بازی پنهان پوتین از قلب قاره سیاه تا دریای سرخ
وال استریت ژورنالبا انتشار گزارشی اختصاصی مدعی شود: «ویکتور بوت، دلال روسی سلاح که به «تاجر مرگ» نیز معروف است، تقریباً دو سال پیش به ازای آزادی بریتنی گریر، ستاره بسکتبال آمریکایی از زندان ایالات متحده آزاد شد. گفته می‌شود او بار دیگر به میدان تجارت بازگشته و تلاش دارد تا میانجیگری ارسال تسلیحات سبک به یمن را اجرایی کند. این مرد ۵۷ ساله که ظاهراً زندگی‌اش الهام بخش فیلم هالیوود سال ۲۰۰۵ با نام "ارباب جنگ" با بازی نیکلاس کیج بود، دهه‌ها را صرف فروش سلاح‌های ساخت شوروی در آفریقا، آمریکای جنوبی و خاورمیانه کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۸ در ایالات متحده بازداشت شد.»
پشت پرده معامله سلاح در یمن
وال استریت ژورنال در ادامه یادداشت خود مدعی شد، «ویکتور بوت پس از آزادی به حزب راست افراطی طرفدار کرملین پیوسته و در سال ۲۰۲۳ در مجلس محلی پیروز شد و ظاهراً ورق زندگی‌اش به عنوان دلال سلاح برگشته است. با این همه آنگونه که وال استریت ژورنال به نقل از یک مقام امنیتی اروپا و سایر منابع آشنا ادعا کرده است، ماه اوت زمانی که نمایندگان یمن برای خرید ۱۰ میلیون دلار سلاح خودکار به مسکو سفر داشتند، با او دیدار کردند.»
به نوشته این نشریه «نقل و انتقالات بالقوه تسلیحاتی که هنوز تحویل داده نشده‌اند، بسیار کمتر از فروش موشک‌های ضدکشتی یا ضدهوایی روسیه است، تجهیزاتی که می‌تواند تهدیدی قابل توجه برای ارتش ایالات متحده جهت محافظت از کشتی‌های بین‌المللی در برابر حملات یمن باشد. دولت بایدن نگران است که روسیه چنین تسلیحات پیشرفته‌ای را در اختیار یمن قرار دهد تا بدین طریق حمایت واشنگتن از اوکراین را تلافی کند، اما هیچ مدرکی مبنی بر ارسال موشک‌ها یا دست داشتن بوت در چنین معامله‌ای وجود ندارد. با این حال، به ادعای وال استریت ژورنال حتی ارسال تسلیحات کوچک به یمنی‌ها نیز با مخالفت واشنگتن مواجه خواهد شد، زیرا ایالات متحده یمن را در لیست سیاه خود قرار داده است.»
بازی پنهان مسکو
از همین روبه ادعای واشنگتن، تسلیح دشمن در مناقشه خاورمیانه نشان دهنده تمایل روسیه به تشدید تنش‌هاست، بازیگری که رابطه‌ای نزدیک با ایران برقرار کرد، اما حالا در میانه تنش میان ایران و اسرائیل تلاش دارد تا خود را از آتش دور نگاه دارد. استیو زیسو، وکیل نیویورکی که وکالت بوت در ایالات متحده را بر عهده داشت، از گفتگو در مورد اینکه آیا موکلش با یمنی‌ها ملاقات کرده است یا خیر، خودداری کرد. زیسو گفت: «ویکتور بوت بیش از بیست سال است که در حوزه‌های تجارت و حمل و نقل فعالیت نکرده است. اما اگر دولت روسیه به او اجازه دهد تا انتقال تسلیحات به یکی از دشمنان آمریکا را تسهیل کند، نمی‌توان به ماموریتش خرده گرفت، چرا که او همان کاری را می‌کند که آمریکا در ارتباط با اوکراین انجام می‌دهد.»
به ادعای منابع آگاه، «معامله تسلیحات سبکی که گفته می‌شود بوت واسطه آن بوده، با دو نماینده یمنی‌ها انجام شده؛ همان‌هایی که تحت پوشش خرید سموم و وسایل نقلیه به مسکو سفر کرده و از کارخانه لادا بازدید کرده‌اند. منابع آگاه نمی‌دانند که آیا توافق مذبور به دستور کرملین انجام شده یا مسکو به طور ضمنی آن را تایید کرده است. در حالی که یمنی‌ها به دنبال تسلیحات ساخت روسی بوده‌اند، وال استریت ژورنال نتوانست منبع مشخصی برای تامین برنامه‌ریزی شده چنین سلاح‌هایی بیابد. همزمان سخنگوی یمنی‌ها از اظهارنظر در این باره خودداری کرد. کرملین نیز ساکت است. با این همه به ادعای یک مقام اروپایی و یک منبع آگاه، دو محموله اول مورد توافق عبارت است از تسلیحاتی‌ای کی-۷۴ که نسخه‌های ارتقا یافته تفنگ‌های‌ای کی ۴۷ هستند. با این همه به ادعای ناظران، یمنی‌ها درباره سایر سلاح‌هایی که روس‌ها حاضر باشند آن را به طور بالقوه بفروشند، از جمله موشک‌های ضدتانک کورنت و سلاح‌های ضدهوایی رایزنی‌هایی داشته‌اند. یمنی‌ها گفتند که این محموله‌ها می‌تواند از اوایل اکتبر به بندر حدیده تحت پوشش مواد غذایی ارسال شود، جایی که روسیه قبلاً چندین محموله غله را فرستاد.»
رد پای دلال سلاح از قلب قاره سیاه تا خاورمیانه
زمانی که بوت دسامبر ۲۰۲۲ در جریان مبادله زندانیان آزاد شد، مقامات کاخ سفید حکم به آزادی‌اش را تصمیمی دشوار، اما تنها راه برای خارج کردن گرینر از مستعمره کیفری روسیه توصیف کردند. آن‌ها تأکید داشتند که بوت قبلاً ۱۲ سال در زندان‌های ایالات متحده سپری کرده است. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی در آن بازه زمانی گفت که دولت ایالات متحده خطرات آزادی بوت را قبل از مبادله ارزیابی کرده و به این نتیجه رسیده که چنین ریسک پذیری قابل قبول است. سالیوان گفت: «ما معتقدیم که می‌توانیم این چالش‌ها را مدیریت کنیم، اما به طور مداوم در برابر هرگونه تهدیدی که ویکتور بوت ممکن است برای آمریکایی‌ها، برای ایالات متحده در آینده ایجاد کند، هوشیار خواهیم ماند». مشاور امنیت ملی آمریکا در ادامه گفت «به این نکته اشاره می‌کنم که در روسیه فضا برای مانور قاچاقچیان اسلحه و مزدوران فراهم است». سخنگوی شورای امنیت ملی به درخواست‌ها برای اظهارنظر در مورد فعالیت‌های فعلی بوت پاسخی نداد.
بوت از زمان آزادی از زندان، اغلب در تلویزیون روسیه به عنوان مفسر سیاست این کشور و منتقد ایالات متحده ظاهر شده؛ آمریکایی که به ادعای بوت مصمم به تجزیه روسیه است. همچنین گهگاه در رسانه‌های روسیه از او به عنوان کارشناس تجارت سلاح یاد می‌شود. بوت در یکی از برنامه‌ها گفت که تصویری از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را در طول دوران حبس خود در ایالات متحده روی دیوار سلول خود نگه داشته و قویاً از حمله به اوکراین حمایت کرده است. فروش سلاح به یمن (ادعایی) می‌تواند موجب شود تا او تیتر یکی از بحث برانگیزترین تجارت‌های جهانی با مشتری خاص تبدیل شود.
بوت در سال ۱۹۶۷ در دوشنبه، تاجیکستان، که در آن زمان بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود، به دنیا آمد، بر اساس سوابق رسمی، دلال سلاح روسی ابتدا به عنوان مترجم نظامی خدمت می‌کرد و فرانسه، انگلیسی، عربی، فارسی و پرتغالی را یاد می‌گرفت. او در طول جنگ داخلی دهه ۱۹۸۰ برای کمک به نیرو‌های آنگولا به آن منطقه اعزام شد. پس از انحلال بلوک کمونیست در سال ۱۹۹۱، بوت هواپیما‌های باری نظامی روسیه را خریداری و از آن‌ها برای انتقال نیرو‌های حافظ صلح سازمان ملل در آفریقا استفاده کرد. اولین بار پس از اینکه ایالات متحده در سال ۲۰۰۵ او را به دلیل تجارت اسلحه با چارلز تیلور، رئیس جمهور سابق لیبریا و مجرم جنگی محکوم کرد، در معرض دید عموم قرار گرفت. کارشناسان سازمان ملل همچنین او را به نقض تحریم‌های تسلیحاتی بین‌المللی علیه آنگولا و جمهوری دموکراتیک کنگو متهم کردند. بوت که در سال ۲۰۰۸ در یک عملیات سریع در تایلند توسط ماموران اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده که خود را به عنوان شورشیان چپ کلمبیایی معرفی می‌کردند دستگیر شد، در سال ۲۰۱۱ به جرم توطئه برای کشتن آمریکایی‌ها و تلاش برای فروش سلاح به شورشیان کلمبیایی به تحمل ۲۵ سال زندان محکوم شد. حالا ادعا می‌شود که میانجی فروش سلاح روس‌ها به یمن است، گروهی که به ادعای وال استریت ژورنال از فردای ۷ اکتبر به کشتی‌های اسرائیلی و متحدانش دریای سرخ و باب المندب حمله کرده‌اند، این گروه همزمان بار‌ها مواضع تل‌آویو را هدف قرار دادند.
