برنامه هسته ای ایران به شورای امنیت می رود؟

آفتاب‌‌نیوز :
قطعنامه اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی حکم می کند که تهران باید کار تبدیل اورانیوم (مرحله پیش از غنی سازی) را تا 12 شهریور ماه متوقف کند، در غیر این صورت آژانس بین المللی انرژی اتمی ممکن است پرونده ایران را به دادگاه شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد. این شورا اجازه دارد تا بر علیه کشور مخل آرامش، تحریم اقتصادی اعلام کند.

در واشنگتن شب و روز به دنبال اثبات و شواهد جدیدی هستند، گویا در پشت صنعت انرژی هسته ای ایران بمبی ویرانگر ساخته می شود. این روزها در سخنرانی های خود چنین اتهامات تازه ای را "علیرضا جعفرزاده" یک ایرانی که شرکت آمریکایی وی تحت عنوان ""Strategic Policy Consulting مطیعانه سفارشات ایدئولوژیکی دولت آمریکا را اجرا می کند، اعلام می کند. وی سعی کرد که مسئله را حساس سازد: "ایران مخفیانه 4000 سانتریفیوژ تولید می کند که می تواند اورانیوم مورد استفاده در سلاح را تولید کند."

علاوه بر این پدیدار شدن چنین پارک عظیم ماشین های مرکبی با سرعت بالا، نمی توانست به چشم بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نیاید. اتهامات دروغین به ایران لازم بود برای این که در لحظه بحرانی مذاکرات درجه تهدیدات را که به اصطلاح از برنامه های هسته ای ایران منشاء می گیرند، بالاتر ببرد.

این مسئله برای رئیس جمهور آمریکا جرج بوش تلاش دوباره جهت ترساندن ایران و نه تنها امکان ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد ، بلکه تهدید نظامی مستقیم همانند عراق را، بسیار تسهیل کرد. فرمانده کل نیروهای آمریکا هشدار می دهد: "تمامی راه ها مشخص اند." و افزود: "همان طور که می دانید، ما از نیروهای خود چندی پیش استفاده کردیم..."

اما مثل اینکه واشنگتن، پاسخ ممکن ایران را که به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران "متعددتر از امکانات آمریکاست" ضعیف تصور می کند.

این خودستایی از سوی ایران نیست. در بین امکانات ایران، نفت وجود دارد. درآمد قابل پیش بینی ایران از صادرات نفت در سال جاری 43 میلیارد دلار است و این عمده ترین درآمدی بود که این کشور از آغاز صادرات نفت خود از 98 سال قبل داشته است. ایران روزانه 4 میلیون بشکه نفت استخراج می کند و بدین ترتیب پس از عربستان سعودی مقام دوم را در بین کشورهای اوپک داراست. کم نیستند تحلیل گرانی که معتقدند تهران می تواند از نفت به عنوان سلاحی بر علیه غرب و در وهله اول آمریکا استفاده کند. مسبب احتمالی این تدبیر می تواند ایجاد شرایط بحرانی در روند مذاکرات احتمالی در شورای امنیت سازمان ملل متحد پیرامون برنامه هسته ای ایران باشد. در این صورت به نظر کارشناسان قیمت نفت می تواند تا 100 دلار به ازای هر بشکه افزایش یابد.

در هر صورت تاکتیک بدون تشریفات اعمال فشار بر ایران و تهدید  ایران تا موقعیت تئاتر جدید عملیات نظامی بعید است که تمایل به بروز انعطاف را در این کشور بیدار کند. مخصوصاً که ترکیب دولت جدید ایران  با سیاستمدارانی عوض شد که می توان آنان را وکلایی شدیداً ضد غربی خواند.

رئیس جمهور ایران محمود احمدی نژاد، کابینه جدید خود را به مجلس معرفی کرده است که در این کابینه مناصب کلیدی وزارت به اصولگرایان هم خط وی اعطا شده است. برای مثال در منصب وزیر امور خارجه "منوچهر متکی"، حقوق دانی معرفی شده است که به انتقادات شدید خود از مذاکرات ایران با مثلث اروپا مشهور است.

کابینه جدید هنوز به تایید مجلس نرسیده است، اما موضع ایران بیش از پیش سختگیرانه شده است. محمد سعیدی، دومین نفر در مدیریت سازمان انرژی اتمی ایران اعلام می کند: "مسئله اصفهان بسته شده است. کار در مرکز هسته ای اصفهان مجدداً به خاطر ایجاد اعتماد متوقف نخواهد شد." منظور سعیدی توقف در کارهای هسته ای ایران در سال گذشته بود که ایران این تصمیم را اتخاذ کرده بود که بتواند با اروپاییان در اتمسفری خوشایندتر مذاکره کنند.

در مسکو به خاطر اقدام یک سویه تهران متاسفند. "میخائیل کامینین" سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه معتقد است "ایران کاملاً می توانست رژیم توقف را بدون هر گونه خسارتی در صنعت انرژی خود ادامه دهد." کامینین یادآور شد که تنها یک واحد انرژی در بوشهر هست که سوخت آن هم کاملاً توسط روسیه تامین می شود.

اما در هر صورت عدم موفقیت در مذاکرات ایران با مثلث اروپا بدین معنا نیست که ممکن است مسئله ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد بررسی قرار گیرد. همچنین محمد سعیدی ادامه مذاکرات با اروپاییان را نیز ممکن می داند. در کل ایالات متحده و متفقین اروپایی آن نیز هنوز تمایلی به ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد ندارند، جایی که ممکن است چین قطعنامه ایران را وتو کند و بدین ترتیب طراحان آن را بی اعتبار سازد.

اما اگر چنین شرایطی بحرانی ایجاد شود، روسیه چگونه برخورد خواهد کرد؟ در پاسخ به این سوال "الکساندر پیکایف" معاون دبیر کمیته امنیت جهانی وابسته به آکادمی علوم روسیه، توضیح می دهد که تا چنین پیشرفت نامطلوبی "هنوز راهی بسیار بسیار طولانی باقی است." وی یقین دارد که پس از 12 شهریور ماه، شورای مدیران آژانس بین المللی انرژی اتمی چنین گام ریسک آمیزی برنخواهد داشت. حتی اگر ناگهان طبق شرایطی غیر قابل پیش بینی این اتفاق بیفتد، چنین قطعنامه سختگیرانه ای هیچ گاه اکثریت را جذب نمی کند. پیکایف می گوید "ایران را بسیاری از کشورهای توسعه یافته حمایت می کنند و از نقطه نظر آن ها ایران تعهدات خود را در رابطه با قرارداد عدم گسترش سلاح هسته ای اجرا می کند و متعاقباً صحبت درباره هر تحریمی علیه ایران غیر ممکن است."

روسیه در حال حاضر دلیلی برای جستجوی راه حل برنامه هسته ای ایران خارج از محدوده حقوقی آژانس بین المللی انرژی اتمی نمی بیند. اما بد نمی دانست که در مذاکرات نه تنها اروپا و آمریکا، بلکه خود ایران نیز از خود انعطاف نشان دهد