هشدار روسیه درباره تشدید حضور نظامی ناتو در دریای سیاه
ولادیسلاو ماسلنیکوف، رئیس دپارتمان مسائل اروپایی در وزارت امور خارجه روسیه در مصاحبه با روزنامه "ایزوستیا" چاپ مسکو، اعلام کرد که حضور نظامی ناتو در منطقه دریای سیاه به‌طور چشمگیری افزایش یافته و این حضور با ادعای «تهدید از جانب روسیه» توجیه می‌شود.
به گفته وی، ناتو فعالیت‌های شناسایی و اطلاعاتی خود را در دریای سیاه به‌طور قابل توجهی گسترش داده، هواپیما‌های راداری دوربرد و شنود الکترونیکی به‌طور منظم در این منطقه پرواز می‌کنند و زیرساخت‌های نظامی ناتو در رومانی و بلغارستان به‌سرعت در حال نوسازی است. همچنین، رزمایش‌های نظامی در خاک این دو کشور به‌طور منظم برگزار شدهکه شامل تمرین طرح‌های دفاعی منطقه‌ای ناتو نیز می‌شود.
ماسلنیکوف همچنین یادآور شد که اتحادیه اروپا نیز فعالیت‌های خطرناکی در این منطقه آغاز کرده و اخیراً راهبردی جدید برای دریای سیاه تصویب کرده است. این دیپلمات با اشاره به رونمایی از راهبرد جدید اتحادیه اروپا برای منطقه دریای سیاه در پایان ماه مه، گفت: «این راهبرد شامل تعمیق همکاری اتحادیه اروپا با ناتو می‌شود و تمرکز اغراق‌آمیزی بر مسائل امنیتی و دفاعی داشته و هدف آن تبدیل دریای سیاه به صحنه‌ای برای تقابل با روسیه است.»
به گفته وی، هدف از این سند «تقویت نقش ژئوپلیتیکی اتحادیه اروپا به‌عنوان بازیگری قابل اعتماد در این منطقه» است و در عین حال بر ایجاد «مشارکت نزدیک‌تر» با اوکراین، مولداوی، گرجستان، ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان تأکید دارد. وی توضیح داد: «کاملاً روشن است که این راهبرد محصول "حزب جنگ" در بروکسل برای مقابله با روسیه است. محتوای آن نشان می‌دهد که هدف اصلی اتحادیه اروپا تبدیل دریای سیاه به صحنه رویارویی مستقیم با روسیه از طریق گسترش زیرساخت‌های مرتبط، توسعه برنامه‌ریزی‌های نظامی، گشت‌زنی و فعالیت‌های اطلاعاتی است.»
این دیپلمات روس همچنین تأکید کرد که در این سند هیچ اشاره‌ای به سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه نشده، سازمانی که به گفته او، تنها مکانیسم همکاری منطقه‌ای موجود است و علاوه بر روسیه، ۱۲ کشور دیگر از جمله بلغارستان و رومانی در آن عضویت دارند. وی با اشاره به اینکه ناتو دریای سیاه را حوزه مسئولیت این ائتلاف می‌داند، افزود: «ناتو به‌شدت فعالیت‌های شناسایی و اطلاعاتی خود را در منطقه گسترش داده و قصد دارد کنترل ماهواره‌ای از این آب‌ها را نیز توسعه دهد.»
ماسلنیکوف یادآور شد که از سال ۲۰۲۲ تاکنون، کشتی‌های جنگی ناتو وارد آب‌های دریای سیاه نشده‌اند. این وضعیت به‌دنبال تصمیم ترکیه برای بستن تنگه‌های بسفر و داردانل به روی ناو‌های نظامی با توجه به درگیری نظامی در اوکراین اتخاذ شده است. در حال حاضر، تنها کشتی‌های نیروی دریایی کشور‌های ساحلی در این منطقه حضور دارند.
این مقام وزارت خارجه روسیه افزود: «ما نیز معتقدیم که مسائل دریای سیاه باید صرفاً توسط کشور‌های ساحلی این منطقه حل‌وفصل شود.»
کارشناسان هشدار داده‌اند که نظامی شدن منطقه دریای سیاه تهدیدی برای کشتیرانی و تجارت بین‌المللی محسوب می‌شود و همچنین خطر درگیری مستقیم بین روسیه و غرب را افزایش می‌دهد. به‌گفته آنها، از زمان آغاز درگیری نظامی در اوکراین، خطر رویارویی مستقیم میان مسکو و ناتو در منطقه دریای سیاه افزایش یافته و همچنان پابرجاست.
تیگران ملویان، تحلیلگر مرکز مطالعات مدیترانه در موسسه تحقیقات ملی مدرسه عالی اقتصاد مسکو، معتقد است که با افزایش نظامی‌سازی منطقه دریای سیاه، خطر بروز حوادث نظامی میان روسیه و کشور‌های عضو ناتو نیز در حال افزایش است، گرچه احتمال حمله مستقیم و عمدی از سوی هر یک از طرف‌ها را اندک است. او توضیح داد: «همان‌طور که تجربه نشان داده، بیشتر اقدامات خصمانه و در برخی موارد بسیار تهاجمی ناتو علیه روسیه در قالب اشکال ترکیبی یا هیبریدی انجام می‌شود.»
به گفته این کارشناس، سناریو‌های پایه‌ای این تنش‌ها می‌تواند شامل تهدید کشتی‌های روسی در مسیر‌های کشتیرانی دریای سیاه، پرواز یا نفوذ پهپاد‌های شناسایی و هواپیما‌های جاسوسی ناتو به حریم هوایی روسیه، جنگ الکترونیک، و همچنین عملیات خرابکاری پنهانی یا انهدام زیرساخت‌های حیاتی در بستر دریا باشد. البته تقویت ناوگان دریایی روسیه در دریای سیاه به‌عنوان یک عامل بازدارنده عمل می‌کند و مانع از اقدامات کشور‌های غربی در این منطقه می‌شود.
دریای سیاه همچنان یکی از مسیر‌های کلیدی حمل‌ونقل برای روسیه به شمار می‌رود و حجم قابل توجهی از کالا‌های راهبردی از طریق این مسیر جابه‌جا می‌شود. در حال حاضر، گردش مالی روزانه بنادر روسیه در دریای سیاه حدود ۲۴ میلیارد روبل برآورد شده است. از این مسیر، بخش عمده‌ای از صادرات غلات، کود‌های شیمیایی و دیگر کالا‌های روسیه انجام می‌گیرد. اهمیت این مسیر برای روسیه زمانی بیشتر می‌شود که در نظر بگیریم بسیاری از این کالا‌ها به کشور‌هایی صادر می‌شوند که به تحریم‌های غرب علیه مسکو نپیوسته‌اند.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که افزایش حضور نظامی ناتو در این منطقه با هدف تحمیل هزینه‌های اقتصادی بیشتر به روسیه صورت می‌گیرد. محدودسازی کشتیرانی، افزایش نرخ بیمه حمل‌ونقل دریایی و خطرات ناشی از نظامی‌سازی می‌توانند منجر به افزایش هزینه‌های لجستیکی، کاهش درآمد‌های صادراتی، آسیب به زیرساخت‌های بندری و تخریب محیط زیست شوند. در همین راستا، کشور‌های عضو ناتو دسترسی کشتی‌های مرتبط با روسیه را به بنادر دریایی و رودخانه‌ای محدود یا به‌طور کامل مسدود کرده و از ارائه خدمات بندری خودداری یا ارائه تسهیلات به آنها را قطع می‌کنند.
