شایع‌ترین علل و علائم خارش انگشت دست و پا

خارش مزمن انگشتان دست و پا می‌تواند عارضه‌ای آزاردهنده باشد و زندگی روزمره را دچار مشکل کند. برای درمان مناسب این عارضه که می‌تواند به تنهایی یا همراه با جوش و تاول‌های کوچک رخ دهد ابتدا باید علت آن تشخیص داده شود.

 خارش مزمن انگشتان ممکن است فقط در سطح پوست یا زیر پوست یا فقط در برخی از انگشتان احساس شود و با وجود اینکه اغلب علت نگران کننده‌ای ندارد، اما در برخی موارد ممکن است نشانه‌ای از یک عارضه یا بیماری جدی‌تر باشد که در این صورت به تشخیص صحیح پزشک و درمان مناسب نیاز دارد.

دلایل مختلفی برای بروز این عارضه وجود دارد که شایع‌ترین علل و علائم مربوط به آن به این قرار است:

۱) درماتیت تماسی: درماتیت تماسی یا اگزمای تماسی زمانی رخ می‌دهد که فردی چیزی را که پوستش را تحریک می‌کند لمس کند. در درماتیت تماسی علائمی، چون خارش در انگشتان و کف یا روی دست‌ها، درد یا تورم، لکه‌هایی از خشکی پوست، برآمدگی‌های قرمز کوچک روی پوست، قرمزی یا التهاب ظاهر می‌شوند. اما از آنجا که در طول روز پوست دست در تماس با طیف وسیعی از لوازم و مواد مختلف قرار دارد، ممکن است برای تشخیص آنچه که باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شود به زمان بیشتری نیاز باشد. به طور کلی عطرها، ساعت‌ها و کمربند‌ها و زیورآلات فلزی، کبالت موجود در دئودرانت‌ها و رنگ موها، برخی از کرم‌های دست و مواد ضد عفونی کننده خانگی از عوامل موثر در بروز درماتیت تماسی هستند.

بهترین روش برای جلوگیری از درماتیت تماسی، شناسایی و جلوگیری از تماس با ماده آلرژی‌زا (آلرژن) است. همچنین در صورت تماس با آلرژن می‌توان با استفاده از کرم‌های آنتی‌هیستامین یا دارو‌های خوراکی غیرنسخه‌ای، کرم‌های کورتیکواستروئید و نور درمانی (فتوتراپی) که شامل تابش اشعه ماورابنفش به پوست است، این عارضه را درمان کرد.

۲) اگزمای دیس هیدروتیک: اگزمای دیس هیدروتیک یا "پمفولیکس" که به اگزمای دست و پا نیز شناخته می‌شود اغلب به صورت تاول‌های کوچک، خارش آور و آبدار روی دست‌ها، انگشتان و اغلب در شست پا و پا‌ها ظاهر می‌شود. تصور می‌شود که این عارضه با استرس، تحریک پوستی و آلرژی فصلی مرتبط باشد.

از علائم اگزمای دیس هیدروتیک می‌توان به تاول‌های کوچک و آبدار روی انگشتان، خارش شدید، دردناک شدن پوست، قرمزی و التهاب، پوست زبر و ترک خورده و پوسته پوسته شده اشاره کرد.

مبتلایان به آلرژی فصلی بیش از دیگران احتمال ابتلا به این عارضه را دارند و همچنین احتمال ابتلای زنان دو برابر مردان است.

با استفاده از کمپرس آب سرد در نقاط آسیب دیده پوست به منظور کاهش خارش و تورم، استفاده مداوم از مرطوب کننده برای جلوگیری از خشکی پوست و استفاده از صابون‌ها و شوینده‌های ملایم می‌توان به درمان این نوع از اگزما کمک کرد.

۳) پسوریازیس: پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است که در آن سلول‌های پوستی به سرعت رشد کرده و باعث ایجاد لکه‌های پوسته پوسته، خارش آور و زبر پوستی می‌شوند. این عارضه می‌تواند در نقاط مختلفی از بدن به ویژه در مفاصل و نقاطی همچون انگشتان و ناخن‌ها ایجاد شود.

پسوریازیس علاوه بر خارش پوست و عوارضی همچون قرمزی و التهاب، بروز نقاط پوسته پوسته سفید روی پوست، پوست خشک و ترک خورده و گاهی همراه به خون ریزی و درد در اطراف لکه‌های ملتهب پوستی دارد.

این بیماری پوستی اغلب بسیار سرسخت بوده و یافتن درمانی موثر برای آن دشوار است، اما درمان‌های احتمالی شامل استفاده از دارو‌های خوراکی است که به طور معمول توسط پزشک تجویز می‌شوند.

درمان‌های احتمالی برای این عارضه همچنین شامل کرم‌های کورتیکواستروئید، کرم‌های حاوی مقادیر ویتامین D، کرم‌های اسید سالیسیلیک و فتوتراپی هستند.

۴) نوروپاتی محیطی دیابتی: نوروپاتی محیطی (به علت درگیری اعصاب محیطی) یک بیماری وابسته به دیابت است که در آن سطوح بالای قند خون باعث آسیب‌های عصبی شده که می‌تواند دست و پا را تحت تاثیر قرار دهد.

افراد مبتلا به این بیماری نسبت به لمس انگشتانشان بسیار حساس می‌شوند. دچار بی‌حسی در انگشتان خود شده و در انگشتانشان احساس درد و ضعف می‌کنند.

اگر چه نوروپاتی محیطی وابسته به دیابت قابل درمان نیست، اما درمان‌هایی برای کمک به کاهش علائم و پیشرفت آن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تغییر سبک زندگی مانند ورزش منظم و ترک سیگار، کنترل فشارخون، تثبیت سطح قند خون، استفاده از دارو‌های ضدانعقادی و دارو‌های افسردگی و کرم‌های حاوی کاپسایسین اشاره کرد.

۵) جَرَب یا گال: گال زمانی اتفاق می‌افتد که بندپایی از گروه "هیره‌"ها به نام "هیره خارشی" به پوست فرد نفوذ کرده و در آنجا تخم گذاری کرده و باعث بروز برآمدگی کوچک و خارش آور می‌شود. علائم گال می‌تواند تا هشت هفته پس از تماس فرد با هیره‌های گال ظاهر شود.

هیره‌ها معمولا در مناطقی از پوست مانند فواصل بین انگشتان، دست و پا، ناحیه داخلی آرنج‌ها و زانو‌ها نفوذ می‌کنند. گال عفونتی شایع و بسیار مسری است که از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در کشور‌های در حال توسعه محسوب می‌شود.

از علائم گال می‌توان به ظاهر شدن تاول‌های کوچک یا برآمدگی چرکی بر سطح پوست، ظاهر شدن علامت‌های کوچک و رد‌هایی که هیره‌ها روی پوست به جای می‌گذارند، ضخیم و زبر شدن پوست، تشدید خارش پوست پس از حمام و دوش گرفتنِ شب هنگام اشاره کرد. عفونت گال از طریق تماس پوست با پوست، لباس‌های مشترک و حوله و ملحفه منتقل می‌شود.

برای درمان گال شخص مبتلا باید به پزشک مراجعه کند تا هیره‌ها و تخم‌هایشان را از بین ببرد. هرچند رهایی از شر هیره‌ها دشوار بوده و نیازمند چند دوره درمان است.

به طور کلی می‌توان برای درمان یا جلوگیری از خارش انگشتان مراحل زیر را انجام داد:

- شستن دست‌ها به طور کامل و مرتب با صابون ملایم

- خشک کردن دست‌ها پس از شست و شو

- قرار دادن انگشتان در آب سرد برای از بین بردن خارش

- اجتناب از محصولات مراقبتی پوستی خشن که باعث تحریک پوست می‌شوند

- استفاده از دستکش به هنگام تماس با مواد شیمیایی خشن از جمله شوینده‌ها

- پوشیدن دستکش در هوای سرد و خشک

- مرطوب کردن دست‌ها با کرم‌ها و لوسیون‌های ضد آلرژی

- استفاده از کرم "کالامین" برای تسکین جراحات پوست و خارش و در موارد شدیدتر دارو‌های موضعی مانند کرم‌های کورتیکواستروئید، ضد قارچ و آنتی باکتریال می‌تواند مفید باشد.

اگر درمان‌های موضعی موثر واقع نشد مراجعه به پزشک برای دریافت دارو‌های خوراکی از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، ضد قارچ‌ها، کورتیکو استروئیدها، مهار کننده‌های ایمنی یا "مدولاتور"ها لازم خواهد بود.