بدون شک امسال با خشکسالی شدید مواجهیم
آمار‌های آبفا می‌گوید سال جاری به لحاظ وضعیت بارش، بین ۵۷ سال گذشته، رتبه ۵۴ را دارد، درواقع طی این بازه زمانی، تنها ۳ سال از نظر بارش، از سال ۱۴۰۴ وضعیت بدتری داشته است. این وضعیت نگرانی‌ها در خصوص قطعی آب یا جیره بندی آن در فصل تابستان را افزایش داده است.
هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، اخیرا ضمن تاکید بر این که در پنجمین سال خشکسالی پیاپی به‌سر می‌بریم، گفته است: «با وجود خشکسالی‌های پیاپی و ضرورت مدیریت مصرف آب، در زمینه مصرف آب در ساختمان‌ها و منازل مردم، تاکنون کار جدی انجام نشده، که امید می‌رود با این تفاهم‌نامه، اقدام موثری در این زمینه آغاز شود.»
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز گفته است: «در تابستان در کل کشور قطعی آب در بخش خانگی نداریم، ممکن است در برخی استان‌ها مشکلاتی در حوزه قطعی آب داشته باشیم، اما در حال برنامه‌ریزی هستیم و امیدواریم این برنامه‌ریزی‌ها به نتیجه برسد.» با این وجود پرسش‌هایی درباره وضعیت آب کشور و امکان تحقق برنامه‌ها برای پیشگیری از قطعی آب مطرح است. دکتر جهانگیر پرهمت، عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری و معاون پیشین وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
پروژه‌های انتقال آب هزینه سرسام آوری دارد
جهانگیر پرهمت به فرارو گفت: «این که مسئولان در خصوص وضعیت آب، به مردم هشدار دهند، طبیعیست و باید هشدار دهند. وقتی آمار‌ها می‌گوید از ابتدای سال تا کنون ۴۰ درصد بارندگی کمتر از حد استاندارد داریم و تا پایان سال نیز بارندگی قابل توجهی، به جز در نوار شمالی کشور، نخواهیم داشت، پس قطعا جای نگرانی است. کشور ما بارندگی تابستانی ندارد و فصل بارش ایران، پاییز، زمستان و اوایل بهار است. پس هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد که امسال در یک خشکسالی شدید قرار داریم. با این وضعیت در بخش منابع آبی و به ویژه منابع آب سطحی با کمبود قابل توجهی رو به رو شده‌ایم. این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت؛ بنابراین چاره‌ای به جز برنامه ریزی برای مدیریت بحران نداریم. من فکر نمی‌کنم وزارت نیرو یا به طور مشخص وزیر نیرو، اطلاعاتی به جز این داشته باشد یا عقیده دیگری داشته باشد. به هر حال تاکید من این است که می‌توان از برنامه‌های مدیریت بحران برای عبور از این وضعیت استفاده کرد. مدیریت بحران یعنی باید برخی موارد غیرضروری را به حداقل رسانده یا متوقف کنیم و منابع آبی را به سمتی که ضروری‌تر است، سوق دهیم. به عنوان مثال آب شرب از اهمیت بیش از حدی برخوردار است. ما باید به مردم اطلاع دهیم که با توجه به شرایط بحرانی کشور، چگونه موارد ضروری و غیرضروری را تشخیص داده و مدیریت مصرف انجام دهند. حقیقت این است که آب یک ماده قابل ذخیره توسط وزارت نیرو نیست که آب را امسال برای سال دیگر ذخیره کند.»
وی در خصوص پروژه‌های انتقال آب از مناطق شمالی به نقاط دیگر کشور گفت: «به طور ویژه منابع آب سطحی را نمی‌توانیم ذخیره کنیم یا بهتر است بگویم تکنولوژی آن را نداریم. حتی منابع آب غیرسطحی و زیرزمینی را نیز به درستی مدیریت و ذخیره نکرده‌ایم. اگر منابع آب زیرزمینی به درستی مدیریت شده بود، می‌توانستیم کمبود‌های آبی کشور را از طریق منابع آب زیرزمینی جبران کنیم؛ بنابراین باید مدیریت بحران انجام دهیم. پروژه‌هایی که قصد انتقال آب از مناطق شمالی را دارند را نمی‌توان کاملا بیفایده نامید، اما مسئله این است که انتقال آب با یک هزینه سرسام اور انجام می‌شود. انتقال آب از دریای خزر به کلان شهر تهران نیاز به پمپاژ آب به حداقل بیش از هزار متر ارتفاع است. این روش هزینه‌ای بسیار بالا دارد، ضمن این که کنار دریا، باید آب نمک زدایی شود. یعنی دستگاه‌های آب شیرین کن، باید آب شور را به آب شیرین تبدیل کنند و این یعنی یک هزینه هنگفت. بله همه این روش‌ها هم امکان پذیر است. حتی می‌توانیم آب خلیج فارس را به قله دماوند ببریم، اما پرسش اصلی این است که ما قرار است چه میزان هزینه را صرف کنیم تا این تصمیم‌ها عملی شوند و این نوع تصمیم‌ها چه عوارضی خواهد داشت؟ در حال حاضر باید به جای این نوع ایده‌ها روی حفظ ظرفیت‌های موجود و مدیریت منابع آبی متمرکز شویم.»
باید سیلاب‌های سالانه را ذخیره و مدیریت کنیم
معاون پیشین وزیر جهاد کشاورزی در ادامه گفت: «ما هر سال سیلاب‌های زیادی داریم که بی فایده از درسترس خارج می‌شود. می‌توان این سیلاب‌ها را به منابع آب زیرزمینی تزریق و ذخیره کرد و، چون منابع آب زیرزمینی با مشکل تبخیر رو به رو نمی‌شود، می‌توان برای وضعیت بحرانی مورد استفاده قرار داد. البته این راهکار بلندمدت است و برای امسال جوابگو نیست. در حال حاضر باید روی اولویت بندی‌ها متمرکز شویم و از مصرف خانگی تا صنعت و کشاورزی برنامه ریزی سریع انجام دهیم. درست است که تولید کشور نباید مختل شود، اما باید بدانیم که اکنون کشت برنج، کشت گندم و دانه‌های روغنی برای ما بر بسیاری از محصولات کشاورزی آب بر دیگر اولویت دارد. نگهداری باغات با گونه‌های درختی که بازدهی بلندمدت دارند، بر کشت سبزیجاتی که امسال اگر کاشته نشود، خسارتی برای ما ندارد، اولویت دارد. این اولویت بندی‌ها می‌شود مدیریت درست. وزارتخانه‌های مختلف از جمله وزارت نیرو که متولی و بانی اصلی اب کشور است، در کنار وزارتخانه‌های دیگری از جمله صمت باید اولویت بندی درست و دقیق انجام دهند. بیش از ۱۵ درصد از آب مصارف خانگی را باغچه‌ها مصرف می‌کنند، چرا سیستمی نداریم که آب بدون مواد شوینده به سمت آبیاری باغچه‌ها هدایت شود و در مسیر فاضلاب هدر نشود؟ باید مردم را نیز مشارکت و آموزش دهیم تا از بحران عبور کنیم.»
