بهترین منبع پیشگیری از پوکی استخوان
کوروش صمدپور روز سه شنبه و همزمان با ۲۰ اکتبر روز جهانی پوکی استخوان علت پوکی استخوان یا «استئوپروز» را کاهش توده استخوانی و ضعیف و سست شدن بافت استخوان عنوان کرد و اظهار داشت: این بیماری در ظاهر علایم خاصی ندارد که اصطلاحا به آن بیماری خاموش هم می‌گویند، اما در طولانی مدت، عوارض بسیار شدیدی برای جامعه به همراه دارد.
وی با بیان اینکه پوکی استخوان وضعیتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی آن با ضربات کوچک افزایش می‌یابد، یادآور شد: متاسفانه این بیماری در ایران شایع است و جمعیت زیادی با این مشکل رو‌به‌رو هستند که به آن توجه نمی‌کنند، اما با بروز عوارض به فکر درمان می‌افتند.
عوامل مستعدکننده پوکی استخوان چیست؟
متخصص تغذیه درباره عوامل تسریع و مستعد کننده پوکی استخوان توضیح داد: با افزایش سن بخصوص در زنان پس از سن یائسگی، احتمال بروز پوکی استخوان به صورت شکستگی استخوان لگن و درد‌های عضلانی - اسکلتی بیشتر می‌شود.
وی افزود: هورمون‌های زنانه که در دوره باروری ترشح می‌شوند در واقع هم از نظر بیماری‌های قلبی و هم استخوانی، نقش پیشگیرانه دارند. بعد از سن یائسگی و افت ترشح این هورمون ها، عمل برداشت از استخوان‌ها بیشتر و پوکی استخوان شایع‌تر می‌شود.
بد غذایی و کم تحرکی مستعد کننده پوکی استخوان هستند
صمدپور با یادآوری اینکه در افرادی که اندام ریزی دارند این بیماری شایع‌تر است، اظهار داشت: همانند سایر بیماری ها، عواملی همچون ژنتیک، منطقه جغرافیایی و آب و هوا تا حدی در بروز پوکی استخوان نقش دارد، اما نوع تغذیه و فعالیت بدنی بیشترین عاملی است که باید به آن توجه کرد یعنی اگر دو عامل تغذیه و فعالیت بدنی در همه مراحل زندگی فردی وجود داشته باشد به شدت درصد پوکی استخوان کاهش می‌یابد.
کمبود کلسیم و مصرف برخی داروها، پوکی استخوان را تشدید می‌کند
وی ادامه داد: کمبود کلسیم هم از دیگر عوامل بروز پوکی استخوان است، زیرا کلسیم ماده اصلی استخوان‌ها است که با ویتامین‌ها و املاح دیگر باعث قوام استخوان می‌شود.
این متخصص تغذیه درباره چرایی بوجود آمدن کمبود کلسیم توضیح داد: بدن انسان موظف است کلسیم خون را به اندازه کافی نگه دارد پس اگر کلسیم کافی به بدن نرسد مجبور است از کلسیم استخوان برداشت کند. به مرور و طی سال‌ها این تراکم استخوان کاهش پیدا می‌کند در نتیجه پوکی استخوان خود را نشان می‌دهد.
کمبود ویتامین دی شایع‌ترین عامل بروز پوکی استخوان است
به گفته این متخصص رژیم درمانی، کمبود ویتامین دی از دیگر موارد شایع بروز پوکی استخوان است. این ویتامین برای جذب کلسیم لازم بوده و مانند کلیدی است که در قفل شده روده‌ها را به طرف جریان خون باز می‌کند و اجازه می‌دهد تا کلسیم مواد غذایی از روده‌ها وارد جریان خون شود و از آنجا به استخوان‌ها برسد.
وی خاطرنشان کرد: استفاده طولانی از برخی داروها همانند کورتن‌ها هم می‌تواند باعث پوکی استخوان شود. همچنین مصرف بیش از حد کافئین یا سیگار و الکل در تشدید پوکی استخوان تاثیر بسزایی دارد.
راه‌های مبارزه با پوکی استخوان چیست؟
صمدپور با بیان اینکه بهترین راه تشخیص پوکی استخوان، انجام آزمایش تراکم استخوان است، یادآور شد: بهترین منبع کلسیم در تغذیه روزانه، لبینات اعم از شیر، ماست، پنیر، دوغ و کشک است که باید به اندازه کافی استفاده شوند. اما متاسفانه اخیرا شاهدیم در فضای مجازی و محافل دوستانه غیرپزشکی یا رسانه عمومی به این باور دامن می‌زنند که شیر تاثیری در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد و توصیه‌های غذایی دیگری را سفارش می‌کنند.
یک لیوان شیر برابر با ۴ لیوان سبزیجات کلسیم دارد
وی با تاکید بر اینکه مصرف لبنیات همچنان حرف اول پیشگیری در پوکی استخوان را می‌زند، خاطرنشان کرد: همواره باید میزان ماده مغذی در واحد حجم را در نظر بگیریم؛ یک لیوان شیر ۳۰۰ میلی گرم کلسیم دارد و درمورد اینکه توصیه می‌شود به جای شیر کلم بخوریمریال باید گفت برای جبران این میزان کمبود شیر باید چهار لیوان کلم خورد، که به طور حتم معده تحمل این مقدار خوردن کلم را ندارد.
صمدپور افزود: درست است که همانطور که عنوان می‌شود در کنجد، بادام، کلم و برخی سبزیجات کلسیم وجود دارد، اما باید مقدار زیادی مصرف شود که معمولا در عادت غذایی مصرف این مقدار سبزیجات وجود ندارد. این است که بهترین منبع جذب کلسیم، مصرف لبنیات است که ترجیحا لبنیات کم چرب استفاده شود.
آفتاب بهترین منبع جذب ویتامین دی و مانع بروز پوکی استخوان است
صمدپور با بیان اینکه نور خورشید و آفتاب بهترین منبع جذب ویتامین دی است، تصر یح کرد: متاسفانه در شهر‌های بزرگ و به علت وضعیت جغرافیایی، آلاینده‌های موجود در هوا و پوشش لباسی از جذب این ویتامین محروم هستیم؛ بنابراین توصیه می‌شود به همه افراد که این ویتامین را تحت نظر پزشک از طریق مصرف قرص ویتامین دی و به عنوان مکمل استفاده کنند.
این متخصص تغذیه یادآور شد: کمبود ویتامین دی ابتلا به ویروس کرونا را تشدید می‌کند که خوشبختانه شاهد هستیم مردم برای پیشگیری از ابتلاء، این ویتامین را استفاده می‌کنند. فراموش نکنیم این ویتامین از دسته ویتامین‌هایی است که مصرف بیش از حد آن مسمومیت ایجاد می‌کند.
در کنار مصرف مواد مغذی، فعالیت بدنی و ورزش را فراموش نکنیم
وی با تاکید بر اینکه نداشتن تحرک کافی باعث تحلیل بافت استخوانی می‌شود، توصیه کرد: ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده روی نقش مهمی در رسوب کلسیم در استخوان‌ها و استحکام آنها دارند و به افزایش توده استخوانی کمک می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه علم تغذیه، علم تنوع و تعادل است، یادآور شد: اگر فردی از همه گروه‌های غذایی به اندازه کافی استفاده کند، سلامتی بهینه‌ای نسبت به سایر افراد دارا است. برای مقابله با پوکی استخوان هم مهمترین منبع غذایی لبنیات، انواع ماهی ها، حبوبات و سبزیجات است. ضمن اینکه مصرف بیش از حد گوشت قرمز توصیه نمی‌شود.
این متخصص تغذیه خاطرنشان کرد: برای همه افراد بالای ۴۰ سال، استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌ها و مواد کلسیم دار و کاهش مصرف مواد کافئین دار و گوشت قرمز و برخی داروها به شدت توصیه می‌شود.
