استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی:
«هفت‌سين» ايرانی نيست؛ روايتی ديگر از نوروز
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: دكتر مریم معزی اظهار داشت: با اعتقاد به این‌که مراسم جشن نوروز كه آغاز فصل كار و كوشش كشاورزان است، ریشه‌ی ایرانی ندارد، اظهار داشت:
آریایی‌ها مردمی دام‌پرور بودند و چیزی از كشاورزی نمی‌دانستند. آنها وقتی با تمدن‌های بین‌النهرین هم‌جوار شدند، كشاورزی را از آنها آموختند. در نتیجه، اعیاد و مراسم مخصوص كشاورزی را نیز یاد گرفتند.
وی ادامه داد: سال‌ها پیش از آن‌كه آریایی‌ها به ایران وارد شوند، بابلی‌ها كنار فلات ایران، منطقه‌ای نزدیك عراق امروزی، زندگی می‌كردند و كشاورزی را نیز كشف كرده بودند. بنابراین در آن زمان، مراسم مخصوص كشاورزها از جمله اعیاد كشاورزی رواج داشته است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان کرد: آریایی‌ها برگزاری جشن‌های كشاورزی را از جمله آغاز فصل كار و تلاش كشاورزان و پایان فصل كشاورزی از بابلی‌ها آموختند؛ اما به‌صورت دقیق آن را تقلید نكردند، بلكه با آداب، افكار و مذهب خودشان آن را آمیختند. در این راستا بود که مراسم نوروز و مراسم اختتامیه‌ی فصل كشاورزی (مهرگان) به وجود آمد.
وی نوروز را جشنی 30 روزه دانست و گفت: هر پنج روز از این 30 روز به نام یك خدا نام‌گذاری شده بود و در آن روزها، مراسم مربوط به نیایش همان خدا انجام می‌شد. هرچند بعدها این خدایان آریایی در دین زرتشتی از مقام خدایی تنزل كردند، زیرا زرتشت فقط یك خدا را قبول داشت و دیگر خدایان آریایی را در حكم دستیاران همان خدای بزرگ، یعنی اهورامزدا قرار داد كه به آنها «امشاسپندان» می‌گفتند.
او معتقد است: واژه‌ی جشن به معنی شادی و پای‌كوبی نیست، بلكه این واژه از «یزشن» می‌آید، به معنای عبادت و نیایش و كلمه‌هایی مانند یزد، ایزد و یزدان هم از این واژه گرفته شده‌اند. از آن‌جا كه آریایی‌ها روزهای خاصی را برای خدایان خود در نظر می‌گرفتند و به نیایش می‌پرداختند، جشن‌های نوروزی نیز همان مراسم عبادت به درگان خدایان بود كه در طول نوروز اجرا می‌شد.
وی درباره‌ی مراسم رایج در نوروز، اظهار داشت: در این روزها، سرود خواندن نه به معنی آواز، بلكه به معنی خواندن سرودهای اوستا و نیایش‌های مربوط به خدایان انجام می‌شد. هم‌چنین مردم برای خدایان خود قربانی می‌كردند و قسمت‌های خاصی از گوشت قربانی را مخصوص آن خدا در نظر می‌گرفتند و مراسم مخصوص آن را انجام می‌دادند.
معزی افزود: بعدها، اصل اولیه‌ی این مراسم فراموش شد و در دین زرتشت تا حدودی در آداب نوروز تجدید نظر شد. پس از اسلام هم تغییرات زیادی به‌دلیل تغییر مذهب و جایگزین شدن مذهب جدید به جای مذهب قدیم، در این مراسم اعمال شد.
وی با بیان این‌كه قرآن به‌عنوان نمادی از تغییر مذهب در مراسم نوروزی گنجانده شد، گفت: بخش ستایش و نیایش خدایان آریایی از مراسم نوروز حذف و تلاوت آیات قرآنی جایگزین آن شد. دعای مخصوص تحویل سال نیز نمونه‌ی بارزی از این آیات است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان كرد: پیش از فرارسیدن نوروز، در میان آریایی‌ها آیینی به نام «ودردگان» یعنی جشن مخصوص نیایش مردگان موسوم بود كه در پنج روز اجرا می‌شد. آریایی‌ها معتقد بودند، ارواح زنده هستند و آنها را هم جزو خدایان قرار می‌دادند. در نتیجه، خانواده‌ها برای اجداد درگذشته‌ی خود مراسمی برگزار و خوراكی‌هایی را برای ارواح مهیا می‌كردند و اعتقاد داشتند كه ارواح از آن خوردنی‌ها استفاده خواهند كرد.
معزی خانه‌تكانی را یكی دیگر از مراسم معمول پیش از نوروز دانست و اظهار داشت: خانه‌تكانی یعنی جست‌وجو در آنچه مربوط به سال گذشته است و باید نظم جدیدی در آنها برقرار كرد.
وی گفت: نوروز، روز نوست، یعنی همان «روز از نو و روزی از نو». در واقع، به این معناست كه روز و سال آغاز می شود و آنچه مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای سال جدید نگه داشته می‌شود و آنچه مورد استفاده نیست، در همان سال باقی می‌ماند. این تفكری است كه نه‌تنها درباره‌ی خانه‌تكانی، بلكه در تمام شئون زندگی افراد راه پیدا كرده است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان كرد: جشن نوروز به دو عنصر آب و خاك مربوط است. این دو عنصر است كه باروری و زایش گیاهان، درختان و كشاورزی را ایجاد می‌كند و این نكته تا اندازه‌ای مهم است كه در دین بابلی‌ها برای این خدایان مراسم مخصوص آنها برگزار می‌شد.
معزی با بیان این‌كه هفت‌سین، ایرانی نیست، گفت: مقدس بودن عدد هفت، ایرانی نبوده و از دین بابل آمده است. بابلی‌ها به‌دلیل نیایش ستارگان و دیدن هفت ستاره با چشم غیرمسلح، هم‌چنین اعتقاد به نقش مؤثر این ستارگان در زندگی بشر و تخمین زمان و مسائلی كه برای زمین اتفاق می‌افتد، آن را مقدس می‌دانستند.
وی ادامه داد: كلمه‌ی «سین» در منابع قدیمی فارسی وجود ندارد و ریشه‌ی تاریخی سین‌هایی كه بر سر سفره‌ی عید گذاشته می‌شود، مشخص نیست. زرتشتیان ایران هیچ قیدی بر هفت سین ندارند و به جای آن از میوه‌های خشك‌شده استفاده می‌كنند. علاوه بر این، لزوم وجود نور و آتش به‌دلیل مقدس بودن آن، بر سر سفره انكارناپذیر است.
او اضافه كرد: از آن‌جا كه زرتشتیان در همان دین گذشته‌ی خود باقی مانده و تغییر مذهب نداده‌اند، طبیعتا وجود هفت‌سین به دوران پیش از اسلام مربوط نیست.
آریایی‌ها مردمی دام‌پرور بودند و چیزی از كشاورزی نمی‌دانستند. آنها وقتی با تمدن‌های بین‌النهرین هم‌جوار شدند، كشاورزی را از آنها آموختند. در نتیجه، اعیاد و مراسم مخصوص كشاورزی را نیز یاد گرفتند.
وی ادامه داد: سال‌ها پیش از آن‌كه آریایی‌ها به ایران وارد شوند، بابلی‌ها كنار فلات ایران، منطقه‌ای نزدیك عراق امروزی، زندگی می‌كردند و كشاورزی را نیز كشف كرده بودند. بنابراین در آن زمان، مراسم مخصوص كشاورزها از جمله اعیاد كشاورزی رواج داشته است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان کرد: آریایی‌ها برگزاری جشن‌های كشاورزی را از جمله آغاز فصل كار و تلاش كشاورزان و پایان فصل كشاورزی از بابلی‌ها آموختند؛ اما به‌صورت دقیق آن را تقلید نكردند، بلكه با آداب، افكار و مذهب خودشان آن را آمیختند. در این راستا بود که مراسم نوروز و مراسم اختتامیه‌ی فصل كشاورزی (مهرگان) به وجود آمد.
وی نوروز را جشنی 30 روزه دانست و گفت: هر پنج روز از این 30 روز به نام یك خدا نام‌گذاری شده بود و در آن روزها، مراسم مربوط به نیایش همان خدا انجام می‌شد. هرچند بعدها این خدایان آریایی در دین زرتشتی از مقام خدایی تنزل كردند، زیرا زرتشت فقط یك خدا را قبول داشت و دیگر خدایان آریایی را در حكم دستیاران همان خدای بزرگ، یعنی اهورامزدا قرار داد كه به آنها «امشاسپندان» می‌گفتند.
او معتقد است: واژه‌ی جشن به معنی شادی و پای‌كوبی نیست، بلكه این واژه از «یزشن» می‌آید، به معنای عبادت و نیایش و كلمه‌هایی مانند یزد، ایزد و یزدان هم از این واژه گرفته شده‌اند. از آن‌جا كه آریایی‌ها روزهای خاصی را برای خدایان خود در نظر می‌گرفتند و به نیایش می‌پرداختند، جشن‌های نوروزی نیز همان مراسم عبادت به درگان خدایان بود كه در طول نوروز اجرا می‌شد.
وی درباره‌ی مراسم رایج در نوروز، اظهار داشت: در این روزها، سرود خواندن نه به معنی آواز، بلكه به معنی خواندن سرودهای اوستا و نیایش‌های مربوط به خدایان انجام می‌شد. هم‌چنین مردم برای خدایان خود قربانی می‌كردند و قسمت‌های خاصی از گوشت قربانی را مخصوص آن خدا در نظر می‌گرفتند و مراسم مخصوص آن را انجام می‌دادند.
معزی افزود: بعدها، اصل اولیه‌ی این مراسم فراموش شد و در دین زرتشت تا حدودی در آداب نوروز تجدید نظر شد. پس از اسلام هم تغییرات زیادی به‌دلیل تغییر مذهب و جایگزین شدن مذهب جدید به جای مذهب قدیم، در این مراسم اعمال شد.
وی با بیان این‌كه قرآن به‌عنوان نمادی از تغییر مذهب در مراسم نوروزی گنجانده شد، گفت: بخش ستایش و نیایش خدایان آریایی از مراسم نوروز حذف و تلاوت آیات قرآنی جایگزین آن شد. دعای مخصوص تحویل سال نیز نمونه‌ی بارزی از این آیات است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان كرد: پیش از فرارسیدن نوروز، در میان آریایی‌ها آیینی به نام «ودردگان» یعنی جشن مخصوص نیایش مردگان موسوم بود كه در پنج روز اجرا می‌شد. آریایی‌ها معتقد بودند، ارواح زنده هستند و آنها را هم جزو خدایان قرار می‌دادند. در نتیجه، خانواده‌ها برای اجداد درگذشته‌ی خود مراسمی برگزار و خوراكی‌هایی را برای ارواح مهیا می‌كردند و اعتقاد داشتند كه ارواح از آن خوردنی‌ها استفاده خواهند كرد.
معزی خانه‌تكانی را یكی دیگر از مراسم معمول پیش از نوروز دانست و اظهار داشت: خانه‌تكانی یعنی جست‌وجو در آنچه مربوط به سال گذشته است و باید نظم جدیدی در آنها برقرار كرد.
وی گفت: نوروز، روز نوست، یعنی همان «روز از نو و روزی از نو». در واقع، به این معناست كه روز و سال آغاز می شود و آنچه مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای سال جدید نگه داشته می‌شود و آنچه مورد استفاده نیست، در همان سال باقی می‌ماند. این تفكری است كه نه‌تنها درباره‌ی خانه‌تكانی، بلكه در تمام شئون زندگی افراد راه پیدا كرده است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان كرد: جشن نوروز به دو عنصر آب و خاك مربوط است. این دو عنصر است كه باروری و زایش گیاهان، درختان و كشاورزی را ایجاد می‌كند و این نكته تا اندازه‌ای مهم است كه در دین بابلی‌ها برای این خدایان مراسم مخصوص آنها برگزار می‌شد.
معزی با بیان این‌كه هفت‌سین، ایرانی نیست، گفت: مقدس بودن عدد هفت، ایرانی نبوده و از دین بابل آمده است. بابلی‌ها به‌دلیل نیایش ستارگان و دیدن هفت ستاره با چشم غیرمسلح، هم‌چنین اعتقاد به نقش مؤثر این ستارگان در زندگی بشر و تخمین زمان و مسائلی كه برای زمین اتفاق می‌افتد، آن را مقدس می‌دانستند.
وی ادامه داد: كلمه‌ی «سین» در منابع قدیمی فارسی وجود ندارد و ریشه‌ی تاریخی سین‌هایی كه بر سر سفره‌ی عید گذاشته می‌شود، مشخص نیست. زرتشتیان ایران هیچ قیدی بر هفت سین ندارند و به جای آن از میوه‌های خشك‌شده استفاده می‌كنند. علاوه بر این، لزوم وجود نور و آتش به‌دلیل مقدس بودن آن، بر سر سفره انكارناپذیر است.
او اضافه كرد: از آن‌جا كه زرتشتیان در همان دین گذشته‌ی خود باقی مانده و تغییر مذهب نداده‌اند، طبیعتا وجود هفت‌سین به دوران پیش از اسلام مربوط نیست.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید