از ابوظبی تا واشنگتن/چگونه امارات شریک امنیتی آمریکا شد؟
دیدار شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی، با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌ویژه در واپسین روز‌های ریاست جمهوری بایدن، دارای ابعاد قابل‌توجهی است.
این دو کشور حدود پنج دهه است که روابط نزدیکی با یکدیگر دارند و سالانه بر میزان تبادلات آنان افزوده شده است.
دو مقام ارشد در این دیدار به موضوعات مختلفی اشاره کردند؛ موضوعاتی همچون تقویت روابط اقتصادی، برقراری پیمان‌های دفاعی جدید، ایجاد سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف از جمله زیرساخت‌ها، بازار‌های نوظهور و فناوری. به عنوان مثال در آوریل ۲۰۲۴، مایکروسافت به ارزش ۱.۵ میلیارد دلار در شرکت اماراتی سرمایه‌گذاری کرده است.
طحنون بن زاید، مشاور امنیت ملی امارات، درخصوص همکاری امارات و آمریکا می‌گوید: «هدف دو کشور، تقویت همکاری‌ها، توسعه چارچوب‌های نظارتی، ترویج فناوری‌های جهانی و امکان حضور شرکت‌های خصوصی است.» در ادامه این یاددداشت سعی می‌کنیم به مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده در این دیدار دوجانبه بپردازیم.
جو بایدن و شیخ محمد بن زاید درباره مسائل اقتصادی و تقویت مشارکت اقتصادی پیش روی دو کشور به بحث و تبادل نظر پرداختند. حجم تجارت دوجانبه آمریکا و امارات در سال گذشته بیش از ۴۰ میلیارد دلار بوده و میزان صادرات آمریکا به امارات نیز حدود ۲۶ میلیارد دلار برآورد شده است. در نیمه اول سال جاری حجم تجارت دوجانبه به عدد ۱۹.۶ میلیارد دلار رسیده است. همچنین در سال‌های اخیر میزان سرمایه‌گذاری امارات در آمریکا افزایش چشمگیری داشته است. در این دیدار دو طرف درباره کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا که در سال ۲۰۲۳ با حضور رهبران گروه ۲۰ افتتاح شد، به بحث پرداختند. پیشرفت و توسعه این نوع کریدور‌ها هم برای طرف اماراتی که خود جزئی از کریدور است و هم برای آمریکایی‌ها که دارای منافع اقتصادی در خاورمیانه هستند، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا برقراری این کریدور هزینه تبادلات اقتصادی را کاهش داده و به دنبال آن میزان کارایی را بالا می‌برد. اگر میزان بازیگران و شرکای بین‌المللی آنان افزایش یابد، نقش کریدور‌ها در میزان سوددهی تأثیرگذارتر خواهد بود.
همکاری امنیتی و نظامی واشنگتن-ابوظبی
در حوزه نظامی و امنیتی، امارات متحده عربی و ایالات متحده آمریکا همکاری‌های گسترده‌ای با یکدیگر دارند. در دوره‌های مختلفی از تاریخ که نیرو‌های آمریکایی در خاورمیانه (به‌ویژه در افغانستان و عراق) حضور داشته‌اند، سربازان اماراتی در کنار آنان به نقش‌آفرینی پرداخته‌اند. امارات یکی از معدود کشور‌های خاورمیانه‌ای است که در ائتلاف‌های امنیتی آمریکا حضور داشته است. انعقاد قرارداد دفاعی در سال ۲۰۱۷ میان امارات و آمریکا، عمق همکاری آنان را به‌خوبی نشان می‌دهد. اخیراً اماراتی‌ها سفارش ۹۵ فروند هواپیمای بوئینگ به طرف آمریکایی داده‌اند و این موضوع نیز نشان از سطح تبادلات صنعت دفاعی دو کشور دارد. بایدن و محمد بن زاید با در نظر گرفتن نقش کریدور‌ها و ثبات منطقه، بر اهمیت ایجاد امنیت در مسیر دریایی تأکید کردند.
دو طرف در گفت‌وگوهایشان، توجه به مسائل زیست‌محیطی و فناوری را خاطرنشان کردند. در گذشته، همکاری گسترده آمریکا با متحدان خاورمیانه‌ای بیشتر بر اساس نیاز به انرژی‌های تجدیدناپذیر، نوسان پیدا می‌کرد؛ اما امروزه با توجه به نیاز بشر به انرژی‌های پاک، همکاری‌هایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر میان آمریکا و امارات در جریان است. به همین علت، امارات، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی در آمریکا را (به‌ویژه در زمینه رشد هیدروژن) افزایش داده است. بایدن و شیخ محمد بن زاید برای بهبود وضعیت تسریع انرژی پاک، کاهش متان در داخل کشورهایشان و همچنین توسعه همکاری در بخش همکاری‌های اقلیمی با دیگر کشور‌ها را پیشنهاد دادند. با توجه به آمار رسمی، دو کشور ۱۰۰ میلیارد دلار در حوزه انرژی پاک سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در حوزه فناوری، به‌عنوان‌مثال، هر دوی آنان جزو اعضای پیمان آرتمیس هستند و در این زمینه، اکتشافات و همکاری‌هایی با یکدیگر داشته‌اند.
از جنگ غزه تا ادعا در مورد جزایر سه‌گانه ایران
اتفاقات رخ‌داده در منطقه خاورمیانه، نقش امارات را به‌عنوان یکی از متحدان آمریکا در این حوزه تحت‌الشعاع قرار داده است. از زمان شروع جنگ اسرائیل با غزه، اماراتی‌ها کمک‌های بشردوستانه و درمانی به مردم غزه اعطا کرده‌اند. هرچند ابوظبی-واشنگتن درباره قضیه جنگ غزه، نظر مشترکی ارائه دادند و بر تعهدشان برای پایان دادن هرچه سریع‌تر به این جنگ و آزادی گروگان‌ها بر اساس قطعنامه ۲۷۳۵ شورای امنیت سازمان ملل متحد تأکید کردند. هردوی آنان برای آنکه به این درگیری و جنگ قدیمی پایان دهند، راه‌حل تشکیل دو دولت را پیشنهاد دادند. علاوه بر مسئله فلسطین، مناقشه سودان نیز در جلسه مطرح شد. طی چند سال اخیر، سودان درگیر جنگ داخلی بوده و همین موضوع سبب شده ناامنی به‌صورت فراگیر در این کشور رخنه کند. بایدن و محمد بن زاید با توجه به حفظ منافع خود در آفریقا، راه‌حل‌هایی را برای کاهش تنش و از بین بردن ریشه‌های شبکه‌های تروریستی در سودان ارائه دادند. در ادامه، آنان درباره اختلافات ایران و امارات بر سر جزایر سه‌گانه به تبادل نظر پرداختند و برگزاری مذاکرات دوجانبه یا تشکیل دادگاه بین‌المللی را بهترین گزینه برای حل این مشکل پیشنهاد دادند.
کمرنگ شدن نقش آمریکا در خاورمیانه دور از انتظار است
سفر محمد بن زاید به واشنگتن، نشان از چشم‌انداز روابط پیچیده دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، نظامی، زیست‌محیطی، فناوری و دیپلماتیک دارد. دیدار روز دوشنبه، نهمین جلسه‌ای بود که دو رهبر طی دو سال گذشته برگزار کرده‌اند. آنان در تمامی این جلسات به اهمیت همکاری‌هایشان در زمینه‌های مختلف اشاره کرده‌اند و در برخی از این زمینه‌ها مانند توجه به سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی پاک و مبارزه با تروریسم، یکدیگر را تشویق کرده‌اند. بنابراین، آن سناریویی که طی چند سال گذشته به کمرنگ شدن نقش آمریکا در خاورمیانه اشاره می‌کرد، با توجه به حضور تأثیرگذار آمریکا در خاورمیانه و برقراری قرارداد‌ها و توافق‌نامه‌ها با متحدانش در این منطقه، دور از انتظار است. حتی آمریکایی‌ها، علاوه بر روابط سنتی، در حوزه‌های نوظهور نیز در حال برقراری روابطی عمیق با هم‌پیمانان خود هستند.
