دکتر حسن روحانی: به جای شعار باید تدبیر کرد

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب – سرویس سیاسی: برای امنیت تولید، توزیع و صادرات نفت سیاست خارجی نقش بسیار موثر و اساسی دارد و با یک سیاست مدبرانه است که می‌توانیم از نفت به خوبی بهره‌برداری کنیم.

دکتر حسن روحانی در سخنرانی در همایش ملی "نفت و سیاست خارجی" که امروز در محل مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد گفت: اقتصاد نمی‌تواند از سیاست خارجی جدا باشد و همواره بین این دو پیوندهای مستحکمی وجود دارد. اقتصاد قوی بدون سیاست خارجی مدبرانه امکان‌پذیر نیست و بالعکس.

وی ادامه داد: در میان بخش‌های اقتصادی نفت جایگاه خاص و ویژه‌ای دارد مخصوصا در ارتباط با ایران و کشورهایی مثل ما.

روحانی با اشاره به آغاز داستان نفت در ایران تصریح کرد: سال 1855 این داستان با اعلام یک زمین‌شناس انگلیسی مبنی بر اینکه ا یران دارای نفت است آغاز شد و صد و چند سال پیش اولین اکتشاف در سال 1287 در مسجد سلیمان صورت گرفت. اولین قرارداد دولت ایران در زمان مظفرالدین ‌شاه قرارداد دارسی در 1290 بود و می‌بینید که سیاست خارجی از آغاز با نفت همراه بوده است. بعد از اینکه تا حدود 1311 دارسی در ایران فعال بود قرارداد جدیدی در 1312 با یک شرکت نفتی انگلستان بسته شد که تا 1329 این قرارداد ادامه یافت یعنی تا زمان ملی شدن صنعت نفت.

روحانی گفت: از کشف نفت در ایران تا ملی شدن آن انگلیسی‌ها نسبت به نفت در ایران تصمیم‌گیر بودند بعد از ملی شدن نفت افت شدیدی در تولید در ایران به وجود آمد چرا که شرکت‌های خارجی از ایران رفته بودند تا کودتای 28 مرداد 1332 که دوباره نفت به خارجی‌ها داده شد. البته این بار در قالب یک کنسرسیوم متشکل از انگلیسی‌ها، ‌آمریکایی‌ها، فرانسوی‏ها و هلندی‌ها.

رییس مرکز تحقیقات و استراتژیک تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: در جریانات مختلفی نفت جایگاه ویژه‌ای در منطقه و دنیا پیدا کرده است البته در منطقه ما ایران اولین کشوری است که در آن اکتشاف نفت صورت گرفت. در منطقه ما و جهان همواره با یک دید خاصی به نفت نگاه شده است . مصرف‌کنندگان یا آنها که اهل تقاضا هستند هیچ‌وقت با یک نیت درست و صادقانه و بر مبنای روابط عادلانه به کشورهای نفت خیز نگاه نکردند بلکه همواره به دنبال ارزان‌تر بردن نفت و تسلط بر چاههای نفتی بودند. معمولا تولید در ایران صیانتی نبوده است بلکه به دنبال تولید بیشتر و سود بیشتر بوده‌اند و همواره بحث عمده قیمت نفت در ایران و دنیا وجود داشته است و روزی هم که قیمت نفت را پایین می‌آوردند آنقدر به آن مالیات می‌بستند که برای مصرف‌کننده واقعی قیمت بسیار بالایی بود.

روحانی با اشاره به قیمت امروز نفت خاطرنشان کرد: در سال 74-1973 که قیمت نفت بالا رفت و به حدود 11 دلار رسید هر اونس طلا حدود 100 دلار بود الان هر اونس طلا حدود 1200 دلار است یعنی 12 برابر شده است و با همین معیار اگر بخواهیم قیمت نفت را به دست بیاوریم یعنی حداقل باید در حال حاضر قیمت نفت 138 دلار می‏بود.

وی با اشاره به تشکیل اوپک تصریح کرد: همکاری‌ کشورهای تولیدکننده یک قدم ما را به حق‌مان نزدیک کرده است و در این صورت بود که توانسته‌ایم تا حدودی از حق‌مان نسبت به نفت استفاده کنیم اما مصرف‌کنندگان به نفت به جای اینکه با سیاست درست با تولیدکنندگان رفتار کنند از زاویه استثمار و تسلط بر چاه‌های نفت برخورد کردند و نفت را به جای نعمت به نقمت تبدیل کردند. این روند به شکلی ادامه یافت که دو طرف از نفت به مثابه یک اسلحه استفاده کردند که ظهور این مساله در سال 1973 بعد از جنگ رمضان بین اعراب و اسراییل بود که تولید کنندگان از حربه نفت استفاده کردند و البته مصرف‌کنندگان نیز از حربه نفت استفاده کردند و می‌کنند و از آن برای اعمال فشار بهره‌ می برند.

روحانی اظهار داشت: رویکرد تقابل بین مصرف‌کننده و تولیدکننده از ابتدا وجود داشته است ودر جنگ خلیج فارس به گونه‌ای بود که اساسا این جنگ را به جنگ نفت تبدیل کرد. عراق به دنبال نفت کویت به این کشور حمله کرد و آمریکا به دنبال نفت‌ منطقه برعلیه عراق لشکرکشی کرد.

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه ایران نیز از نفت در مقاطعی به عنوان حربه استفاده کرده است تصریح کرد: اولین بار ایران در 1358 وقتی به دنبال تسخیر لانه جاسوسی از سوی آمریکا تهدید شد از حربه نفت استفاده کرد و فروش نفت خود را به شرکت‌های آمریکایی تحریم کرد و در سالهای بعد که ایران با تحریم‌های مختلف مواجه بود این بار آمریکایی‌ها از نفت به عنوان حربه علیه ایران استفاده کردند در دوره بیل کلینتون شرکت‌های آمریکایی به دستور دولت‌شان خرید نفت از ایران را تحریم کردند و سپس با قانون داماتو هرگونه سرمایه‌گذاری در بخش‌های نفت، گاز ایران تحریم شد.

دکتر روحانی تاکید کرد: امروز هم در مساله هسته‌ای که حق مسلم ایران است باز هم متوسل به حربه نفت می‌شوند و در بحث تحریم‌ها علیه ایران موضوع تحریم فروش بنزین و یا تحریم خرید نفت را پیش می‌کشند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه مساله نفت از ابتدا با یک رویکرد امنیتی نیز مواجه بوده است گفت: اگر این رویکرد به یک رویکرد تعاملی بین مصرف‌کننده و تولیدکننده تبدیل شود و نگاه به یک بازار یکپارچه نفت که برای آینده بشریت ضروری است باشد و از آن صیانت شود هیچ وقت بین تولیدکننده و مصرف‌کننده تقابل به وجود نمی‌آید بلکه به یک نقطه اشتراک که به نفع همه جهان باشد می‌رسیم تا دو طرف به سمت یک رویکرد توسعه‌ای و جهانی حرکت کنند.

وی با اشاره به چشم‌انداز 20 ساله و اهمیت رویکرد ایران با دنیا به صورت تعاملی خاطرنشان کرد: براساس چشم‌انداز ایران باید به جایگاه اول منطقه از لحاظ اقتصادی، ‌علمی و فناوری برسد و الهام‌بخش دنیای اسلام باشد و با دنیا در تعامل موثر و سازنده باشد البته اینها در مساله نفت به این بستگی دارد که طرف مقابل هم رویکردش تعاملی باشد.

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه سخنانش به اهمیت میادین مشترک میان ایران و کشورهای همسایه اشاره کرد و گفت: میادین مشترک ما چه در خشکی و چه دریا با همسایگانمان بسیار حائز اهمیت است که چطور از آنها استفاده کنیم. باید با دید منافع ملی کشورها و ملت‌ها به این میادین نگاه شود ما با عراق 28 میدان مشترک داریم و اخیرا برخی از آنها را عراق به مناقصه گذاشته است به ویژه در سال گذشته میلادی که برخی از آنها تا پای قرارداد هم پیش رفته است.

وی تاکید کرد: وظیفه سیاست خارجی است که صنعت نفت را در این عرصه همراهی کند . همچنین ایران چهار میدان مشترک با امارات متحده عربی،‌ چهار میدان مشترک با عربستان، یک میدان با ترکمنستان، یک میدان با عمان و یک میدان مشترک گازی با کویت ،‌سه میدان مشترک با قطر دارد و یک میدان مشترک در دریای خزر با آذربایجان که مجموعا 43 میدان مشترک با هشت کشور منطقه داریم که اگر بتوانیم با این همسایگان در قالب یک کمیته فنی به بحث و تبادل بپردازیم و مسائل فنی، ‌تخصصی،‌ نحوه اکتشاف، استخراج و تولید را بررسی کنیم به نفع دو طرف خواهد بود اما اگر در این خصوص به یک رقابت ناسالم برسیم هر کدام جداگانه اقدام اکتشاف،‌ استخراج و تولید کنیم بهره‌وری ما به حداقل می‌رسد.

روحانی گفت: باید تلاش کنیم میادین مشترک نفت و گاز در اولویت‌های کاری ما باشد که اگر در این خصوص فعال نشویم همسایگانمان فعال خواهند بود.

وی در ادامه گفت: تا کنون حدود 44 درصد از منابع نفت خام خود را استفاده کرده‌ایم از ابتدای کشف نفت تا سال 1357 ، 7/27 میلیارد بشکه نفت خام تولید کرده‌ایم و از 1357 تا 87 ، 6/37 میلیارد بشکه نفت خام تولید کرده‌ایم که مجموعا 3/65 درصد از ذخایر نفت خود را تولید کرده‏ایم که یا مصرف و یا صادر کرده‏ایم. آنچه باقی مانده است 85 میلیارد بشکه نفت خام است.

وی خاطرنشان کرد: جایگاه ایران در تولید و صادرات در نفت و گاز مورد اهمیت است در حال حاضر ایران جایگاه دوم را در منطقه دارد و عربستان پیشتاز است. ما توانسته‌ایم جایگاه خود را در چند سال گذشته حفظ کنیم و البته بسیار مهم است که این جایگاه حفظ شود اما برخی از کشورها خیز برداشته‌اند تا جایگاه خود را ارتقا بخشند.

روحانی بر جلب سرمایه‌گذاری خارجی و فناوری تاکید کرد و گفت: مهم است که برای توسعه میادین خود سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کنیم و کار سیاست خارجی است که این مسیر را برای بخش نفت تسهیل کند.

وی همچنین خاطرنشان کرد: در بخش فناوری نیاز داریم تا سیاست خارجی مان فعال عمل کند. ضریب بازیافت ما در بخش تولید بسیار مهم است و مهم است میزان بازیافت ما از نفت در حال حاضر که حدود 26 درصد است بتوانیم با فناوری‌های روز و پیشرفته آن را ارتقا بخشیم اگر بتوانیم حتی یک درصد این مقدار را بالا ببریم توانسته‌ایم 5 میلیارد بشکه نفت بدست آوریم که چیزی حدود 350 میلیارد دلار با قیمت هر بشکه70 دلار به دست آورده‏ایم.

وی تاکید کرد: باید با فعال شدن سیاست خارجی و رویکرد تعاملی با دنیا سرمایه‌ مورد نیاز در بخش نفت را جذب کنیم و از سویی فناوری لازم را برای ارتقای این صنعت به کار گیریم آنهایی که به این نکات توجه ندارند باید بدانند که گاهی برخی شعارهای تند و بی‌حساب ضررش برای منافع ملی بسیار زیاد است. در حالی که یک گام درست در این مسیر می‌تواند به نفع کشور باشد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه به موضوع شدت انرژی در ایران اشاره کرد و گفت: ما در حال حاضر نفت را در داخل تلف می‌‌کنیم . اگر 1500 میلیون بشکه کل تولید نفت ما در سال باشد 900 میلیون بشکه را صادر می‌کنیم و 600 میلیون بشکه را در داخل مصرف می‌کنیم که این میزان رقم بالایی است و اگر مصرف به همین منوال باشد تا سال 1399 به جایی خواهیم رسید که کل تولید خود را اگر در داخل مصرف کنیم هم کم می‌آوریم و باید از خارج نفت وارد کنیم امیدوارم بحث هدفمند کردن یارانه‌ها بتواند جلوی مصرف بی‌رویه را بگیرد اما مساله‌ا ی که می‌تواند در این خصوص تسهیل‌کننده باشد موضوع تکنولوژی است و استانداردسازی تجهیزات گرمایی و خودروها و سایر کالاهای صنعتی در داخل است که در مقایسه با دنیا غیرقابل قبول است. شدت انرژی یعنی میزان انرژی معادل نفت خام برای تولید هزار دلار در تولید ناخالص داخلی، که در ایران 9/0 تن معادل نفت انرژی مصرف می‌کنیم و ژاپن 12 درصد و در اروپا این میزان 2 دهم است بنابراین می بینید که فناوری می‌تواند جلوی این شدت انرژی را بگیرد.

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: برای امنیت تولید، توزیع و صادرات نفت سیاست خارجی نقش بسیار موثر و اساسی دارد و با یک سیاست مدبرانه است که می توانیم از نفت به خوبی بهره‌برداری کنیم. وی تاکید کرد: باید به جای فضای تقابلی و امنیتی به دنبال فضای تعامل و همکاری بود.