صرفه جویی انرژی در صنایع: از آرزو تا واقعیت!
زنگ خطر برای صنایع ایران به صدا درآمده‌است! بحران انرژی، غول خفته‌ای که سال‌هاست صنایع کشور را تهدید می‌کند، این بار با شدتی بیش از پیش بازگشته‌است. آمار‌ها تکان‌دهنده است: در تابستان گذشته، تقاضای برق در کشور، ۱۲ گیگاوات بیشتر از میزان تولید بود. این یعنی صنایع انرژی‌بر ایرانی به‌شدت در معرض خطر قطعی برق قرار دارند و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید به‌دلیل مصرف بالای انرژی، رقابت‌پذیری آن‌ها را در بازار‌های جهانی تهدید می‌کند. در این شرایط بحرانی، صرفه‌جویی انرژی نه یک انتخاب که ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای صنایع کشور است؛ اما چگونه می‌توان مصرف انرژی را در صنایع به‌طور مؤثر کاهش داد و همزمان کارایی و تولید را افزایش داد؟ در این گزارش به‌دنبال پاسخ این سؤال هستیم با ما همراه باشید.
صنایع انرژی‌بر، در خطر بحران!
در میان غوغای بحران انرژی، صنایع انرژی‌بر کشور بیش از پیش در معرض خطر قرار گرفته‌اند. این صنایع که ستون‌های اقتصاد کشور محسوب می‌شوند - از صنایع‌غذایی و دارویی گرفته تا پتروشیمی و فولاد - برای ادامه فعالیت خود به میزان قابل توجهی انرژی نیاز دارند. اما افزایش سرسام‌آور هزینه‌های انرژی در سال‌های اخیر، چالش‌های بزرگی را برای این صنایع ایجاد کرده است. چالش‌هایی که می‌تواند باعث کاهش تولید، افزایش قیمت تمام شده محصولات و در نهایت کاهش رقابت‌پذیری این صنایع در بازار‌های جهانی منجر شود.
برای درک بهتر ابعاد این بحران، کافی است نگاهی به آمار و ارقام مربوط به مصرف انرژی در صنایع مختلف بیندازیم. برای مثال، صنعت پتروشیمی که یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی در ایران است، تقریباً ۲۷٪ از کل مصرف گاز طبیعی را به خود اختصاص می‌دهد. این در حالی است که صنعت آهن و فولاد نیز به‌دلیل نیاز بالا به برق و گاز، تحت فشار شدیدی قرار دارد. صنایع‌غذایی نیز همین وضعیت را دارند.
در سال ۲۰۲۳، مصرف کل انرژی اولیه در ایران به حدود ۱۲.۷ اگزاژول رسید که نشان‌دهنده افزایش قابل توجه نسبت به سال قبل است و مستقیماً بر هزینه‌های تولید صنایع تأثیرگذار بوده است. این وضعیت در سطح جهانی نیز مشابه است. برای مثال در اروپا، پیش‌بینی می‌شود که هزینه‌های مرتبط با انرژی در بخش صنعتی تا سال ۲۰۲۵ به‌طور قابل توجهی افزایش یابد که این موضوع می‌تواند به کاهش رقابت‌پذیری برخی صنایع منجر شود. در چنین شرایطی، صرفه‌جویی انرژی به یک ضرورت برای صنایع تبدیل شده‌است تا بتوانند در برابر این بحران مقاومت کنند و به رشد و شکوفایی خود ادامه دهند.
وقتی تکنولوژی به‌کمک صنایع می‌آید!
در میانه این چالش‌های بحران انرژی، تکنولوژی هم‌چون یک منجی به یاری صنایع آمده است. امروزه با پیشرفت فناوری، ابزار‌ها و روش‌های نوینی برای صرفه‌جویی انرژی در صنایع مختلف ارائه شده‌است که می‌تواند با کاهش هزینه‌های صنایع، رقابت‌پذیری آن‌ها را افزایش دهد.
یکی از مهم‌ترین این راهکارها، استفاده از سیستم‌های سرمایشی کارآمد است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تنها ۲ میلیارد واحد تهویه مطبوع در جهان وجود دارد که بخش قابل توجهی از مصرف جهانی انرژی را به خود اختصاص می‌دهند. بهینه‌سازی این سیستم‌ها می‌تواند منجر به صرفه‌جویی چشمگیری در مصرف انرژی شود. به‌عنوان مثال با بهینه‌سازی سیستم‌های سرمایشی موجود، می‌توان تا ۱۱ درصد در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرد. این میزان صرفه‌جویی علاوه‌بر کاهش هزینه‌ها، تأثیرات مثبت قابل توجهی نیز بر محیط زیست می‌گذارد.
اما از بین همه اجزای سیستم‌های سرمایشی باید به یکی از مهم‌ترین آن‌ها یعنی کندانسور اشاره کنیم که نقش کلیدی در کارایی و مصرف انرژی این سیستم‌ها ایفا می‌کند. کندانسور وظیفه تبدیل گاز مبرد به مایع را بر عهده دارد و گرمای جذب شده توسط مبرد را به محیط بیرون منتقل می‌کند. انواع مختلفی از کندانسور‌ها در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد که هر کدام ویژگی‌ها و کاربرد‌های خاص خود را دارند.
به‌طور کلی، کندانسور‌ها به دو دسته هوایی و آبی تقسیم می‌شوند.
کندانسور‌های هوایی:
این کندانسور‌ها با استفاده از هوا، گرمای مبرد را به محیط منتقل می‌کنند. به‌دلیل سادگی و هزینه نگهداری پایین، در صنایع مختلفی مانند صنایع‌غذایی، دارویی و... کاربرد دارند.
کندانسور‌های آبی:
این کندانسور‌ها با استفاده از آب، گرمای مبرد را به محیط منتقل می‌کنند. کندانسور‌های آبی در صنایع بزرگ مانند پتروشیمی و فولاد که نیاز به ظرفیت سرمایشی بالایی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آینده صنایع در گرو صرفه‌جویی انرژی
در دنیای امروز که با چالش‌های بحران انرژی و تغییرات اقلیمی مواجه است، صرفه‌جویی انرژی به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای صنایع تبدیل شده‌است. صنایعی که بتوانند با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و روش‌های مدیریت مصرف انرژی، به‌سمت بهینه‌سازی مصرف انرژی گام بردارند، در سودآوری موفق خواهند بود و در توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نیز نقش مؤثری ایفا خواهند کرد.
چشم‌انداز آینده نشان‌می‌دهد که صنایع برای حفظ رقابت‌پذیری و ادامه حیات خود، باید به صرفه‌جویی انرژی به‌عنوان یک استراتژی کلیدی توجه کنند. به‌عنوان مثال پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب جهانی انرژی به‌طور قابل توجهی افزایش یابد. خوشبختانه، پیشرفت تکنولوژی این امکان را فراهم کرده است تا صنایع با استفاده از ابزار‌ها و روش‌های نوین، مصرف انرژی خود را به‌طور قابل توجهی کاهش دهند. سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های جدید مانند سیستم‌های سرمایشی کارآمد و کندانسور‌های با بازدهی بالا، بهینه‌سازی فرآیند‌های تولید، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و آموزش کارکنان در زمینه صرفه‌جویی انرژی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند صنایع را در رسیدن به این هدف یاری کند.
آینده صنایع در گرو صرفه‌جویی انرژی است. با اتخاذ تصمیمات هوشمندانه و اقدامات مؤثر در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی، می‌توان به‌سوی آینده‌ای پایدار و پررونق برای صنایع گام برداشت.
منابع برای مطالعه بیشتر:
