غلامعلی رجایی در پاسخ به این سوال که آیا علت نگاه منفی مردم به پدیده آقازادگی، عملکرد خودشان است یا بیاعتمادی به مسئولان گفت: هر دو است اما دلیل دیگر هم جاافتادن اخبار زرد در میان مردم است، گاهی مواردی را به شخصی منصوب میکنند که ربطی به او ندارد. مدتها یک مداحی را که در اردبیل فوت شده بود، به عنوان داماد نعمت زاده مطرح میکردند در حالی که ربطی به او نداشت.
ردپای «آقازاده ها» در سیاست، اقتصاد، فرهنگ و…آنقدر پررنگ شده است که گاها تبدیل به یک بحران میشود و حساسیت جامعه را بر میانگیزد، اما علت این حساسیت چیست و مسیر نظارت بر ورود آقازادگان و عملکرد آنها چیست؟
مهدی کلهر، مشاور احمدی نژاد معتقد است «آقازادهها همچون درب مساجد هستند نه، کندنیاند و نه سوزاندی، بلکه باید زیر نگاه تیزبین حکومت، برای منافع عامه مردم این درهای غیرقابلتعویض و تخریب به موقع باز و بسته شوند.» وی این هشدار را هم میدهد که «آقازادهها اگر یله و رها شوند، هسته مافیاهای قدرت و محور مافیاهای ثروت میشوند»
محمد عطریانفر، عضو حزب کارگزاران نیز حواشی پیرامون دولت پزشکیان را در مسیر تخریب این دولت نوپا میداند و میگوید؛ «در رابطه با دولت آقای پزشکیان من هیچ عارضه آقازادگی از جنس مخرب و آلوده تاکنون مشاهده نکردهام.» »
ناصر ایمانی، فعال اصولگرا از افراط گرایی انتقاد میکند و میگوید؛ «منسوبان شایسته مسئولان باید از حَیّزِ انتفاع ساقط شوند؟ این چه منطقی است»
محسن کوهکن، دیگر فعال اصولگرا نیز نسبت به سوءاستفاده از فرزندان مسئولان هشدار میدهد و میگوید؛ «افراد سوءاستفادهچی اینها را طعمه قرار دادند، به وسیله آنها سوءاستفادههایی کردند و نهایتاً وقتی این مسئله مشخص شده، به آبرو و حیثیت مقامات هم لطمه زده است.»
مساله آقازادگی در شرق بیشتر از غرب دیده میشود چون قانون بعد از افراد است
در همین راستا، غلامعلی رجایی، فعال سیاسی اصلاحطلب، درباره ورود آقازادهها به سیاست در ایران گفت: من فکر میکنم این موضوع یک ارتباطی به توسعه یافتگی دارد و بیشتر در جوامع جهان سوم و شرق است. در غرب به دلیل حکمفرما بودن قانون مسئله آقازادگی کمتر دیده میشود اما در شرق و مدیترانه قانون بعد از افراد است. البته یک استثنائاتی وجود دارد و شما مشاهده میکنید که بارها در پاکستان نخست وزیر محاکمه و برکنار شده است، چیزی که ما در ایران نمونه آن را مشاهده نکردیم. ماجرای حصر هم طبق قانون انجام نشده و آقایانی که در حصر هستند نیز گفتند که محاکمه کنید و این حصر طولانی بدون محاکمه معنا ندارد.
وی گفت: تا زمانی که این ماجرا تبدیل به فرهنگ نشود و قانون بعد از افراد نباشد، در بر روی یک پاشنه میچرخد. این ویژگی نیاز به جناح و سلیقه خاصی ندارد. همچنین علاوه بر حوزههای سیاسی و اقتصادی در نهادهای دینی هم مشاهده میشود. در جوامع غربی هم این پدیده دیده میشود مانند دور قبل ترامپ برای بایدن مطرح کرد و سعی شد برای او پاشنه آشیل درست کند که موفق نشد.
باید قانون شود که نزدیکان مسئولان حق پست گرفتن ندارند
این فعال سیاسی اصلاحطلب با بیان اینکه در کشورهایی که قانون بعد از افراد باشد، ممکن است یک فردی که داماد، خواهرزاده، برادرزاده و… است در دولت نفوذ کند و الآن نیز خبرهای خوبی درباره خانواده شهید رئیسی بیرون نمیآید، گفت: خانم ایشان درباره برخی از وزرا دخالت میکرد که از سوی حاکمیت به آقای رئیسی اخطار داده شد، حتی دامادها هم در دولت دخالت میکردند. این که میگویم خبر دقیقی است، من شنیدم مادر یکی از داماد نیز دخالتهایی کرده است. بنابراین، تا زمانی که قانون حاکم نشده و این مسئله تبدیل به فرهنگ نشود ما شاهد تبعات و پس لرزههای آن هستیم.
رجائی گفت: البته رسانهها و نهادهای حاکمیتی و قانونی در این زمینه بسیار موثر هستند، مثلا قانون شود که نزدیکان مسئولان حق پست گرفتن ندارند و باید برای ایران همچین سیاستی در نظر گرفته شود. در برخی از موارد دیدم که طرف همسر خودش را به عنوان مشاور استخدام کرده است بنابراین باید با قانون و آیین نامه منع و نظارت شود.
آقازادههای شهیدان رجایی و بهشتی وارد مناصب دولتی نشدند
وی گفت: نقش رسانهها در افشای این موارد خیلی مهم است، من بر این باور نیستم که فرزند یک مسئول حق زندگی ندارد اما حق برخورداری از رانت را ندارد وباید مانند بقیه زندگی کند. اما اینکه از رانت و قدرت استفاده کنند، در سفرهای خارجی حضور داشته باشند و معادلات اقتصادی و اختصاصی برای خود ایجاد کند اشتباه است. در دوران زندگی شهید بهشتی و شهید رجایی از حضور آقازادهها پرهیز میکردند، شما ببینید مطلقا خبری از آقازاده شهید رجایی نیست و هیچ سمت دولتی ندارد. فرزندان شهید بهشتی هم وارد مناصب دولتی نشدند. یک زمانی به محمدرضا بهشتی پیشنهاد دادیم که به عنوان مشاور آقای هاشمی حضور پیدا کند اما او حتی سمت مشاورهای هم قبول نکرد. این فرزندان الگوهای خوبی است که فرزندان مسئولان باید آن را رعایت کنند.
رجایی گفت: رسانهها و مجلس باید قاعدتا برای آنان که فعالیت اقتصادی انجام میدهند قانون از کجا آوردهای را دنبال کنند و ببیند آن ثروت افسانهای را چطور به دست آوردند. اگر از راههای غیر قانونی به دست آوردند به گوش مردم برسانند و بر اساس ساز و کارها با آنان برخورد کنند. صرف آقازادگی دلیل محرومیت نیست و برخی از آنان افراد شایستهای هستند اما به دلیل اپیدمی بودن پدیده آقازادگی خود مسئولان رعایت کنند. وقتی مصدق نخست وزیر شد به پسرش گفت کنار بکشد تا شایعه نشود پسر نخست وزیر مسئولیت دارد و باید از مافوق بر روی این پدیده نظارت شود و نهادهای نظارتی باید آنان را برخورد کنند.