از فرار مغز‌ها تا ورود بی‌مرز افغان‌ها/آینده جمعیتی ایران به کدام سو می‌رود؟
طرح تشکیل سازمان ملی مهاجرت با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو است. برخی می‌گویند اگر این طرح تصویب و اجرا شود می‌تواند به حضور مهاجران در کشور سامان دهد و برخی نیز باور دارند این طرح باعث حضور هرچه بیشتر مهاجران افغانستانی در ایران می‌شود و پیامدهای منفی متعددی به وجود خواهد آورد.
احمد بخشایش اردستانی، نماینده مجلس، درباره این موضوع گفت: «قرار است هفته آینده، در روز‌های دوشنبه یا سه‌شنبه طرح تشکیل سازمان ملی مهاجرت در صحن علنی مجلس بررسی شود. این طرح در ابتدا به صورت لایحه‌ای از سوی دولت سیزدهم ارائه شد و پس از بررسی در کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی به متنی با ۵۷ ماده تبدیل شد که با افزوده شدن مفاد و بند‌هایی بیش از آنچه در متن اولیه بود، ماهیت آن تا حدی دگرگون شد. کمیسیون شورا‌ها این طرح را تصویب کرد و کمیسیون امنیت ملی نیز به صورت لب مرزی با آن موافقت کرد؛ به این معنی مخالفان زیادی هم در کمسیون امنیت وجود داشت، اما به هر حال مورد تأیید این کمیسیون قرار گرفت».
او ادامه داد: «نکته مثبت این طرح، ایجاد نظم در حوزه مهاجرت است. در بسیاری از کشور‌های جهان سازمانی مشابه وجود دارد. درصدی از جمعیت کشور‌ها را مهاجران تشکیل می‌دهند و بر اساس نیاز کشور‌ها سیاست‌های مهاجرتی تنظیم می‌شود و در‌ها به روی مهاجران باز یا بسته می‌شود. در حال حاضر در ایران نهاد‌هایی مانند اداره کل امور اتباع در وزارت امور خارجه، وزارت کشور و فراجا مسئول ساماندهی امور مهاجران هستند. با روی کار آمدن دولت سیزدهم، حدود ۹ میلیون مهاجر افغان به کشور وارد شدند در واقع می‌توان گفت که اگر این سازمان تشکیل شود، بیشتر از آنکه سازمان ملی مهاجرت باشد، سازمان ملی افاغنه خواهد شد، چرا که تقریبا هیچ گروه مهاجر دیگری به این میزان وارد ایران نمی‌شود».
این نماینده مجلس همچنین بیان کرد: «تشکیل چنین سازمانی، به نحوی مشروعیت‌بخشی به حضور افغانستانی‌ها است و این موضوع می‌تواند نظریه امت–دولت را به جای الگوی ملت–دولت حاکم کند. در شرایطی که بخشی از نخبگان ایرانی مهاجرت کرده‌اند، برخی ترجیح داده‌اند این خلأ را با ورود مهاجران افغان جبران کنند. با به قدرت‌رسیدن طالبان و دشوارشدن شرایط اقتصادی در افغانستان، انگیزه مهاجرت در میان اتباع این کشور افزایش یافته است. اگر این سازمان تأسیس شود، عملا حضور گسترده اتباع افغانستانی در کشور تأیید و تثبیت می‌شود. این امر می‌تواند به برخی ناترازی‌های داخلی به‌ویژه در حوزه مصرف انرژی، دامن بزند و موجب فشار مضاعف بر منابع کشور شود. از منظر حقوقی نیز تصویب این طرح ممکن است با اصول قانون اساسی در تعارض باشد، چرا که اعطای تابعیت باید فرآیندی تدریجی و مبتنی بر ضوابط مشخص باشد تا ترکیب جمعیتی و بازار کار کشور دچار اختلال نشود».
بخشایش اردستانی در پایان گفت: «ورود بی‌رویه مهاجران می‌تواند بازار کار را از دست ایرانیان خارج کرده و به شکل‌گیری کلونی‌هایی بیانجامد که به مرور زمان، به‌صورت دولت در دولت عمل کنند. متأسفانه در شرایطی که نخبگان از کشور مهاجرت می‌کنند، آنچه جایگزین می‌شود، نه نخبگان بلکه تنها حضور کم‌ضابطه مهاجران غیرکیفی است. میزان رأی‌آوری این طرح تشکیل سازمان مهاجرت بستگی زیادی به آگاهی نمایندگان مجلس از ابعاد و پیامدهای آن دارد. اگر نمایندگان نسبت به آثار امنیتی، اقتصادی و اجتماعی آن آگاهی کافی داشته باشند، به احتمال زیاد این طرح رأی نخواهد آورد».
منبع: نامه نیوز
