سوزش ادرار از مشکلات نسبتا شایعی است که بیشتر در میان خانمها دیده میشود. این مشکل خود به تنهایی بیماری محسوب نمیشود بلکه علایمی از وجود یک بیماری دیگر است که باید نسبت به درمان آن اقدام شود. یکی از دلایل سوزش ادرار عفونت ادراری است که در بانوان شایع است. برای رفع سوزش ادرار داروهای مختلفی وجود دارند که در ادامه قصد داریم به معرفی نمونهای از آن بپردازیم.
علائم سوزش ادرار و دارو مناسب برای درمان آن
سوزش ادرار با درد، ناراحتی یا سوزش هنگام دفع ادرار همراه است که شیوع آن بیشتر در میان زنان مشاهده میشود. سوزش ادرار در مردان مسن بیش از مردان جوان شایع است. برخی از علل شایع سوزش ادرار عبارتند از:
عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) یکی از دلایل اصلی سوزش ادرار است. عفونت میتواند در هر قسمت از دستگاه ادراری رخ دهد، از جمله:
کلیهها
مجاری ادرار (لولههایی که ادرار را از کلیهها به سمت مثانه منتقل میکنند)
مثانه
مجرای ادرار (لولهای که از مثانه ادرار را از بدن خارج میکند)
عفونتهای دستگاه ادراری اغلب در اثر باکتریهایی است که از طریق مجرای ادرار وارد دستگاه ادرار میشوند. عواملی که شانس ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را افزایش میدهند عبارتند از:
جنسیت زن
دیابت
سن بالا
پروستات بزرگ شده
سنگ کلیه
بارداری
داشتن کاتتر ادرار در محل
علاوه بر سوزش ادرار علائم دیگر عفونت دستگاه ادراری عبارتند از:
تب
ادرار تیره رنگ یا بدبو
ادرار ابری یا خونی
تکرر ادرار یا تمایل به دفع ادرار زیاد
درد پهلو
برخی اوقات سوزش ادرار مربوط به عفونت واژن مانند عفونت مخمر است. با عفونتهای واژن انتظار تغییر در ترشحات واژن و بد بو نیز میرود. عفونتهای مقاربتی نیز میتوانند باعث سوزش ادرار شوند. این شامل:
تب خال ناحیه تناسلی
عفونت کلامیدیا
سوزاک
علاوه بر سوزش ادرار این عفونتهای مقاربتی میتوانند علائمی مانند:
خارش
سوزش
تاول یا زخم برای تبخال دستگاه تناسلی
ترشحات غیرطبیعی
التهاب و تحریک. مجموعهای از مشکلات منجر به بروز التهاب یا تحریک دستگاه ادراری یا ناحیه تناسلی میشود که در نتیجه باعث ظهور علائم سوزش ادرار میشود. علاوه بر عفونت دلایل دیگر تحریک یا التهاب عبارتند از:
وجود سنگ در مجاری ادراری
تحریک مجرای ادرار بعد از فعالیت جنسی
سیستیت بینابینی، بیماری ناشی از التهاب مثانه
تغییرات واژن مربوط به دوران یائسگی
فعالیتهایی مانند اسب سواری یا دوچرخه سواری
حساسیت یا تحریک واژن مربوط به استفاده از صابونهای معطر یا مواد شسشتودهنده دیگر، دستمال رولی توالت یا سایر محصولات مانند دوش یا اسپرم کش
عوارض جانبی مصرف برخی داروها، مکملها و روشهای درمانی خاص
وجود تومور در مجاری ادراری
دلایل سوزش ادرار
وضعیتی که مثانه یا قسمتهای نزدیک به آن را تحت تاثیر قرار میدهد باعث سوزش ادرار میشود، همچنین چندین دلیل برای این عارضه وجود دارد که بسیاری از آنها قابل درمان هستند.
افراد مبتلا به سوزش ادرار باید درباره سایر علائم خود با پزشک خود صحبت کنند. اگر این موارد مربوط به سوزش ادرار باشد به پزشک برای تشخیص و پیش گرفتن روند درمانی مناسب کمک میکند.
علل سوزش ادرار
بسیاری از شرایط مختلف باعث سوزش ادرار میشوند که بیشتر این علل قابل درمان هستند. در ادامه چند دلیل احتمالی سوزش ادرار همراه با علائم دیگر توضیح داده شده است.
عفونت مجاری ادراری
عفونت مجاری ادراری زمانی اتفاق میافتد که باکتریهای اضافی در جایی از مجاری ادراری جمع شوند. این قسمت از بدن از کلیهها به مثانه تا مجرای ادرار منتقل میشود که ادرار را به سمت خارج بدن منتقل میکند. فرد مبتلا به عفونت مجاری ادراری ممکن است علائم دیگری مانند موارد زیر را تجربه کند:
نیاز به تکرر ادرار
دفع ادرار تیره یا مشاهده خون در آن
تب
ادرار بدبو
درد در پهلو و پشت
عفونت مقاربتی
عفونتهای مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک و تبخال همگی میتوانند بر دستگاه ادراری تاثیر بگذارند و هنگام ادرار منجر به بروز درد شوند. علائم ممکن است بسته به نوع عفونت متفاوت باشد. به عنوان مثال، تبخال به طور معمول باعث ایجاد ضایعات شبیه تاول در اندام تناسلی میشود.
عفونت پروستات
عفونت باکتریایی کوتاه مدت میتواند منجر به عفونت پروستات یا پروستاتیت شود. التهاب مزمن ناشی از یک بیماری دیگر مانند عفونت مقاربتی نیز باعث التهاب پروستات میشود، همچنین عفونت پروستات ممکن است باعث بروز موارد زیر شود:
مشکل ادرار کردن
درد در مثانه، بیضهها و آلت تناسلی مرد
مشکل انزال و انزال دردناک
نیاز به ادرار کردن مکرر به ویژه در شب
سنگ کلیه
سنگ کلیه مجموعهای از موادی مانند کلسیم یا اسید اوریک است که در کلیه و اطراف کلیهها تجمع یافته و تشکیل میشود. برخی اوقات سنگ کلیه خود را در نزدیکی ناحیه ورود ادرار به مثانه قرار میدهد که این امر باعث سوزش ادرار میشود. علاوه بر سوزش ادرار سنگ کلیه میتواند علائم زیر را ایجاد کند:
درد در ناحیه پهلو و پشت
ادرار با رنگ صورتی یا قهوهای
ادرار ابری
حالت تهوع
استفراغ
دردی که شدت آن تغییر میکند
تب
لرز
ادرار کردن مقادیر کم به طور مکرر
کیستهای تخمدان
کیست تخمدان مانند سنگ کلیه نمونهای از چگونگی فشار چیزی خارج از مثانه روی آن و ایجاد سوزش ادرار است. کیست تخمدان میتواند در یک یا هر دو تخمدان ایجاد شود که در دو طرف مثانه قرار دارند. افرادی که کیست تخمدان دارند ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنند:
خونریزی غیرمعمول واژینال
درد لگن
مشکل در تشخیص خالی بودن مثانه پس از ادرار کردن
دورههای دردناک
حساسیت در پستانها
سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی که به عنوان سندرم درد مثانه نیز شناخته میشود بیماری است که باعث تحریک مزمن مثانه به مدت ۶ هفته یا بیشتر بدون عفونت زمینهای میشود. سیستیت بینابینی نیز ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:
فشار در ناحیه مثانه
درد هنگام مقاربت
درد در ولو یا واژن
درد در کیسه بیضه
ادرار کردن مرتب، اما به میزان کم
حساسیت شیمیایی
برخی اوقات مواد شیمیایی خارج از بدن مانند رایحهها بافتهای بدن را تحریک میکنند. هنگامی که فرد ادرار میکند ممکن است این تحریک ضمن بیشتر دیده شدن باعث ایجاد درد هم شود. محصولاتی که میتوانند باعث حساسیت شیمیایی شوند عبارتند از:
شستشوی واژن
صابونها
دستمال توالت معطر
روان کنندههای واژن
اسفنج ضد بارداری
افرادی که نسبت به محصولات شیمیایی واکنش نشان میدهند ممکن است متوجه موارد زیر شوند:
ورم
قرمزی
خارش
تحریک پوست در دستگاه تناسلی یا اطراف آن
عفونت یا تحریک واژن
عفونت یا تحریک واژن که به واژینیت یا واژینوز نیز معروف است میتواند به دلیل رشد بیش از حد باکتریها یا مخمر ایجاد شود. یک عفونت مقاربتی به نام تریکومونیازیس نیز میتواند باعث عفونت واژن شود. علائم زیر ممکن است کنار سوزش ادرار رخ دهد:
ترشحات بدبو یا غیرمعمول واژن
سوزش واژن
درد هنگام مقاربت
خونریزی واژینال که به طور معمول خفیف است
درمان سوزش ادرار با استفاده از گیاهان دارویی
سوزش ادرار عموما نشاندهنده عفونت دستگاه ادراری میباشد. این عفونتها اغلب منشاء باکتریایی داشته و بیشتر مواقع در دختران و زنان جوان مشاهده میشود. به طور کلی طیف وسیعی از بیماریها میتواند موجب بروز این مشکل شود که البته این بیماریها نیز براساس جنس و سن بیماران متفاوت است. از جمله این بیماریها عفونت مثانه، عفونت پروستات، بیماریهای مقاربتی و … است. توجه داشته باشید که خطرناکترین علت سوزش و تکرر ادرار، وجود نوع بدخیمی از سرطان مثانه است؛ بنابراین از کنار سوزش و تکرر ادرار نباید به آسانی گذشت.
علاوه بر درمانهای دارویی برای رفع سوزش ادرار روشهای خانگی هم برای درمان این عارضه وجود دارد. با نوشیدن آب به مقدار زیاد و همچنین مصرف آب هویج میتوانید این مشکل را تا حدی رفع کنید. برای آگاهی از سایر درمانهای خانگی سوزش ادرار به لینک زیر بروید.
سوزش ادراری
معرفی قرص سوزش ادرار
قرص فنازومکس
قرص فنازومکس (phenazomex) یا فنازوپیریدین (Phenazopyridine) به منظور رفع سوزش و درمان عفونت ادراری تجویز میشود. سرگیجه و سردرد از عوارض قرص فنازومکس است. این دارو با اثر بیحس کنندهای که دارد به منظور درمان و رفع علائمی نظیر درد و سوزش هنگام ادرار، احساس دفعفوری یا تکرار ادرار تجویز میشود. توجه داشته باشید که این دارو رنگ ادرار را به نارنجی متمایل به قرمز تغییر میدهد و مصرف آن با بسیاری از تستهای آزمایشگاهی ادراری تداخل دارد و ممکن است نتایج نادرست به دست آید.
برای تعیین میزان مصرف این دارو باید به پزشک مراجعه کرده و همچنین برای کاهش عوارض گوارشی دارو را همراه با غذا یا پس از آن مصرف کنید.
عوارض قرص فنازومکس شامل سرگیجه، سردرد، سوءهاضمه، درد یا کرامپ معده، ضعف یا خستگی غیرعادی، زرد شدن چشمها یا پوست، افزایش فشار خون، اشکال در تنفس، کاهش ناگهانی در میزان ادرار، تورم صورت، انگشتها، پاها و احساس تشنگی میباشد.
درصورتیکه قصد مصرف این دارو را دارید بهتر است درباره آن اطلاعات بیشتری داشته باشید. لینک زیر به معرفی این قرص و نکاتی که طی مصرف آن باید بدانید اختصاص دارد.
امیدواریم از این مطلب استفاده کافی را برده باشید. خواهشمندیم درصورتیکه تجربه مصرف این داروها و یا هر داروی ضد نفخ دیگری را داشته و دیدگاهی در این باره دارید با دیگر خوانندگان مجله “ستاره” در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.
دارو
مصرف برخی از داروها از جمله داروهایی که پزشکان برای درمان سرطان مثانه تجویز میکنند ممکن است باعث تحریک یا التهاب مثانه شوند که این امر اغلب باعث درد هنگام ادرار میشود.
اگر فردی داروی جدیدی را شروع کرده و هنگام دفع ادرار احساس درد میکند باید با پزشک مراجعه کند تا متوجه شود آیا این مورد از عوارض جانبی مصرف دارو است یا خیر. دقت داشته باشید هرگز به طور سرخورد مصرف دارو را قطع نکنید. علائم دیگر بر اساس نوع دارو متفاوت است.
سرطان مثانه
سرطان مثانه زمانی اتفاق میافتد که سلولهای سرطانی در مثانه شروع به تکامل میکنند. احساس درد هنگام ادرار کردن به طور معمول از علائم اولیه این بیماری محسوب نمیشود. در عوض فرد به طور معمول متوجه خون در ادرار خود میشود. سایر علائم احتمالی سرطان مثانه عبارتند از:
تکرر ادرار
مشکل در دفع ادرار یا دفع ادرار ضعیف
درد در ناحیه پایین کمر
کاهش اشتها
کاهش وزن
خستگی
تورم پا
درد استخوان
تفاوت در زن و مرد
زن و مرد هر دو جنسیت هنگام دفع ادرار میتوانند درد را تجربه کنند و دلایل بروز آن به آناتومی وابسته است. به عنوان مثال، مجاری ادرار زنان نسبت به مردان کوتاهتر است. در نتیجه باکتریها اغلب میتوانند با سهولت بیشتری وارد مثانه و منجر به بروز عفونت ادراری شوند. فرد میتواند بر اساس جنسیت و سابقه پزشکی خود در مورد خطرات سوزش ادرار با پزشک خود صحبت کند.
مراجعه به پزشک برای سوزش ادرار
پس از انجام معاینه فیزیکی و سوالاتی درباره سابقه پزشک احتمال میرود برای کمک به تشخیص علت بروز علائم سوزش ادرار انجام برخی آزمایشها را برای فرد تجویز کند سپس میتواند درمان هدفمند را برای برطرف کردن علائم سوزش ادرار شروع کند. برای کمک به تعیین علت بروز سوزش ادرار پزشک درباره مسائل زیر سوال میکند:
شروع به طور ناگهانی یا تدریجی
یک یا چند بار اتفاق افتاده است
در شروع ادرار احساس میشود
همچنین پزشک علائم زیر را که ممکن است با سوزش ادرار رخ دهد را با بیمار چک میکند:
تب
ترشحات غیرطبیعی
درد پهلو
همچنین پزشک درباره اینکه سوزش ادرار با تغییر در جریان ادرار نیز همراه است سوالاتی مانند موارد زیر میپرسد:
چکه با نشت ادرار
مشکل در شروع جریان
افزایش دفعات یا نیاز به دفع ادرار
علاوه بر این، در صورت تغییراتی در ادرار همراه با دفع حین سوزش ادرار سوالاتی توسط پزشک مانند موارد زیر نیز پرسیده میشود، این موارد شامل تغییراتی در ادرار است مانند:
رنگ
میزان
مشاهده خون در ادرار
وجود چرک در ادرار
ابری بودن
پاسخ دقیق به سوالات پزشک در تشخیص درست علت بروز سوزش ادرار کمک میکند. برای تایید تشخیص به احتمال زیاد به انجام آزمایش ادرار یا آزمایشهای دیگر نیز نیاز خواهید بود.
درمان سوزش ادرار با فنازوپیریدین
فنازوپیریدین برای تسکین علائم ناشی از تحریک دستگاه ادراری مانند درد، سوزش و احساس نیاز به ادرار فوری یا مکرر استفاده میشود. این دارو علت تحریک ادرار را درمان نمیکند، اما در صورت اثر سایر درمانها میتواند به تسکین علائم کمک کند. فنازوپیریدین به عنوان مسکن برای تسکین مخاط دستگاه ادراری عمل میکند.
نحوه استفاده از فنازوپیریدین
فنازوپیریدین خوراکی به طور معمول ۳ بار در روز بعد از غذا یا طبق دستور پزشک باید مصرف شود. در صورت مصرف این دارو همراه با آنتی بیوتیک برای بهبود علائم مربوط به عفونت ادراری یا خوددرمانی بیش از ۲ روز آن را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. مقدار مصرف فنازوپیریدین براساس شرایط پزشکی و پاسخ به درمان توسط پزشک مشخص میشود. در صورت عدم بهبود یا تشدید علائم به پزشک خود اطلاع دهید.
اثرات جانبی مصرف فنازوپیریدین
در برخی افراد مصرف فنازوپیریدین با سردرد، سرگیجه یا ناراحتی معده همراه است. در صورت تداوم یا تشدید هر یک از این عوارض بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید. اگر این دارو توسط پزشک تجویز شده بدانید وی با علم درباره عوارض جانبی این دارو را برای شما تجویز کرده، بنابراین پزشک تشخیص داده سود این دارو بیش از عوارض جانبی برای شما است. البته در برخی افراد هم مصرف این دارو هیچ گونه عوارض جانبی ندارد.
در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی نادر، اما بسیار جدی مانند زردی پوست / چشم، ادرار تیره رنگ، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار، ادرار خونی)، معده درد/ درد شکم، استفراغ، تب، لرز، کبودی / خونریزی آسان، خستگی غیرمعمول، تنگی نفس، ضربان سریع قلب و تشنج بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
بروز واکنش آلرژیک بسیار جدی نسبت به فنازوپیریدین بعید است، اما در صورت بروز به سرعت به دنبال مراقبت پزشکی باشید. علائم واکنش آلرژیک جدی شامل بثورات پوستی، خارش / تورم (به ویژه در صورت / زبان / گلو)، سرگیجه شدید و مشکل تنفسی است.
این فهرست کاملی از عوارض جانبی احتمالی مصرف فنازوپیریدین نیست، بنابراین در صورت مشاهده سایر عوارض با پزشکخود صحبت کنید.
موارد احتیاط پیرامون مصرف فنازوپیریدین
قبل از مصرف فنازوپیریدین اگر نسبت به آن یا هر ماده غذایی یا دارویی حساسیت دارید حتما به پزشک یا داروساز اطلاع دهید. فنازوپیریدین حاوی مواد غیرفعال است که میتواند باعث بروز واکنشهای آلرژیک یا سایر مشکلات شود، بنابراین بهتر است برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.
در صورت ابتلا به بیماری خاص از این دارو استفاده نمیشود. قبل از استفاده از این دارو در صورت داشتن بیماری کلیوی، بیماری کبدی، اختلالات خونی به عنوان مثال، کمبود G۶PD، کم خونی همولیتیک) به پزشک خود اطلاع دهید. قبل استفاده از فنازوپیریدین درباره سابقه پزشکی خود با پزشک صحبت کنید.
فنازوپیریدین ممکن است باعث بروز سرگیجه شود و مصرف الکل یا ماری جوانا نیز به طور همزمان میتواند باعث تشدید سرگیجه شود. در این وضعیت تا زمان به دست آوردن هوشیاری کامل از انجام کارهایی مانند رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین که به هوشیاری کامل نیاز دارند خودداری کنید. مصرف نوشیدنیهای حاوی الکل را محدود با به طور کامل قطع کنید.
فنازوپیریدین میتواند رنگ ادرار و اشک را به رنگ نارنجی قرمز تغییر دهد، بنابراین ممکن است مصرف آن باعث لک شدن لباس و لنزهای تماسی شود. هنگام استفاده از فنازوپیریدین از لنزهای تماسی استفاده نکنید. البته باید گفت بعد از قطع دارو رنگ ادرار و اشک به حالت طبیعی برمی گردد.
در صورت بارداری قبل استفاده از این دارو به پزشک خود اطلاع دهید. هنوز مشخص نیست آیا این دارو به شیر مادر منتقل میشود یا خیر، بنابراین بهتر است جهت اطمینان خاطر قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
فعل و انفعالات فنازوپیریدین
پزشک و داروساز از قبل در مورد هر گونه تداخل دارویی احتمالی آگاه هستند و بهتر میتوانند در این زمینه به فرد اطلاعات دهند. دوز داروها را قبل از بررسی شروع، متوقف یا تغییر ندهید. قبل از استفاده از این دارو تمام داروهای تجویز شده و بدون نسخه/ گیاهی مصرفی خود را به پزشک یا داروساز نشان دهید.
فنازوپیریدین در نتایج برخی آزمایشها از جمله آزمایش ادرار برای عملکرد کلیه، بیلی روبین و سطح قند تداخل ایجاد کند و به احتمال زیاد باعث نتایج نادرست آزمایش میشود، همچنین آزمایش ادرار از جمله آزمایش دیابت نیز تحت تاثیر قرار میگیرد.
این سند حاوی همه فعل و انفعالات امکان پذیر فنازوپیریدین نیست، بنابراین قبل از استفاده از این دارو تمام محصولات مورد استفاده خود را به پزشک یا داروساز نشان دهید. فهرستی از تمام داروهای خود تهیه کنید و آن را با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
مصرف بیش از حد فنازوپیریدین
در صورت مصرف بیش از حد فنازوپیریدین و بروز علائم جدی مانند از دست دادن یا مشکل تنفسی با اورژانس تماس بگیرید. از علائم مصرف بیش از حد فنازوپیریدین میتوان به خستگی غیرمعمول، تغییر رنگ پوست، تغییر در مقدار ادرار، تنگی نفس، ضربان سریع قلب، زردی پوست / چشم، خونریزی آسان / کبودی یا تشنج اشاره کرد.
دقت کنید این دارو توسط پزشک برای شما تجویز شده، بنابراین از به اشتراک گذاشتن آن با دیگران خودداری کنید. علاوه بر این، این دارو فقط برای شرایط فعلی شما تجویز شده و نباید آن را برای وضعیت دیگر مرتبط با درد در دستگاه ادرار مصرف شود مگر با دستور پزشک.
دوز از دست رفته فنازوپیریدین
در صورت فراموشی یک دوز فنازوپیریدین به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اما در صورت نزدیک بودن به زمان بعدی مصرف آن از دوز فراموش شده صرف نظر کنید و هرگز برای جبران آن دوز دارو را افزایش ندهید.
نحوه نگهداری فنازوپیریدین
فنازوپیریدین در دمای اتاق بین ۵۹ تا ۸۶ درجه فارنهایت معادل ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد دور از نور و رطوبت نگهداری شود و از نگهداری آن در محیطهایی مانند حمام خودداری کنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
داروها را داخل چاه توالت یا فاضلاب نریزید مگر اینکه این کار در محل زندگی شما مجاز باشد. در صورت عدم نیاز به این دارو آن را به درستی منقضی کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه دور ریختن دارو با خیال راحت با داروساز یا شرکت محلی دفع زباله مشورت کنید.
منبع: دکتر سلام