ماجرای صف‌های نانوایی و پشت پرده افزایش قیمت
در روز‌های اخیر، اخباری مبنی بر افزایش قیمت نان سنتی در برخی مناطق کشور، بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی داشته است. این در حالی است که مسئولان دولتی بار‌ها تأکید کرده‌اند که هنوز هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت نان یارانه‌ای اتخاذ نشده و قیمت‌های مصوب همچنان پابرجاست. با این حال، زمزمه‌هایی از احتمال تغییر در نحوه پرداخت یارانه و اصلاح نظام عرضه شنیده می‌شود.
آیا قیمت نان گران شده است؟
محمد سلیمانی، رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگکی تهران اعلام کرد: «قیمت نان سنگک آزادپز به ۲۵ هزار تومان افزایش یافته است، اما درباره نان یارانه‌ای تصمیمی گرفته نشده است.» وی افزود: «افزایش قیمت گندم برای نانوایان آزادپز، از ۱۲ هزار تومان به ۲۱ هزار و ۷۰۰ تومان، باعث شد که قیمت نان سنگک آزادپز از ۱۷ هزار تومان به ۲۵ هزار تومان برسد.»
گرچه هنوز قیمت آزادپز‌ها هم به صورت رسمی اعلام نشده، اما برخی نانوایی‌های آزادپز در تهران، قم، شیراز و مشهد قیمت‌های خود را افزایش داده‌اند، اما نانوایی‌های دولتی همچنان مطابق قیمت مصوب به فروش نان یارانه‌ای ادامه می‌دهند که این مسئله موجب افزایش صف‌های طولانی در این نانوایی‌ها شده است.
سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز اعلام کرده که هیچ مجوزی برای افزایش قیمت نان یارانه‌ای صادر نشده و با هرگونه تخلف در این زمینه برخورد خواهد شد.
نانوایان چه می‌گویند؟
برخی نانوایان در این باره می‌گویند: «افزایش هزینه‌های جاری مانند دستمزد، انرژی، اجاره مغازه و مواد اولیه، به ویژه افزایش قیمت گندم، ما را به مرز زیان‌دهی رسانده است. نانوایان آزادپز مجبور به افزایش قیمت شده‌اند تا بتوانند سرپا بمانند.» او تاکید کرد: «بیش از یک سال است که قیمت مصوب نان تغییر نکرده، در حالی که تورم همه هزینه‌ها را چند برابر کرده است.»
کارشناسان چه نظری دارند؟
برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که تداوم یارانه مستقیم به نان در شرایط فعلی، منجر به اتلاف منابع و فساد در زنجیره توزیع می‌شود. سهراب جلالی، استاد اقتصاددر گفت‌و‌گو با فارس گفت: «حذف یارانه نان به صورت یک‌باره ممکن نیست، اما دولت باید به سمت پرداخت یارانه به مصرف‌کننده و استفاده از ابزار‌هایی مثل کارت نان حرکت کند.»
او افزود: «در بلندمدت، نظام چندنرخی نه‌تنها ناکارآمد است بلکه عدالت را نیز خدشه‌دار می‌کند.»
راهکار چیست؟
دولت در حال بررسی طرح‌هایی مانند کارت نان، پرداخت یارانه به‌صورت دیجیتال و تقویت نظارت هوشمند بر نانوایی‌ها است. بر اساس اعلام سخنگوی وزارت اقتصاد، تا پایان تابستان امسال قرار است فاز اول سامانه هوشمند یارانه نان به‌طور سراسری اجرایی شود.
در این سامانه، قیمت نان آزاد می‌شود ولی یارانه مستقیماً به حساب خانوار واریز خواهد شد. این اقدام قرار است هم به حذف فساد و هم به شناسایی دقیق مصرف نان در کشور کمک کند.
هرچند هنوز قیمت نان یارانه‌ای رسمی افزایش نیافته، اما فشار اقتصادی بر نانوایان آزادپز و افزایش قیمت گندم، زمینه‌ساز گرانی نان آزاد شده است.
ناکارآمدی نظام فعلی عرضه، دولت را به‌سمت اصلاح سازوکار‌های یارانه‌ای سوق داده است. آینده نان در ایران، به‌نظر می‌رسد نه در افزایش قیمت یارانه‌ای، بلکه در تغییر شیوه پرداخت یارانه رقم خواهد خورد.
