کشف شگفتی هشتم در جزیره «قشم»؛ برخی روستا‌های جزیره تا ۶۰ روز آب ندارند!
در قلب خلیج فارس، جزیره قشم با همه زیبایی‌هایش هر روز تشنه‌تر می‌شود. این جزیره که روی کمربند خشک جهانی قرار دارد، تنها نمونه کوچکی از بحران بزرگ‌تری است که سراسر ایران را فراگرفته؛ کاهش منابع آب زیرزمینی، کشاورزی ناسازگار با اقلیم، و تأمین آب شرب به عنوان یک چالش روزمره.
آمار‌ها نشان می‌دهد ایران در هر دهه دست‌کم دو بار خشکسالی شدید را تجربه می‌کند و منابع آب زیرزمینی کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سه دهه پیش به حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است؛ در این میان، جزایر جنوبی مانند قشم با بحران‌های مضاعفی رو‌به‌رو هستند: نداشتن منابع آب زیرزمینی، افزایش جمعیت، و هجوم گردشگران.
قشم با تولید روزانه ۲۷ هزار مترمکعب آب شیرین، پاسخگوی نیاز بیش از ۱۵۰ هزار نفری جمعیت ساکن و جمعیت چند ده هزار نفری، شناور خود نیست.
راهکار اصلی قشم برای تأمین آب، استفاده از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن بوده است. در دو سال اخیر، با راه‌اندازی واحد‌های جدید نمک زدایی، ظرفیت تولید آب شیرین در جزیره ۴۰ درصد افزایش یافته، اما این فناوری دو چالش عمده دارد.
پساب و مصرف بالای انرژی دو چالش آب‌شیرین‌کن‌ها
نخست پساب شور است؛ به ازای هر مترمکعب آب شیرین تولیدی، حدود ۱.۵ مترمکعب پساب شور غلیظ‌شده به دریا بازمی‌گردد که اکوسیستم دریایی را تهدید می‌کند؛ دوم مصرف انرژی بالای این واحدهاست؛ آب‌شیرین‌کن‌های قشم روزانه به برق معادل چندین مگاوات نیاز دارند. در شرایطی که هزینه تولید آب شرب در قشم ۱۰ برابر میانگین کشوری است، تفکیک مصارف آب تنها راه نجات است. آب شرب باید با کیفیت عالی و از طریق شیرین‌سازی تأمین شود، اما آب غیرشرب مانند مصارف صنعتی، کشاورزی یا فضای سبز را می‌توان از منابع جایگزین مانند آب خاکستری یعنی پساب تصفیه‌شده خانگی تأمین کرد.
به گفته مدیرعامل آب و فاضلاب قشم، با بازیافت آب خاکستری می‌توان روزانه هزار مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی کرد که برای آبیاری فضای سبز یا سرویس‌های بهداشتی مناسب است.
بحران آب روستا‌های قشم و اختلاف بین وزارت نیرو و منطقه آزاد برای خرید آب
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا حاجبی، امام جمعه قشم با انتقاد از وضعیت تأمین آب در برخی روستا‌های جزیره قشم، گفت: یکی از این مشکلات، عدم واگذاری زمین مناسب برای احداث آب‌شیرین‌کن‌ها توسط منطقه آزاد قشم است. زمین‌ها در اختیار منطقه آزاد است و آنها باید مستقیماً به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای ساخت آب‌شیرین‌کن زمین بدهند. دوم، مسئله خرید آب از بخش خصوصی است که بین دولت و منطقه آزاد بلاتکلیف مانده و همین موضوع موجب سردرگمی و نارضایتی مردم شده است.
حاجبی خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۱ اقداماتی انجام شد و خرید‌هایی صورت گرفت که منجر به پایداری آب در شهر قشم و برخی روستا‌های غرب شهرستان شد، اما هنوز بسیاری از روستا‌های دیگر و حتی شهر‌های دیگر از آب پایدار برخوردار نیستند؛ دلیل این امر نیز عدم پرداخت هزینه‌های خرید آب از سوی منطقه آزاد قشم است.
فرسودگی شبکه لوله‌کشی و کیفیت پایین آب
وی به موضوع فرسودگی شبکه لوله‌کشی نیز اشاره کرد و گفت: سیستم لوله‌کشی در بسیاری از نقاط فرسوده است و زمانی که آب در لوله‌ها جریان ندارد، خوردگی و اکسید شدن ایجاد می‌شود. این مسئله باعث ورود املاح مضر به آب مصرفی مردم می‌شود و در نهایت کیفیت آب را پایین می‌آورد.
امام جمعه قشم ادامه داد: در حال حاضر، بخش زیادی از آب مصرفی از آب‌شیرین‌کن‌ها خریداری می‌شود و با تانکر به مخازن زیرزمینی و سیمانی که غیربهداشتی هستند منتقل می‌شود. این شرایط، خطر بروز بیماری‌های گسترده را افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به ضرورت حمایت دستگاه‌ها و بنیاد‌های انقلابی برای رفع بحران آب افزود: سال گذشته حدود ۲ میلیارد تومان از صنایع کمک گرفتم تا برای مردم مخازن آب تهیه کنیم. این حداقل کاری است که می‌توان برای اقشار کم‌برخوردار انجام داد؛ از بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام و سایر نهاد‌ها انتظار داریم که در تأمین تانکر‌ها و تجهیزات آبرسانی همکاری کنند.
پیشنهاد فوری برای خرید حداقل ۱۰ تانکر آب برای آبرسانی اضطراری
حاجبی در پایان اظهار داشت: حداقل باید ۱۰ دستگاه تانکر آب خریداری شود تا بتوان در مواقع بحرانی، آبرسانی به روستا‌هایی که فاقد شبکه لوله‌کشی پایدار هستند انجام شود. بهتر است هزینه‌هایی که در آینده برای درمان بیماری‌های ناشی از آب آلوده پرداخت می‌شود، از همین حالا صرف تأمین آب بهداشتی شود.
مردم برخی روستا‌های قشم تا ۶۰ روز بی آب هستند
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی کاظمی رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان قشم نیز اظهار کرد: جزیره قشم به سرزمین عجایب هفتگانه مشهور است، اما باید آن را سرزمین عجایب هشتگانه بدانیم چرا که هشتمین عجایب این جزیره، مسئله آب است و برخی روستا‌های جزیره بین ۶۰ روز تا ۷۰ روز آب ندارند.
وی افزود: علاوه بر مشکلاتی که در شیرین سازی آب در جزیره قشم وجود دارد، سیستم انتقال و توزیع آب نیز فرسوده است و به محض افزایش فشار آب شاهد ترکیدن لوله‌های آب و ایجاد مشکلات فراوان هستیم. چون جزیره هوای شرجی دارد و درصد رطوبت بالا است سرعت فرسایش لوله‌ها بسیار بالا است.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان قشم عنوان کرد: اقداماتی توسط منطقه آزاد و اداره آبفا انجام شده است، اما باید هماهنگی‌ها افزایش یابد؛ آبرسانی با تانکر هم انجام می‌شود، اما به هر صورت در هوای گرم و اذیت کننده، مشکل آب در روستا‌ها غیر قابل تحمل است.
وی عنوان کرد: در سطح شهر قشم، افت فشار آب، بسیار شایع است و بر همین اساس بسیاری از مردم مجبور می‌شوند از پمپ‌های آب استفاده کنند که در بسیاری از مواقع پاسخگوی مشکل نیست.
مدیر تبلیغات اسلامی شهرستان قشم، کیفیت پایین آب را دیگر مشکل جزیره دانست و گفت: آب موجود در شبکه نیاز به تصفیه مضاعف دارد و فرسودگی شبکه موجب می‌شود آب تصفیه شده مجدداً افت کیفیت داشته باشد از این رو ضرورت دارد آب آشامیدنی به طور کامل لوله کشی جداگانه‌ای داشته باشد که کار هزینه بری است، اما با توجه به ارزشی که آب در جزیره دارد باید به آن فکر کرد.
منبع: مهر / صمیم ارزانی
