رتبه چهارم جهانی ایران از نظر رخداد بلایای طبیعی
رضا جمالپور در نشست تخصصی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله که با عنوان «بررسی خطر زلزله در شهر کرج با توجه به رخداد‌های زلزله‌های اخیر در استان البرز» برگزار شد، بلایای طبیعی را اتفاقاتی دانست که خارج از اراده بشر است و گفت: از ۴۳ نوع بلایای طبیعی، ۳۳ نوع آن در ایران رخ می‌دهد؛ از این رو ما در کشوری زندگی می‌کنیم که در حوزه مخاطرات طبیعی جزء ۱۰ کشور با تعداد بالای بلایای طبیعی است و در بین ۱۰ کشور اول جهان، ایران رتبه چهارم را دارد.
وی زلزله، رانش زمین، فرونشست، سیل، بهمن، طوفان، گردباد، رعد و برق، آتشفشان، جریان‌های گدازه‌ای و خشکسالی را از جمله بلایای طبیعی نام برد و اظهار کرد: استان البزر با وسعتی معادل ۵۲۸۴ کیلومتر مربع و با در برداشتن ۳ درصد از پهنه ایران، در سال ۸۹ ایجاد شد و در حال حاضر این استان دارای ۶ شهرستان، ۱۴ بخش، ۱۷ شهر، ۲۹ دهستان و ۲۵۴ روستا است و بر اساس آمار‌ها دارای جمعیتی برابر با ۲ میلیون و ۷۱۲ هزار و ۴۰۰ نفر است که معادل ۴.۳ درصد جمعیت کشور می‌شود.
جمالپور خاطرنشان کرد: استان البرز همواره در معرض تهدید انواع مخاطرات طبیعی بوده و سوابق نشان می‌دهد در زمان‌های مختلف خسارات زیادی را تجربه کرده و در حال حاضر استعداد بروز حدود ۲۱ مخاطره در استان وجود دارد و از این رو استان البزر در معرض تهدید قرار دارد.
رئیس مرکز تحقیقات کاهش ریسک سوانح استان البرز با اشاره به وضعیت گسل‌های این استان، یادآور شد: مجموع طول گسل‌های موجود در این استان ۴۰۰ کیلومتر بوده و تاکنون این مناطق شهری روی گسل‌های فعال شناسایی شده‌اند. دوره بازگشت زلزله در البرز هر ۱۵۰ سال است، اما از آخرین زلزله بزرگ در البرز ۱۷۰ سال می‌گذرد.
وی رانش زمین را از جمله مخاطرات این استان دانست که در استان البرز و در شمال شهر کرج و بخش کوهستانی این استان به‌ویژه منطقه جاده چالوس، برغان و طالقان این پدیده گا‌ها ظهور و بروز پیدا می‌کند.
جمالپور، بهمن و سیل را از دیگر مخاطرات این استان نام برد و گفت: محور‌های کوهستانی و برفگیر کرج-چالوس، طالقان و برغان از مهمترین مناطق بهمن‌خیز استان است. سقوط بهمن در فصول سرد سال، عبور و مرور از این محور‌ها را مختل می‌کند و در برخی اوقات نیز این محور‌ها با خطر ریزش سنگ مواجه می‌شوند.
وی به وجود پدیده فرونشست در این استان اشاره کرد و یادآور شد: محدود تحت تاثیر پدیده فرونشست در استان البرز در حدود ۷۰۰ کیلومتر مربع بوده و بیشترین نرخ فرونشست سالانه قابل توجه به میزان ۲۹ سانتی متر در سال مربوط به زمین‌های زراعی جنوب اتوبان کرج-قزوین است.
جمالپور، فرونشست زمین را یک پدیده غیرقابل بازگشت توصیف کرد و گفت: این پدیده در ایران به صورت خزنده از حدود ۳۰ تا ۴۰ سال قبل در حال شدت گرفتن است و همه دشت‌ها و مناطق شهری از جمله تهران را تحت تاثیر قرار داده است، به گونه‌ای که رخداد سالانه حدود ۲۵ سانتی متر فرونشست در دشت جنوب غربی تهران یک رکورد جهانی است و علت این پدیده نیز وجود ۵۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز و برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیر زمینی است.
رئیس مرکز تحقیقات کاهش ریسک سوانح استان البرز با اشاره به فرونشست زمین در دشت جنوبی غربی تهران، تاکید کرد: حدود ۲۵ کیلومتر از طول کمربند آزادگان، حدود ۲۸ کیلومتر از طول اتوبان قم، حدود ۲۱ کیلومتر از جاده ساوه و بزرگراه بهشت زهرا با پتانسیل فرونشست مواجه هستند. همچنین راه آهن تهران-جنوب و تهران-تبریز شاخه‌های جنوبی مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر حضرت امام خمینی (ره) و همچنین بخش‌هایی از خطوط مترو در مرکز شهر و نیز بخشی از فرودگاه مهرآباد در این محدوده مخاطره آمیز قرار می‌گیرند.
به گفته وی، مطالعات جدید نشان می‌دهد از سال ۲۰۰۳ فرونشست دشت غربی تهران به طور پیوسته به سمت شرق حرکت کرده و از زمین‌های کشاورزی عبور کرده و مناطق حاشیه شهری تهران را محاصره می‌کند. یکی دیگر از مناطق فرونشست جدید به سمت فرودگاه بین‌المللی تهران است.
