آیا اپل قاتل شبکه‌های اجتماعی است؟!
اپل امسال با انتشار iOS ۱۸، جدیدترین نسخه سیستم‌عامل موبایل خود، توجه زیادی را به ویژگی‌های هوش مصنوعی آن جلب کرد، اما یکی از تغییرات کوچک آن کمتر موردتوجه قرار گرفت. این تغییر کوچک در ویژگی نه‌چندان شناخته‌شده‌ای اتفاق افتاده که به کاربران امکان به اشتراک گذاشتن فهرست‌های تماس خود با برنامه‌های مختلف را می‌دهد؛ البته ممکن است چنین تغییری در آینده مهم‌تر شود.
این ویژگی که برخی توسعه‌دهندگان آن را «همگام‌سازی تماس» (contact sync) می‌نامند، در رشد بسیاری از اپلیکیشن‌های شبکه اجتماعی و پیام‌رسان در دو دهه گذشته نقش حیاتی ایفا کرده؛ مثلاً اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام، واتساپ و اسنپ‌چت از طریق اتصال سریع کاربران آیفون به میلیون‌ها کاربری که از قبل می‌شناخته‌اند، افراد جدیدی به کاربران آیفون برای دنبال‌کردن آن‌ها، پیشنهاد داده‌اند. موفقیت اولیه این اپلیکیشن‌ها کمکشان کرد به‌سرعت در رتبه‌های بالای فروشگاه App Store قرار بگیرند.
اکنون برخی توسعه‌دهندگان نگران‌اند که ممکن است طراحی و ساخت موفقیت‌آمیز اپلیکیشن‌های جدید برای آن‌ها دشوارتر شود. «نیکیتا بئر» (Nikita Bier)، مؤسس استارت‌آپ و مشاور، که چندین برنامه محبوب و پرطرفدار برای جوانان ساخته و فروخته است، تغییرات iOS ۱۸ را «پایان دنیا» توصیف کرده و گفته شاید این تغییرات اپلیکیشن‌های اجتماعی مبتنی‌بر ایجاد ارتباط بین افراد و دوستان را از همان ابتدا شکست بدهد.
به نظر اپل این تغییرات برای حفظ حریم خصوصی کاربران مفید است، اما رقبایش معتقدند این تغییرات اقدامی زیرکانه کوپرتیتونشین‌ها برای آسیب‌زدن به رقباست
آیا اپل واقعاً قصد نابودی شبکه‌های اجتماعی را دارد؟
تغییرات مربوط به اشتراک‌گذاری مخاطبین در iOS ۱۸ بدون شک کار را برای برخی اپلیکیشن‌های نوپا سخت‌تر خواهد کرد. در دنیایی که کسب موفقیت برای اپلیکیشن‌های کوچک سخت‌تر است، این به نفع شرکت‌های بزرگی مانند فیسبوک و اینستاگرام که قبلاً اثرات شبکه‌ای خود را ایجاد کرده‌اند و نیازی به دریافت مجوز کاربران برای ادامه جمع‌آوری مخاطبین ندارند.
به نظر می‌رسد ممکن‌کردن کنترل بیشتر کاربران اپل بر مخاطبینی که به اشتراک گذاشته شده‌اند، رویکرد درستی است. در ضمن اپلیکیشن‌هایی که از کاربران می‌خواهند کل لیست مخاطبین خود را در اختیارشان بگذارند، ممکن است حریم خصوصی آن‌ها را نقض کنند. (شاید خود شما هم دوست داشته باشید از این ویژگی استفاده کنید تا از اشتراک‌گذاری مخاطبین حساس و اشترا منابع محرمانه با ده‌ها اپلیکیشن اجتماعی و پیام‌رسانی که استفاده می‌کنید، جلوگیری شود.)
این موضوع عمدتاً نشان می‌دهد شرکت‌های قدرتمندی مانند اپل چقدر نفوذ دارند و چگونه حتی تغییرات کوچک در محصولات اپل می‌تواند اثرات بزرگی در سایر صنایع فناوری ایجاد کند. همچنین این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد بسیاری از شرکت‌های فناوری و نهاد‌های قانون‌گذاری در تلاش‌اند تعادلی بین افزایش رقابت و حفاظت از حریم خصوصی پیدا کنند.
سال‌هاست نحوه اشتراک‌گذاری مخاطبین در دستگاه‌های iOS به این شکل است که اپلیکیشن می‌تواند پیامی به نام «درخواست دسترسی به داده» (data access prompt) را نمایش دهد که درخواست دسترسی به مخاطبین کاربر را دارد؛ قبلاً اگر کاربر موافقت می‌کرد، توسعه‌دهنده اپلیکیشن فهرستی از تمام مخاطبین در دفترچه آدرس آن کاربر و سایر اطلاعات ذخیره‌شده در کارت‌های تماس او مانند شماره تلفن‌ها و آدرس‌های ایمیل را دریافت می‌کرد. سپس توسعه‌دهندگان اپلیکیشن می‌توانستند از این اطلاعات برای ساخت نمودار اجتماعی (نقشه‌ای از ارتباطات کاربران سراسر جهان در شبکه اجتماعی آنلاین) کاربران یا پیشنهاد حساب‌های دیگری برای دنبال‌کردن استفاده کنند.
در iOS ۱۸، کاربرانی که اجازه دهند برنامه‌ای به مخاطبین آن‌ها دسترسی پیدا کند، پیام دومی دریافت می‌کنند که به آن‌ها اجازه می‌دهد مخاطبان موردنظرشان برای به اشتراک‌گذاری را انتخاب کنند. کاربران این نسخه از iOS می‌توانند به‌جای اشتراک‌گذاری کل دفترچه آدرس، فقط چند مخاطب را با انتخاب تک‌به‌تک به اشتراک بگذارند.
توجیه‌های اپل برای محدودکردن دسترسی شبکه‌های اجتماعی به مخاطبان در iOS ۱۸
دلیلی که اپل برای این تغییرات ساده اعلام کرده، عبارت است از اینکه؛ کاربران نباید مجبور به انتخاب بین همه یا هیچ باشند. بسیاری از کاربران صد‌ها یا هزاران مخاطب دارند که شاید نمی‌خواهند برخی از آن‌ها را به اشتراک بگذارند (مثلاً پزشک، پارتنر سابق، یا شخصی که سال‌ها پیش فقط یک بار او را دیدند). iOS چند سال است که این امکان را برای کاربران فراهم کرده که مشخص کنند اپلیکیشن‌ها به کدام‌یک از عکس‌ها دسترسی داشته باشند آیا نباید همین اصل برای مخاطبین هم اعمال شود؟
اپل اذعان کرده که فکر نمی‌کند این تغییرات iOS ۱۸ به توسعه‌دهندگان برنامه‌ها آسیب بزند. در واقع، این شرکت اعلام کرده ممکن است توسعه‌دهندگان حتی اشتراک‌گذاری مخاطبین افزایش بیابد؛ زیرا کاربرانی که قبلاً از اشتراک‌گذاری کل مخاطبین خود خودداری می‌کردند، اکنون می‌توانند فقط مخاطبین موردنظرشان را به اشتراک بگذارند.
به نظر توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها چنین استدلالی بی‌اساس است. براساس اطلاعات منتشرشده پس از اعمال تغییرات iOS ۱۸، اشتراک‌گذاری مخاطبین به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته و تعداد کاربرانی که کمتر از ۱۰ مخاطب را به اشتراک می‌گذارند، در برخی اپلیکیشن‌ها تا ۲۵ درصد افزایش یافته است. (سایر توسعه‌دهندگان نیز اعلام کردند در اپلیکیشن‌های آن‌ها نیز چنین اتفاقی دیده شده).
شاید کاهش ۲۵ درصدی اشتراک‌گذاری مخاطبین تغییر بزرگی به نظر نرسد، اما برای برنامه‌های اجتماعی، توانایی اتصال سریع کاربران جدید به دوستانشان می‌تواند تفاوت میان موفقیت و شکست باشد؛ برای مثال فیسبوک در روز‌های ابتدایی فعالیتش متوجه شد اگر کاربران در ۱۰ روز اول ثبت‌نام، ۷ دوست اضافه کنند، احتمال باقی‌ماندن آن‌ها در پلتفرم در مقایسه با سایر کاربرانی که این کار را انجام نمی‌دهند، بیشتر است.
بئر درمورد این موضوع گفت:
افزایش تعداد کاربران اپلیکیشن در مراحل اولیه ایجاد آن بسیار حیاتی است. مردم یک هفته صبر نمی‌کنند تا همه دوستانشان ثبت‌نام کنند
برخی توسعه‌دهندگان اشاره کردند که تغییرات iOS ۱۸ برای سرویس‌های خود اپل اعمال نمی‌شود؛ برای مثال، iMessage نیازی به درخواست اجازه برای دسترسی به مخاطبین کاربران ندارد، درحالی‌که واتساپ، سیگنال، وی‌چت و سایر برنامه‌های پیام‌رسان شخص ثالث این کار را باید انجام دهند. آن‌ها این موضوع را اساساً غیررقابتی می‌دانند و آن را مثالی آشکار از نوع ترجیح‌دهی خود توصیف کرده‌اند که نهاد‌های ضدانحصار در زمینه‌های دیگر به آن اعتراض کرده‌اند.
البته کاربران آیفون درصورت تمایل همچنان می‌توانند کل دفترچه آدرس خود را آپلود کنند. (در ضمن اندروید همچنان کاربران را مجبور به انتخاب بین همه یا هیچ می‌کند.)، اما منطقی است که فرض کنیم افزودن صفحهٔ دوم منجر به کاهش تعداد مخاطبین به اشتراک گذاشته‌شده خواهد شد.
درنهایت براساس گفته بئر باید بگوییم ممکن است اپلیکیشن‌های اجتماعی مبتنی‌بر دوستان جای خود را به برنامه‌هایی مانند تیک‌تاک بدهند که محتوا را براساس علایق کاربران به آن‌ها ارائه می‌دهند، نه براساس افرادی که به آن‌ها متصل هستند؛ حتی ممکن است اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی که نیازی به انسان‌ها ندارند، نیز جایگزین اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی شوند.
