نشانه‌هایی امیدبخش از وجود حیات در سیاره‌ای دیگر
گروهی از دانشمندان دانشگاه کمبریج که در حال مطالعه اتمسفر سیاره‌ای به نام کی۲-۱۸ بی هستند نشانه‌هایی از ملکول‌هایی تشخیص داده‌اند که در کره زمین تنها توسط ارگانیزم‌های ساده تولید می‌شوند.
این بار دومی است که تلسکوپ فضایی جیمز وب متعلق به سازمان ناسا مواد شیمیایی‌ای که با وجود حیات مرتبط هستند را در جو این سیاره رصد کرده است و این بار این نشانه‌ها امیدوارکننده‌تر هستند.
اما این گروه دانشمندان و ستاره‌شناسان مستقل تأکید می‌کنند که برای تائید کامل این نتایج، به داده‌های بیشتر نیاز است.
نیکو مادوسان، محقق ارشد این پروژه در آزمایشگاهش در انستیتوی ستاره‌شناسی دانشگاه کمبریج به من گفت امیدوار است به‌زودی بتواند مدارک قابل‌اطمینانی به دست بیاورد.
او گفت: «این محکم‌ترین مدرکی است که تا به حال از وجود حیات در این سیاره به دست آورده‌ایم. اگر بخواهم واقع‌بینانه تخمین بزنم، می‌توانم بگویم بین یک تا دو سال آینده می‌توانیم صحت این سیگنال رسیده را تائید کنیم.»
سیاره کی۲-۱۸ بی ، دو برابر و نیم اندازه کره زمین است و هفت صد تریلیون مایل از ما فاصله دارد.
تلسکوپ فضایی جیمز وب آن‌قدر قوی است که می‌تواند ترکیبات شیمیایی موجود در اتمسفر این سیاره را با محاسبه نوری که از گردش آن به دور خورشید سرخ کوچکش، عبور می‌کند، تحلیل و بررسی کند.
گروه دانشمندان کمبریج متوجه شده‌اند که جو این سیاره ظاهراً حاوی رد شیمیایی حداقل یکی از دو مولکول است که باوجود حیات مرتبط دانسته می‌شوند. این دو مولکول دی متیل سولفات ( دی‌ام اس) و دیگری دی متیل دی سولفید ( دی‌ام دی اس) است. این مولکول در کره زمین توسط فیتوپلانگتون، پلانکتون‌های دریایی و باکتری‌ها تولید می‌شوند.
پروفسور مادوسودان می‌گوید از میزان گازی که توسط تلسکوپ در یک بازه رصد تشخیص داده‌شده بود، شگفت‌زده شده است.
او گفت: « مقدار گازی که در جو این سیاره تخمین می‌زنیم، هزاران بار بیشتر از مقداری است که در کره زمین‌داریم.»
و ادامه داد: «با این حساب، اگر ارتباط این مولکول با حیات واقعی باشد، به این معنی است که این سیاره مملو از حیات است.»
او تا اینجا پیش رفت که :« اگر ما بتوانیم ثابت کنیم که در سیاره کی۲-۱۸ بی حیات وجود دارد، می‌توان بر این اساس تائید کرد که زندگی در کهکشان بسیار رایج است.»
اما و اگرهای فراوانی در این مرحله از کار وجود دارد و گروه همکاران پروفسور مادوسودان هم آن را قبول دارند.
نکته اول این است که این داده جدید، هنوز در حد و استانداردی نیست که بتوان آن را یک «کشف» نامید.
برای اینکه بتوان داده جدیدی را یک کشف نامید محققان باید ۹۹/۹۹۹۹۹۹ درصد در مورد صحت آن مطمئن باشند و داده جدید بر اساس یک خوانش تصادفی نباشد. در دنیای علم به چنین داده یا نتیجه‌ای، نتیجه پنج سیگما گفته می‌شود.
نتایج به دست آمده اخیر تنها سه سیگما هستند که یعنی ۹۹/۷ درصد در صحت آن اطمینان وجود دارد. که هرچند ممکن است این رقم بالایی به نظر برسد، اما برای مجامع علمی این رقم در سطح قابل قبولی نیست. اما این نتیجه، از نتیجه یک سیگمایی که همین گروه، هجده ماه پیش به دست آورده بود، بالاتر است. نتیجه یک سیگمایی آن‌ها در آن زمان در جوامع علمی جهان با شک و تردید بسیاری مواجه شد.
به گفته پروفسور کاترین هیمنز از دانشگاه ادینبورگ و ستاره‌شناس سلطنتی اسکاتلند، که از دانشمندان کمبریج مستقل است، حتی اگر گروه دانشمندان کمبریج بتوانند به نتیجه پنج سیگمایی برسند، بازهم نمی‌تواند دلیل قطعی بر وجود حیات در آن سیاره باشد.
او به بی‌بی‌سی می‌گوید: «حتی اگر چنین درجه بالایی از اطمینان به دست بیاید، هنوز این سوال مطرح است که منشأ این گاز چیست؟»
او ادامه می‌دهد: «در کره زمین این گاز توسط میکروارگانیسم‌های موجود در اقیانوس تولید می‌شود اما حتی با در دست داشتن بهترین داده‌ها، نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم در این سیاره ناشناخته، این گاز منبع ارگانیک دارد یا نه زیرا اتفاق‌های بسیار عجیبی می‌تواند در کیهان رخ دهد و ما نمی‌دانیم دقیقاً چه فرآیند زمین‌شناسی ممکن است در این سیاره موجب ایجاد این مولکول‌ها شده باشد.»
گروه دانشمندان کمبریج هم با این نظر موافق هستند. آن‌ها در حال همکاری با گروه‌های دیگری از دانشمندان در این مورد هستند تا بفهمند آیا امکان دارد دی‌ام‌اس و دی‌ام‌دی‌اس بتوانند در فضای آزمایشگاهی از مسیری غیر مرتبط با موجودات زنده، تولید شوند.
بعضی دیگر از گروه‌های تحقیقاتی توضیحاتی ارائه داده‌اند که بر مبنای آن‌ها، داده‌های به دست آمده از سیاره کی۲-۱۸ بی می‌تواند منشأ غیر حیاتی دیگری داشته باشد. بحث‌های علمی شدیدی درباره وجود یا عدم وجود دی‌ام‌اس و دی‌ام‌دی‌اس و همین‌طور ترکیبات شیمیایی این سیاره بین دانشمندان در جریان است.
یکی از دلایلی که بسیاری از محققان بر اساس آن بر وجود یک اقیانوس بزرگ در این سیاره اصرار دارند، عدم وجود گاز آمونیا در جو کی۲-۱۸ بی است. فرضیه آن‌ها این است که گاز آمونیا توسط حجم فوق‌العاده زیاد آب که در سیاره وجود دارد، جذب می‌شود. اما نبود آمونیا را می‌توان بر اساس وجود دریایی از سنگ‌های مذاب هم توضیح داد. این سنگ‌های مذاب آنطورکه پروفسور الیور شورتل از دانشگاه کمبریج توضیح می‌دهد، می‌توانند مانع از شکل‌گیری حیات شوند.
او می‌گوید: «همه آنچه ما درباره سیاره‌هایی که به دور ستاره‌های دیگر می‌چرخند می‌دانیم، بر اساس مقادیر بسیار ناچیز نوری است که از جو آن‌ها منعکس می‌شود. این سیگنال فوق‌العاده ضعیفی است که ما باید آن را بررسی و مطالعه کنیم تا بتوانیم در آن نشانه‌هایی از حیات یا چیزهای دیگر پیدا کنیم. بسیاری از بحث‌های علمی فعلی در مورد کی۲-۱۸ بی همچنان درباره ساختار این سیاره است.»
دکتر نیکولاس ووگن از مرکز مطالعاتی ایمز در ناسا، تفسیر دیگری از این داده‌ها دارد. او نتیجه مطالعات خود را منتشر کرده است و در آن چنین پیشنهاد داده است که کی۲-۱۸ بی یک توده عظیم گاز، در ابعاد کوچک است و هیچ سطحی ندارد.
تمام این تفسیرهای مختلف، توسط گروه‌های دیگر علمی به چالش کشیده شده‌اند. زیرا این فرضیه‌ها با داده‌های به دست آمده از تلسکوپ جیمز وب همخوانی ندارد. همه این اختلاف‌نظرها نشان می‌دهند همچنان بحث‌های علمی جدی‌ای درباره کی۲-۱۸ بی وجود دارد.
پروفسور مادوسودان هم تصدیق می‌کند برای جواب دادن به یکی از اساسی‌ترین سؤال‌هایی که علم همیشه با آن مواجه بوده، هنوز کوه عظیمی برای بالا رفتن پیش رو است اما باور دارد او و تیمش در مسیر درستی حرکت می‌کنند.
او می‌گوید: «ده‌ها سال بعد، وقتی به برهه زمان فعلی نگاه کنیم، شاید از آن به‌عنوان دوره‌ای یاد کنیم که در آن حیات در کهکشان برای ما قابل دسترسی شد.»
«لحظه‌ای که در آن هستیم می‌تواند نقطه عطف باشد. دورانی که شاید در آن بتوانیم برای سوالی پایه‌ای در این مورد که آیا ما واقعاً تنها نمونه حیات در کهکشان هستیم، جوابی پیدا کنیم.»
تحقیق این دانشمندان در نشریه علمی آستروفیزیکال جورنال لترز منتشرشده است.
