سید علی خمینی در این مراسم با اشاره به عنصر «پویایی» در اندیشه و عمل امام خمینی گفت: وقتی به زندگی امام خمینی نظر میکنیم، یکی از عناصر پر رنگ در عمل و نظر ایشان، «عنصر پویایی» است. امام اگر چه دارای مبانی محکم و اندیشهی منسجم بودند ولی این استحکام از جنس سنگ نبود تا از آن تحجر بیرون بیاید، بلکه امام در شرایط مختلف، گفتمان جدید تولید میکردند، و با استمداد از منابع اصیل اسلامی، نقش زمان و مکان را در اندیشهی خویش لحاظ میکردند.
وی با ابراز تاسف از عدم کار علمی عمیق، بر روی مبانی نظری اندیشههای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران افزود: متأسفانه بسیاری از مضامینی که امام عرضه داشتند، هنوز بسط نظری پیدا نکرده. برای مثال، هنوز در مورد چگونگی همجواری دو مفهوم اسلام و جمهوریت و مفاهیمی، چون مصلحت و وحدت و بسیاری از کلیدواژههای مهمی که امام بیان داشتند، کار مهمی صورت نگرفته است.
سید علی خمینی در ادامه سخنان خود با اشاره به روی دیگر پویایی اندیشه افزود: پویایی اندیشه وقتی که به وادی عمل میآید مفهوم «انعطاف پذیری فعال» متولد میشود. انعطاف پذیری فعال به معنای سازگاری با جهان جدید و شرایط جدید است ولی نه این نحو که شرایط باعث انفعال فرد شود و خود را بر او تحمیل کند، بلکه به این معنی که انسان درک کند که با تغییر شرایط باید سیاست هایش را تغییر دهد و بر سیاستهای گذشته پافشاری نکند.
سید علی خمینی با اشاره به مواردی از انعطاف پذیری فعال در سیرهی عملی امام خمینی ادامه داد: از همان ابتدای نهضت، امام هیچ گاه متوقف نشد و اگر از قم تبعید شد در ترکیه و بعد به نحو فعال در نجف رهبری نهضت را پیش برد و تا متوجه شد که در عراق نمیتواند اقدامات خود را ادامه دهد لحظهای درنگ نکرد و عراق را به مقصد کویت و سپس فرانسه ترک کرد. او در مقابل شرایط مختلف منفعل نبود.
وی افزود: نقطهی اوج اعطاف پذیری فعال در سیرهی امام راحل، ماجرای قبول قطعنامه است. آن کسانی که در جریان امور هستند میدانند و بعضا هم گفتهاند و نوشتهاند که از لحظهای که امام به این نتیجه رسیدند که جنگ باید متوقف شود تا زمان پذیرش قطعنامه ۲۴ ساعت طول نکشید!
این نشانگر عظمت وجودی و پویایی فکر و عمل امام است. چون برای امام مصلحت نظام و مردم اهمیت اول را داشت و جنگ و صلح در نظر ایشان وابسته به مصالح و شرایط بود.
برای مردم سوریه استقرار و استقلال و برای همه منطقه آرامش و صلح را آرزو میکنیم، ولی صفحهی معادلات منطقه گویای چنین چیزی نیست!
سید علی خمینی آنگاه با اشاره به شرایط فوق العاده حساس و خطیر منطقه از جمله حوادث اخیر سوریه و گزارشهای مقامات عراقی نسبت به فعال شدن هستههای داعش و جنایات بی پردهی رژیم اشغالگر قدس و وضعیت مبهم در سیاست دولت آیندهی ایالات متحده، افزود: ما برای مردم سوریه استقرار و استقلال و برای همه منطقه آرامش و صلح را آرزو میکنیم، ولی صفحهی معادلات منطقه گویای چنین چیزی نیست!
سید علی خمینی با تاکید بر لزوم هوشیاری کامل مردم و مسئولین در این شرایط حساس، گفت: آنچه امروز بیش از هر زمان دیگری به آن احتیاج داریم وحدت کلمه و اجتماع بر روی نقاط مشترک همه ایرانیان است. در شرایط فعلی هر سیاست یا اقدام یا قانونی که موجب تقویت شکافهای اجتماعی شود، مشکوک و ممنوع است.
سید علی خمینی در ابتدای سخنان خود، به تفسیر آیهی «ما اسئلکم علیه من اجر الا المودة فی القربی» پرداخت و خاطر نشان کرد: هرچند بسیاری از انبیای الهی اجری از مردم طلب نکردند ولی خداوند متعال به پیامبر دستور میدهد تا از مردم طلب اجر نماید، و آن اجر همان مودت نسبت به اهل بیت ایشان است. اجری که در حقیقت لطفی است به حال مومنان چه آنکه در آیهای دیگر چنین میآید که: قل: ما سألتکم من اجر فهو لکم ان اجری الا علی الله.
وی در ادامه با طرح این پرسش که محبت امری قلبی و غیر اختیاری است و چگونه میتواند مورد امر و نهی واقع شود؟ افزود: این معنی فقط منحصر به این آیه نیست بلکه تواتر روایات در میان فریقین بر وجوب محبت اهل بیت وجود دارد و بسیاری از روایات که در مورد حب فی الله و بغض فی الله وارد شدهاند، همه باید مورد دقت قرار بگیرند.
سید علی خمینی افزود: در توضیح معنای آیات و روایات چند احتمال مطرح است و ما به چند احتمال اشاره میکنیم:
یک احتمال این است که مراد از وجوب مودت، فراهم نمودن مقدمات اختیاری محبت باشد، به این معنی که بر مسلمین واجب است که نسبت به فضایل و خصال اهل بیت پیامبر تحقیق کنند و از آنجا که انسان عاشق زیبایی و کمال است، با پی بردن به کمالات موجود در اهل بیت و اینکه همان صفات نبی در اهل بیت ایشان هم وجود دارد، عشق و محبت و مودت نسبت به ایشان در قلبشان بوجود میآید.
وی افزود: احتمال دوم آن است که مراد از مودت، سلوک عملی و ابراز محبت باشد، چنانکه برخی فرق میان محبت و مودت را در همین دانستهاند، به این معنی که محبت در قلب است و مودت در ظاهر، هرچند که مودت ظاهری وقتی به کمال میرسد که با محبت قلبی همراه شود.
در ابتدای این دیدار قرائت قرآن توسط استاد کریم منصوری صورت گرفت و پس از آن شاهران و مدیحه سرایانی از عراق و ایران در وصف حضرت زهرا به شعر خوانی و مدیحه سرایی پرداخته و یاد امام امت را گرامی داشتند.