نرخ رشد اقتصادی سال ۱۴۰۳ به روایت مرکز آمار
مرکز آمار در تازه‌ترین به روز رسانی خود داده‌های رشد اقتصادی سال ۱۴۰۳ را منتشر کرده که در آن اطلاعات مربوط به رشد فصل زمستان نیز لحاظ شده است. بر اساس این گزارش، تولید ناخالص داخلی ایران به قیمت ثابت سال ۱۴۰۰ در سال گذشته به ۱۰ هزار و ۲۶ هزار میلیارد تومان با نفت و ۷ هزار و ۶۱۴ هزار میلیارد تومان بدون نفت رسیده است. بر این اساس، رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت به ترتیب ۳ درصد و ۲.۱ درصد برآورد شده است. البته این رشد نماینده بخش عرضه اقتصاد است.
ررسی‌ها نشان می‌دهد که مانند بخش عرضه اقتصاد، بخش تقاضا نیز با کاهش رشد رو‌به‌رو بوده است. در این گزارش، ابتدا مهم‌ترین تغییرات رشد اقتصادی در زمستان ۱۴۰۳ بررسی شده و سپس در بخش بعدی آن به جزئیات رشد اقتصادی در کل سال ۱۴۰۳ پرداخته شده است.
اگر کل اقتصاد به یک کیک تشبیه شود، حجم حقیقی اقتصاد یا تولید ناخالص داخلی نشان‌دهنده اندازه کیک است. در این تشبیه، رشد اقتصادی همان تغییر اندازه کیک تلقی می‌شود. همانطور که یک کیک از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده، رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی نیز حاصل از فعالیت در بخش‌های مختلف است.
این بخش‌ها شامل چند گروه اصلی و چند گروه فرعی می‌شود. گروه‌های اصلی شامل «کشاورزی»، «صنایع و معادن» و «خدمات» است. هر گروه چند بخش فرعی دارد؛ گروه کشاورزی شامل «کشاورزی، جلنگداری و شکار» و «ماهیگیری» است. گروه صنایع و معادن شامل گروه «معادن» و گرون «صنایع» است که هر کدام زیربخش‌هایی دارد. استخراج نفت و گاز طبیعی یکی از این زیرمجموعه‌هاست که به دلیل اهمیت ویژه به صورت جداگانه نیز بررسی می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد گروه کشاورزی در زمستان سال گذشته به ۲.۵ درصد رسیده و نسبت به پاییز کاهش یافته است. گروه صنایع و معادن، اما شاهد افزایش رشد بوده و به ۲.۷ درصد رسیده است. از بین تمام اجزایی که در این گروه کلی جای گرفته‌اند، کمترین سطح رشد مربوط به «توزیع گاز» با ثبت نرخ منفی ۲۰.۸ درصد بوده است. در واقع این رقم نشان می‌دهد که توزیع گاز در زمستان سال قبل ۲۰ درصد نسبت به مدت مشابه در سال ۱۴۰۲ اُفت کرده است.
در مجموع، رشد اقتصادی کل کشور به روش ارزش‌افزوده در زمستان سال قبل ۲.۹ درصد بوده که نسبت به پاییز در سطح بالاتری قرار گرفته است. رشد غیرنفتی نیز ۱.۸ درصد برآورد شده است. این ارقام رشد بخش عرضه اقتصاد را نشان می‌دهد.
طبق گزارش مرکز آمار، بخش تقاضای اقتصاد ایران نیز در زمستان بزرگ‌تر شده و رشد اقتصادی به روش هزینه از ۱.۶ درصد در پاییز به ۲.۵ درصد در زمستان رسیده است. هر چند که این افزایش بیشتر به دلیل ضریب ثابت «هزینه دولتی» بوده که کل رشد را افزایش داده است. جزء مهم دیگر هزینه در این نوع از محاسبه رشد اقتصادی، هزینه خصوصی است که رشدی برابر با منفی ۰.۲ درصد تجربه کرده که حکایت از کوچک‌ترشدن تقاضای خانوار‌ها دارد.
با تکمیل‌شدن اطلاعات فصلی رشد می‌توان این شاخص را برای کل سال نیز محاسبه کرد. داده‌های مرکز آمار حکایت از آن دارد که رشد اقتصادی کل کشور به روش ارزش‌افزوده از ۴.۶ درصد در سال ۱۴۰۲ به ۳ درصد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است. رشد غیرنفتی، اما تقریبا ثابت مانده (۲.۱ درصد) است.
از میان اجزای مختلف ارزش افزوده، رشد نفت یکی از مواردی است که اُفت شدیدی را تجربه کرده است (از ۱۴.۳ درصد به ۶.۲ درصد). در مقابل، رشد اقتصادی در بخش کشاورزی افزایش یافته و به ۳.۲ درصد رسیده است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که رشد بخش کشاورزی بعد از ۴ سال از محدوده منفی خارج شده است.
محاسبات نشان می‌دهد که رشد اقتصادی به روش هزینه‌ای نیز در این سال نسبت به سال ۱۴۰۲ کمتر شده و به ۳.۲ درصد رسیده است. ۳ درصد رشد محقق شده نیز عمدتا متاثر از ضریب ثابت «مخارج دولتی» بوده و رشد تقاضای خانوار تقریبا صفر بوده است.
