت به انعقاد توافق برجام انجامید. ۹ سال بعد یعنی در مهر ۱۴۰۳ و این بار با حضور سیدعباس عراقچی کلید خواهد خورد. عراقچی که چندی پیش در گفته بود: «ایران آماده برگزاری گفتگو‌های معقول، منطقی و بر اساس احترام متقابل و عزتمند با اروپا برای رفع سوءتفاهم‌ها و برطرف شدن نگرانی‌های ۲ طرف است. اگر اروپا واقعا می‌خواهد اعتمادی ایجاد شود، راه آن گفتگو‌های عزتمندانه و از موضع برابر و بر اساس احترام متقابل است و ما برای گفتگو آمادگی داریم.» در همین راستا وزیر امور خارجه در حاشیه نشست خبری رئیس‌جمهور درباره احتمال آغاز گفتگو‌ها در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل اظهار داشت «در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل برای مذاکرات در خصوص برجام آمادگی داریم. انجام این گفتگو‌ها بستگی به این دارد که شرایط چگونه فراهم شود. به هر حال ما برای آغاز مذاکرات آمادگی داریم و در این رابطه به معاونت سیاسی و بین‌الملل مسئولیت‌هایی واگذار شده است.» به نظر می‌رسد در این سفر پزشکیان عراقچی و سایر تیم دیپلماتیکِ همراه با برنامه مشخصی در نیویورک حاضر شوند و وزیر خارجه نیز به‌گفته خود چند روز بیشتر در نیویورک خواهد ماند و در سطح دیگر دیدار‌ها و رایزنی‌ها را ادامه خواهد داد. حال باید دید در مجموع این سفر چه دستاورد‌هایی برای ایران خواهد داشت و مذاکرات مردان سیاست خارجی دولت جدید تا چه میزان در رفع تنش‌ها، رفع تحریم‌ها و احیای توافق هسته‌ای یا رسیدن به توافقی جدیدی مفید و موثر خواهد افتاد.
*دیدار با مکرون در نیویورک
روز دوشنبه بود که رئیس‌جمهور در نشست خبری با اهالی رسانه دیدار و مذاکره با آمریکا را رد نکرد؛ اما تاکید کرد آمریکا اگر حق و حقوق ما را رعایت کند دعوا نداریم. ما می‌خواهیم در مملکت خود در امنیت رشد کنیم. ما را تهدید و تحقیر نکنند ما زیربار تحقیر نمی‌رویم. در همین راستا نیز پزشکیان در حاشیه صحن علنی مجلس در خصوص شروط خود برای دیدار با مقفامات آمریکایی اظهار داشت: اول این‌ها دوستی خود را ثابت کنند بعد موارد دیگر مطرح می‌شود. وی در خصوص موارد اثبات این دوستی گفت: اول این اوضاع و احوال، تهدید‌ها و جنگ و خونریزی را جمع کنند بعد آن وقت ببینیم چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. رئیس‌جمهور در این باره که از طرف کشور‌های اروپایی درخواست ملاقات و مذاکره داشته بیان کرد: ان‌شاءا... قرار است با مکرون و دبیر شورای اتحادیه اروپا ملاقات کنم.
