گزینه‌های اسرائیل برای پاسخ دادن به ایران چیست؟
«(رژیم) اسرائیل قول داده است که حمله موشکی گسترده هفته گذشته ایران را تلافی کند. نحوه انجام این کار مستلزم ریسک بزرگی است و می‌تواند عواقب بزرگی برای خاورمیانه و جهان داشته باشد.»
آسوشییتدپرس با این مقدمه درباره دور جدیدی از تنش میان تهران-تل آویو می‌نویسد: گزینه‌های اسرائیل از حملات نمادین به اهداف نظامی گرفته تا حملات فلج‌کننده به صنعت نفت حیاتی ایران یا تأسیسات هسته‌ای را شامل می‌شود. انتظار می‌رفت شدت و زمان هر حمله تلافی جویانه در دستور کار نشست برنامه ریزی شده این هفته در پنتاگون بین وزیر دفاع اسرائیل و همتای آمریکایی اش قرار گیرد. اما اواخر روز سه شنبه، پنتاگون اعلام کرد که این نشست به طور ناگهانی به تعویق افتاد. در نشانه‌ای از اختلاف نظر احتمالی بر سر رویکرد صحیح، جو بایدن قبلاً از اسرائیل خواسته است که به برنامه هسته‌ای ایران ضربه نزند و آن را از ضربه زدن به تاسیسات نفتی ایران منصرف کرده است.
آسوشیتدپرس با دو نخست وزیر سابق اسرائیل و دیگر کارشناسان صحبت کرد تا گزینه‌های اسرائیل را بررسی کند. اجماع گسترده‌ای وجود دارد که اسرائیل باید پاسخ دهد، اما اختلاف نظر عمیقی بر سر بهترین راه برای انجام این کار وجود دارد. ایهود اولمرت، نخست وزیر سابق، به AP گفت: «مسأله این نیست که آیا اسرائیل تلافی خواهد کرد یا پاسخ خواهد داد. سوال این است که چگونه؟»
چرا اسرائیل ایران را تهدید می‌کند؟
اسرائیل و ایران برای سال‌ها درگیر یک جنگ سایه تلخ بوده‌اند، عمدتاً از طریق نبرد‌های اسرائیل علیه گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران در سراسر منطقه. اسرائیل همچنین مظنون به ترور دانشمندان هسته‌ای و انجام حملات به تاسیسات هسته‌ای ایران بوده است، اما به ندرت دست داشتن در این قبیل عملیات‌ها را تایید کرده است.
درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل بسیار نادر بوده است. اما اوضاع پس از حمله حماس از نوار غزه به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تغییر کرد و حزب الله روز بعد شروع به شلیک موشک به اسرائیل کرد. حماس و حزب الله مورد حمایت ایران هستند.
در ماه آوریل، ایران بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشک را به سمت اسرائیل شلیک کرد که پاسخی به بمباران ساختمان دیپلماتیک ایران در سوریه بوده است. تقریباً همه موشک‌های پرتاب شده از سوی ایران دچار نقص یا رهگیری شدند و اسرائیل با یک حمله محدود پاسخ داد تا نشان داده باشد که به دنبال تشدید تنش نیست.
پس از حمله هفته گذشته ایران، اسرائیل نشان داد که پاسخ بعدی آن متفاوت خواهد بود. ایران اعلام کرد که رگبار حداقل ۱۸۰ موشک بالستیک برای انتقام از یک سری حملات اسرائیل علیه متحدان نزدیک خود، حماس و حزب الله، از جمله سیدحسن نصرالله بوده است.
اگرچه این موشک‌ها خسارات یا تلفات کمی به بار آوردند، اما بنیامین نتانیاهو نخست وزیر گفت که ایران مرتکب اشتباه بزرگی شده است و تاوان آن را خواهد داد. اعضای ائتلاف تندرو او خواستار واکنشی تند شده اند.
اسرائیل چه گزینه‌هایی دارد؟
اسرائیل طیف وسیعی از اهداف را در اختیار دارد از ساختمان‌های دولتی و پایگاه‌های نظامی ایران گرفته تا تأسیسات نفتی حساس گرفته تا تأسیسات هسته‌ای به شدت مستحکم‌شده در اعماق زمین. حمله به هر نقطه از ایران یک چالش لجستیکی برای اسرائیل است. هواپیما‌های جنگی باید بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر (حدود ۱۰۰۰ مایل) به سمت هدف خود پرواز کنند که به عملیات سوخت‌گیری در هوای پیچیده، احتمالاً بر فراز آسمان‌های متخاصم، نیاز دارد. هرگونه حمله همچنین به معنای مقابله با سامانه‌های پدافند هوایی ساخت روسیه است.
به یاد داشته باشید که ایران ۱۵۰۰، ۱۶۰۰ کیلومتر (حدود ۱۰۰۰ مایل) با اسرائیل فاصله دارد و شما کشور‌هایی در این بین دارید - اردن، عراق، عربستان سعودی. برخی با هم دوست و برخی از آن‌ها دشمن هستند. اولمرت که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ نخست وزیر اسرائیل بوده می‌گوید که اسرائیل توانایی مقابله با این چالش‌ها را دارد: «ما توانایی‌های زیادی داریم. من مطمئن نیستم که افشای آن‌ها عاقلانه و مسئولانه باشد.»
حتی اگر اسرائیل امکانات را داشته باشد، ملاحظات دیپلماتیک وجود دارد. حمله به بخش نفت، ستون فقرات اقتصادی ایران، یا به برنامه هسته‌ای تقریباً به طور قطع با پاسخ ایران روبه رو خواهد شد و خطر تشدید بیشتر تنش را افزایش می‌دهد. چنین حملاتی می‌تواند بازارهای جهانی نفت را متزلزل کند و اقتصاد ایالات متحده را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری متزلزل کند. چنین حملاتی همچنین می‌تواند خطر تلافی جویانه ایران را نه تنها علیه اسرائیل، بلکه علیه نیرو‌های آمریکایی مستقر در منطقه یا کشور‌های عربی خلیج فارس همسو با غرب داشته باشند. مناهم مرهاوی، کارشناس مسائل ایران در دانشگاه عبری بیت المقدس، می‌گوید: «بر خلاف لبنان و غزه، هر حمله اسرائیل به ایران بازتاب بین المللی و جهانی دارد.
پس اسرائیل چگونه پاسخ خواهد داد؟
رهبران سابق در مورد مسیری که اسرائیل باید انتخاب کند، اختلاف نظر دارند. اولمرت می‌گوید که حمله به چندین هدف نظامی که در سراسر قلمرو وسیع ایران گسترده شده است، برای ارسال پیام کافی است. او گفت، هدف این است که نشان دهد اسرائیل می‌تواند در هر مکان و هر زمان حمله کند. او گفت: «این دقیقاً همان چیزی است که بازدارندگی دارد.»
اولمرت ضربه زدن به بخش نفت ایران را تشدید غیرضروری تنش خواند و افزود: چنین اقدامی قطعا پاسخی را به دنبال دارد و ضربه زدن به برنامه هسته‌ای ارزش ریسک را ندارد. این نه تنها باعث تلافی ایران می‌شود، بلکه شانس موفقیت نیز نامشخص است. تلاش برای حمله به برنامه هسته‌ای یک اشتباه خواهد بود.
یائیر لاپید، نخست‌وزیر سابق، معتقد است که اسرائیل باید به زیرساخت‌های صنعت نفت ایران ضربه بزند. لاپید که در سال ۲۰۲۲ نخست‌وزیر بود، در پاسخ کتبی به سؤال آسوشیتدپرس گفت: «این دردناک‌ترین هدف برای رژیم ایران است.» وی با بیان اینکه «حمله موشکی بالستیک ایران علیه اسرائیل باید با پاسخ قاطعانه مواجه شود»، افزود: ایران باید درک کند که «هزینه بالایی برای تجاوزات منطقه‌ای آن وجود دارد.»
لاپید در مصاحبه با سایت خبری اسرائیلی Ynet گفته بود که حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران تنها باید در قالب یک ائتلاف بین المللی با هماهنگی با ایالات متحده انجام شود.
نفتالی بنت، سلف لاپید به عنوان نخست‌وزیر، موضع سخت‌تری اتخاذ می‌کند و می‌گوید اکنون زمان آن است که اسرائیل پروژه هسته‌ای ایران را بمباران کند. بنت در ویدئویی که روز سه‌شنبه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، گفت که ایران و متحدانش ضعیف شده‌اند و اسرائیل شانس کمی برای وارد کردن ضربه قاطع به رهبری، اقتصاد و برنامه هسته‌ای ایران دارد. بنت گفت: ما نباید به پایگاه‌های نظامی ایران یا اقدامات پر سر و صدا و در عین حال بی‌معنی که فقط برای رساندن پیام است بسنده کنیم. زمان ارسال چنین پیام‌هایی به پایان رسیده است.
